Ο Πολ ντε Γκέλντερ είναι αποφασισμένος να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τους καρχαρίες. Μια αποστολή που, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, ξεκίνησε έπειτα από την επίθεση που δέχθηκε από εκπρόσωπο του είδους.
Ο Αυστραλός οικολόγος και παρουσιαστής του «Shark Week» στο Discovery έχει περάσει πιο πολύ χρόνο κοντά σε καρχαρίες από τους περισσότερους ανθρώπους. Στην πρώτη «επαφή» του, ένας καρχαρίας του έκοψε το πόδι και το χέρι. Όμως, αυτή η επίθεση έμελε να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόταν για αυτά τα πλάσματα, αλλά και την ίδια τη ζωή του.
«Έτρεμα τους καρχαρίες»
Γεννήθηκε και μεγάλωσε έξω από τη Μελβούρνη, οπότε πέρασε όλη την παιδική ηλικία του είτε στην παραλία, είτε ψαρεύοντας. «Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, έτρεμα τους καρχαρίες. Ήμουν από αυτούς που πίστευαν ότι εάν σκοτώναμε όλους τους καρχαρίες, η ζωή θα ήταν πιο γλυκιά», παραδέχεται.
Το ότι παρακολούθησε τα «Σαγόνια του καρχαρία» σίγουρα δεν βοήθησε. «Τους έτρεμα στην μπανιέρα», αναφέρει χαρακτηριστικά. Μάλιστα, ήταν κολυμβητής και θυμάται ότι οι μόνες νίκες που πέτυχε σε αγώνες ήταν «επειδή ήμουν πεπεισμένος ότι ένας καρχαρίας με κυνηγούσε».
Το 2000 εντάχθηκε στις ένοπλες δυνάμεις της Αυστραλίας. Αρχικά ως αλεξιπτωτιστής και μετά έγινε δεκτός σε επίλεκτο ομάδα του Ναυτικού, ως δύτης. «Ήμουν συνέχεια στον ωκεανό, σε σκοτεινά, θολά νερά γεμάτα καρχαρίες. Περιττό να πω ότι ήμουν έντρομος», δηλώνει.
Η επίθεση
Στις 11 Φεβρουαρίου 2009 μαζί με την ομάδα του εκπαιδεύονταν στα νερά του λιμανιού του Σίδνεϊ, για να δοκιμάσουν νέο αντιτρομοκρατικό εξοπλισμό.
Η αποστολή του ήταν απλή, να κολυμπήσει από ένα σημείο σε ένα άλλο, φορώντας στολή. «Έπειτα από πέντε λεπτά, από το πουθενά, ένας καρχαρίας ταύρος 3 μέτρων εμφανίστηκε από κάτω μου», θυμάται.
Κοιτάχτηκαν στιγμιαία. «Μετά, με άρπαξε στα σαγόνια του από το πίσω μέρος του δεξιού ποδιού μου και το δεξί μου χέρι, ταυτόχρονα». Ο πόνος ήταν όσο αβάσταχτος μπορεί να φανταστεί κανείς. «Σκατά, σκέφτηκα, σίγουρα δεν θα βγεις από εδώ ζωντανός», περιγράφει.
Τη στιγμή που ο καρχαρίας χτύπησε την ουρά του, για να απομακρυνθεί, αυτή η ξαφνική κίνηση τον επανέφερε στην πραγματικότητα. Το ένστικτο και η εκπαίδευση ξύπνησαν μέσα του. Ήξερε ότι έπρεπε να φύγει από το νερό που ήταν γεμάτο αίμα και ότι πιθανόν θα μαζεύονταν κι άλλοι καρχαρίες. «Άρχισα να κολυμπάω προς το σκάφος ασφαλείας. Τότε συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι έλειπε τμήμα του χεριού μου, οπότε το κράτησα ψηλά το μπράτσο μου», λέει. Οι συνάδελφοί του τον τράβηξαν πάνω στο σκάφος και ανέλαβαν δράση, μέχρι να φτάσουν οι διασώστες.
