Mέσα στον κόσμο των τούρκων διακινητών προσφύγων μπαίνει η εφημερίδα Guardian με εκτενές ρεπορτάζ της, ταξιδεύοντας στη Σμύρνη όπου υπάρχουν όλα όσα χρειάζεται να αγοράσει κάποιος για να περάσει στις ελληνικές ακτές, αλλά και οι άνθρωποι που φροντίζουν για αυτό το πέρασμα στην Ευρώπη.
Το ρεπορτάζ αναφέρεται στο κατάστημα EMRE, όπου στοιβάζονται σε κουτιά τα φουσκωτά «χτυπημένα» όλα με τον μυστηριώδη αριθμό SK-800PLY, πρόσφατα παραληφθέντα από την Κίνα. «Τα φουσκωτά αυτά μέσα σε δύο ημέρες θα βρίσκονται τρύπια και παρατημένα σε κάποια ελληνική παραλία. Το Emre είναι το κατάστημα που πουλιούνται τα περισσότερα σκάφη για αυτή τη δουλειά», σημειώνεται το ρεπορτάζ. "Το καλοκαίρι πουλούσαμε περισσότερο. Αλλά και τώρα πουλάμε ακόμη έξι από τα φθηνότερα σκάφη κάθε μέρα, και πέντε από τα πιο ακριβά. Πόσα θέλεις?", λέει ο ιδιοκτήτης στον Σύρο υποψήφιο πελάτη.
«Το λαθρεμπόριο συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας εδώ …τα σημάδια της παραοικονομίας είναι παντού. Στα αριστερά είναι τα ξενοδοχεία, όπου οι λαθρέμποροι στεγάζουν τους πελάτες τους», λέει ο Αμπού Χαλίλ, ένας λαθρέμπορος που μιλάει στην Guardian. "Και στα δεξιά είναι τα καταστήματα όπου οι πρόσφυγες δίνουν τα χρήματα για να περάσουν στις ελληνικές ακτές», σημειώνει.
Πλανόδιοι πωλητές στο πεζοδρόμιο πουλάνε σωσίβια, όπως και πολλά καταστήματα. «Κανονικά πουλάνε ρούχα και παπούτσια, αλλά τώρα τα σωσίβια είναι το κύριο προϊόν τους. Πουλάμε μόνο δύο ή τρία ζευγάρια παπούτσια την ημέρα και 100 -300 σωσίβια. Το καλοκαίρι φτάναμε τα χίλια. Το εργοστάσιο δεν μπορούσε να ακολουθήσει τις παραγγελίες», λέει ένας υπάλληλος του καταστήματος στη λεωφόρο Fevzi Πασά της Σμύρνης.
«Η κραυγαλέα φύση του λαθρεμπορίου στη Σμύρνη οδήγησε την αντίληψη ότι η Τουρκία κλείνει τα μάτια στις παράνομες αναχωρήσεις από τη δυτική ακτογραμμή της. Η Τουρκία όχι μόνο απαγορεύει στους Σύρους τη νόμιμη εργασία, που θα τους έδινε ένα κίνητρο για να παραμείνουν στη χώρα, αλλά φαίνεται να κάνει και ελάχιστα για να σταματήσει την διακίνησή τους. Τα ξενοδοχεία και τα καταστήματα στη λεωφόρο Fevzi Πασά “στριμώχνονται» μεταξύ δύο αστυνομικών τμημάτων σε απόσταση μόλις ενός χιλιομέτρου- και όμως η αστυνομία σποραδικά μόνο ανταποκρίνεται στα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στο κατώφλι της», σημειώνει χαρακτηριστικά η εφημερίδα.
Ο Αμπού Χαλίλ, ψευδώνυμο που σημαίνει «πατέρας Χαλίλ», είναι διακινητής, Κούρδος από τη Συρία. Λέει ότι οι πρόσφατες ρωσικές αεροπορικές επιθέσεις σε αντάρτες έχουν κάνει την κατάσταση ακόμη λιγότερο βιώσιμη και επίσης υπάρχει αυτή την εποχή και ένα «αβαντάζ» που ωθεί τους Σύρους στο ταξίδι στην Ελλάδα. Οι τιμές για μια θέση σε φουσκωτό έχουν μειωθεί από 1.200 δολάρια το Σεπτέμβριο σε 900 δολάρια πριν λίγες εβδομάδες και σε 800 τώρα. «Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που δεν είχαν τα χρήματα να φύγουν πριν, έχουν μια ευκαιρία», λέει, προσθέτοντας ότι ο κύριος λόγος πάντως παραμένει η κορύφωση των συρράξεων.
Στο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι στη Σμύρνη δεν είναι η πρώτη φορά που υπάρχει προσφυγιά, αφού αυτό συνέβη και με τον εμπρησμό της πόλης το 1922 ενώ ενσωματώνεται και video της εποχής.