Έχει επαναλάβει πολλές φορές την ιστορία και την περιγράφει με χιούμορ πλέον. Τότε, όπως και τώρα, είναι ρεαλιστής. Ρώτησε τους αστυνομικούς τι μπορεί να συνέβη. «Την προηγούμενη ημέρα είχε ανασυρθεί ένα πτώμα από το λιμάνι. Ο καρχαρίας μάλλον νόμιζε ότι ήμουν άλλο ένα πτώμα. Ή έμοιαζα με τραυματισμένη φώκια στην επιφάνεια της θάλασσας», λέει. Αυτή η εξήγηση του αρκεί.
«Είχα επιλέξει μια απίστευτα επικίνδυνη ζωή. Ειλικρινά; Εάν δεν ήταν καρχαρίας, θα μπορούσε να ήταν η μοτοσικλέτα μου. Δεν κατηγόρησα τον καρχαρία, αλλά σίγουρα δεν ήθελα να αντιμετωπίσω ξανά έναν», τονίζει.
Η στροφή στη ζωή του
Έμεινε εννέα εβδομάδες στο νοσοκομείο. Έξι μήνες αργότερα, επέστρεψε στη στρατιωτική εκπαίδευση. Όμως, το ενδιαφέρον των ΜΜΕ παρέμεινε ζωντανό, όχι μόνο για την ανάρρωσή του αλλά και για το γιατί του επιτέθηκε ο καρχαρίας και πώς οι άνθρωποι μπορεί να είναι ασφαλείς στο νερό.
Άρχισε να διαβάζει για τους καρχαρίες, προκειμένου να μπορεί να απαντήσει. «Απλά δεν ήθελα να μοιάζω χαζός στην τηλεόραση», εξομολογείται.
Μερικά χρόνια αργότερα, ένα κανάλι τον κάλεσε σε γυρίσματα στο Φίτζι. Οι παραγωγοί ήθελαν να τον καταγράψουν κοντά σε καρχαρίες ταύρους, στη φύση. «Απλά το είδα ως δωρεάν διακοπές για εμένα και την τότε σύντροφό μου», παραδέχεται. Την τελευταία ημέρα εκεί, τάισε εκπροσώπους του είδους που του είχε επιτεθεί.
«Το ότι τους είδα στο φυσικό περιβάλλον τους, τα άλλαξε όλα για εμένα». Μέσα σε 10 λεπτά υπήρχαν 150 καρχαρίες. «Και κανένας δεν μου επιτέθηκε. Οι προκαταλήψεις μου εξαφανίστηκαν. Το ότι με δάγκωσαν ζωντανό άλλαξε το σώμα μου, αλλά το ότι πέρασα χρόνο με αυτά τα πλάσματα ήταν εκείνο που άλλαξε πραγματικά το μυαλό μου», δηλώνει.
Επιστρέφοντας στην Αυστραλία άρχισε να διαβάζει μανιωδώς κάθε άρθρο, έρευνα και να βλέπει όποιο ντοκιμαντέρ μπορούσε να βρει. Είχε δεχθεί κάποιες προτάσεις να κάνει ομιλίες σε εκδηλώσεις, αλλά «το μόνο που φοβόμουν περισσότερο από τους καρχαρίες ήταν να μιλάω δημοσίως». Αυτό άλλαξε όταν δέχθηκε πρόταση από καμπ για παιδιά με καρκίνο. «Οι μοναδικές μου ικανότητες ήταν να κυνηγάω, να σκοτώνω και να εξουδετερώνω βόμβες. Δεν υπήρχαν πολλές επιλογές για έναν βετεράνο με ένα χέρι και ένα πόδι. Σκέφτηκα ότι ίσως να είχα ένα μέλλον εκτός στρατού, εάν αντιμετώπιζα τον μόνο άλλο μεγάλο φόβο μου», λέει.
Το 2014 το Discovery τον προσέγγισε για να συμπαρουσιάσει εκπομπή για τους λευκούς καρχαρίες. Έπειτα από αυτό «κόλλησε», αναφέρει και άρχισε να παρουσιάζει το Shark Week.
«Δεν είναι μοχθηρά τέρατα»
«Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα δουν ποτέ καρχαρία στη ζωή τους. Οπότε οι αντιλήψεις τους βασίζονται σε δημοσιεύματα, παιδικούς φόβους και φανταστικά έργα», επισημαίνει.
«Σκεφτείτε κάθε άγριο πλάσμα στον πλανήτη. Μια αρκούδα, ή ένα λιοντάρι. Μια τίγρη, έναν ιπποπόταμο, ένα τσιτάχ. Κανένα από αυτά δεν θα σας αφήσει να μοιραστείτε τον χώρο του μαζί τους. Θα σας επιτεθούν και θα σας σκοτώσουν», τονίζει.
Όμως, ο καρχαρίας, συμπληρώνει, σχεδόν πάντα θα σας αφήσει να μοιραστείτε το περιβάλλον του, αν δείξετε σεβασμό. «Δεν είναι μοχθηρά τέρατα που τρώνε ανθρώπους. Είναι απλά καρχαρίες που κάνουν τα δικά τους στον ωκεανό, προσπαθώντας να ζήσουν τις ζωές τους, ενώ εμείς τα βάζουμε μαζί τους».
Επισήμως εκτιμάται ότι 100 εκατομμύρια καρχαρίες σκοτώνονται κάθε χρόνο. Ο Ντε Γκέλντερ πιστεύει πως ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος. «Αυτά είναι τα καταγεγραμμένα στοιχεία, αυτοί που σφαγιάζονται κάθε χρόνο για τροφή, φάρμακα και τυχαία αλίευση», επισημαίνει και εκτιμά ότι ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι διπλάσιος.
Οι καρχαρίες, επισημαίνει, όχι μόνο δεν είναι οι μοχθηροί κακοί, αλλά αποτελούν ένα κρίσιμης σημασίας «κρίκο» στο οικοσύστημα των ωκεανών, που τώρα απειλείται. «Είναι θεμέλιος λίθος, το τελευταίο τουβλάκι στο θαλάσσιο Jenga. Αφαίρεσε υπερβολικά πολλά από αυτά τα τουβλάκια και όλο το οικοσύστημα θα καταρρεύσει», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Το πλάσμα που κρατά υγιή τον ωκεανό μας σφαγιάζεται. Αυτό απλά πρέπει να αλλάξει, αλλιώς θα υπάρξει περιβαλλοντική κατάρρευση», συμπληρώνει.
Για τον ντε Γκέλντερ, η διάσωση των πληθυσμών καρχαριών είναι μακράν η πιο δύσκολη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει. Πολύ πιο δύσκολη από την επίθεση που δέχθηκε. «Σωματικά, εκείνη η επίθεση και αυτό που ακολούθησε ήταν δύσκολο για εμένα, λέει». «Οι πόνοι, το να μάθω να περπατάω με προσθετικό μέλος. Συναισθηματικά; Δεν ήταν διόλου δύσκολο, ειλικρινά», συμπληρώνει.
Δεν είχε ποτέ μετατραυματική αγχώδη διαταραχή ή εφιάλτες. «Μην με παρεξηγήσετε. Είχα άσχημες ημέρες. Έκλαιγα μέχρι που με έπαιρνε ο ύπνος από τον πόνο, ένιωθα αγανάκτηση και φόβο περισσότερες νύχτες από ότι θα ήθελα να θυμηθώ. Αλλά ποτέ δεν το άφησα να με καταβάλλει», καταλήγει.
Με πληροφορίες από Observer