«Και η λεωφόρος Fevzi Πασά είναι γεμάτη από «μεσίτες» που προσφέρουν στους Σύρους ταξίδια στην Ελλάδα. Μόλις κλείσει η συμφωνία, οι λαθρέμποροι σπεύδουν στα άθλια ξενοδοχεία με φορτηγά και λεωφορεία για να οδηγήσουν τους πρόσφυγες σε λίγη ώρα στην ακτή. Μερικές φορές το ταξίδι είναι μια κόλαση με τους ανθρώπους στριμωγμένος σε φορτηγά στα οποία πριν φόρτωναν βοοειδή», σημειώνεται στο ρεπορτάζ.
«Κάθε διακινητής έχει τον δικό του τομέα. Υπάρχουν οι μεσίτες, όπως ο Αμπού Χαλίλ, ο οποίος πρέπει να βρει τους 40 ή 50 τους επιβάτες για κάθε φουσκωτό. Έπειτα, υπάρχουν οι οδηγοί που τους φέρνουν στην ακτή, και οι εργάτες οι οποίοι παραδίδουν τις βάρκες και τις μηχανές από καουτσούκ και τους συγκεντρώνουν στα σημεία αναχώρησης.
Αν το δίκτυο διακινεί Σύρους, τότε μπορεί να στελεχώνεται από Σύρους, που συνήθως εργάζονται για αφεντικό και πάλι από τη Συρία. Αυτό το αφεντικό έχει επίσης Τούρκους εταίρους, όπως οι γαιοκτήμονες οι οποίοι ελέγχουν τις παραλίες από τις οποίες αφήνουν τα σκάφη. Συνήθως, αυτοί οι γαιοκτήμονες συνεργάζονται με διάφορα δίκτυα και η συμμετοχή τους είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του λαθρεμπορίου», γράφει η Guardian.
“Οι Τούρκοι είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στη διαδικασία. Χωρίς αυτούς το ταξίδι δεν θα μπορούσε να γίνει», λέει ο Αμπού Χαλίλ. Οι διακινητές νοικιάζουν τις παραλίες απ’ όπου ξεκινούν οι πρόσφυγες- και μάλιστα νοικιάζουν αρκετές για να έχουν εναλλακτικές όταν θα εμφανιστεί η αστυνομία.
Κάθε δίκτυο κάνει τεράστια κέρδη, αν και το τελικό ποσό διαφέρει από ομάδα σε ομάδα. Λαθρέμπορος λέει ότι σε περίοδο αιχμής, ένα σκάφος με 40 επιβάτες με 1200 δολάρια ανά άτομο αποδίδει 48.000 δολάρια. Οι μεσίτες λαμβάνουν 75-300 δολάρια από κάθε πληρωμή, αφήνοντας τουλάχιστον 36.000 για την υπόλοιπη ομάδα. Κατά τη διάρκεια της αιχμής το Σεπτέμβριο, το πιο ακριβό σκάφος κόστιζε 8500 δολάρια και οι μηχανές 4000 δολάρια, με τις τιμές να έχουν μειωθεί από τότε. Οι μηχανικοί και ο οδηγός παίρνουν άλλα 4000 δολάρια, ενώ τα δωμάτια του ξενοδοχείου για τους πρόσφυγες κοστίζουν συνολικά περίπου 500 δολάρια το βράδυ. Οι ιδιοκτήτες της παραλίας συχνά χρεώνουν μια εισφορά 15% επί της αμοιβής του κάθε επιβάτη - πράγμα που σημαίνει ότι στην τσέπη τους μπαίνουν περίπου 6000 δολάρια ανά σκάφος.
Η τουρκική κυβέρνηση απορρίπτει τις επικρίσεις ότι κάνει τα στραβά μάτια σε αυτό το λαθρεμπόριο ανθρώπων. Λέει η αστυνομία συνέλαβε πάνω από 200 σημαντικούς διακινητές από το 2014 και ότι η χώρα φιλοξενεί περίπου 2,2 εκατομμύρια πρόσφυγες της Συρίας, περισσότερους από κάθε άλλο έθνος στον κόσμο. "Σε αυτό το σημείο, κάνουμε ό, τι είναι δυνατόν για να σταματήσει η ροή των προσφύγων και να αποτρέψουμε επιπλέον απώλειες», δήλωσε ο Τούρκος κυβερνητικός εκπρόσωπος, με μέιλ που απέστειλε στην Guardian. «Από την εμπειρία μας, ωστόσο, το κύριο ζήτημα είναι ότι οι πρόσφυγες είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν ξανά και ξανά αν τους πιάσουν", σημείωσε επίσης.
