Τα κύτταρα ζόμπι - Οι δολοφόνοι της νιότης ίσως κρύβουν το μυστικό στη μάχη για το γήρας

Οι επιστήμονες τα ονόμασαν «κύτταρα ζόμπι» γιατί αρνούνται να πεθάνουν και τελικά γίνονται αιτία για το γήρας

Καθώς αναπτύσσονται στο σώμα σας, σύμφωνα με μελέτες, προωθούν τη γήρανση και τις συνθήκες που προκαλούν καταστάσεις όπως η οστεοπόρωση και η νόσος του Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές μελετούν φάρμακα που μπορούν να σκοτώσουν τα κύτταρα ζόμπι και ενδεχομένως να θεραπεύσουν τα προβλήματα που προκαλούν

«Βασικά, ο στόχος είναι να καταπολεμηθεί η ίδια η γήρανση, η οποία ελπίζουμε ότι με τη σειρά της θα καθυστερήσει την εμφάνιση ασθενειών και αναπηριών που σχετίζονται με την ηλικία», λέει ο ειδικός στη Γηριατρική Dr. James Kirkland της κλινικής Mayo της Μινεσότα. 

Η έρευνα έγινε κυρίως σε ποντίκια. Νωρίτερα φέτος, έγινε και η πρώτη δοκιμή στους ανθρώπους και παρείχε κάποια εντυπωσιακά αποτελέσματα. Τα «κύτταρα ζόμπι» ονομάζονται επισήμως κύτταρα γήρανσης. Ξεκινούν ως κανονικά, αλλά στη συνέχεια αντιμετωπίζουν μια διαταραχή όπως βλάβη στο DNA τους ή μια ιογενή λοίμωξη. Σε αυτό το σημείο, ένα κύτταρο μπορεί να επιλέξει να πεθάνει ή να γίνει «ζόμπι», σε κατάσταση αναστολής. Το πρόβλημα είναι ότι τα κύτταρα ζόμπι απελευθερώνουν χημικές ουσίες που μπορούν να βλάψουν τα κοντινά φυσιολογικά κύτταρα. Αυτή είναι και η κατάσταση που ξεκινά ένα άλλο πρόβλημα.

Σε μελέτες με ποντικούς, τα φάρμακα που εξαλείφουν τα κύτταρα ζόμπι - επονομαζόμενα γενολυτικά - έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν έναν εντυπωσιακό κατάλογο ζητημάτων, όπως ο καταρράκτης, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, η νόσος του Αλτσχάιμερ και η απώλεια μυών. Οι μελέτες σε ποντίκια έχουν επίσης δείξει μια πιο άμεση σύνδεση μεταξύ των κυττάρων ζόμπι και της γήρανσης. Όταν τα φάρμακα που στοχεύουν αυτά τα κύτταρα χορηγήθηκαν σε ηλικιωμένα ποντίκια, τα ζώα εμφάνισαν καλύτερη ταχύτητα βάδισης, περισσότερη δύναμη και αντοχή σε διάδρομο. Ακόμη και όταν η θεραπεία εφαρμόστηκε σε πολύ ηλικιωμένα ποντίκια (ηλικίας 75 έως 90 ετών σε ανθρώπινο ισοδύναμο), παρέτεινε τη διάρκεια ζωής τους κατά μέσο όρο 36%.

Οι ερευνητές έχουν επίσης βρει ότι η μεταμόσχευση κυττάρων ζόμπι σε νεαρά ποντίκια τα έκανε βασικά να δείχνουν μεγαλύτερα: η μέγιστη ταχύτητα περπατήματος τους επιβραδύνθηκε και η μυϊκή τους δύναμη και αντοχή μειώθηκαν. Οι δοκιμές έδειξαν ότι τα εμφυτευμένα κύτταρα μεταμόρφωσαν και άλλα κύτταρα σε κατάσταση ζόμπι.

Ο Kirkland και οι συνεργάτες του φέτος δημοσίευσαν την πρώτη μελέτη για τη θεραπεία των κυττάρων ζόμπι στους ανθρώπους. Περιλάμβανε 14 ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, μια γενικά θανατηφόρα ασθένεια των πνευμόνων. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία και οι πνεύμονες των ασθενών παρουσιάζουν στοιχεία μεγάλης συσσώρευσης σε κύτταρα ζόμπι.

Στο προκαταρκτικό πείραμα, μετά από τρεις εβδομάδες θεραπείας, οι ασθενείς εμφάνισαν βελτίωση σε μερικές μετρήσεις σωματικής ικανότητας, όπως η ταχύτητα περπατήματος. «Συνολικά, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και προκαλούν τον ενθουσιασμό να προχωρήσουμε σε αυστηρότερες μελέτες», δήλωσε ο Δρ. Gregory Cosgrove, επικεφαλής ιατρός του Ιδρύματος Πνευμονολογικής Ίνωσης.

Το πεδίο μελέτης των κυττάρων ζόμπι είναι ακόμα νέο. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις του Kirkland αναφέρουν ότι τουλάχιστον δώδεκα εταιρείες έχουν δημιουργήσει ή έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για θεραπείες. Εκτός από τις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, τα φάρμακα κατά των κυττάρων ζόμπι μπορεί να είναι χρήσιμα για τη θεραπεία της πρόωρης γήρανσης μεταξύ επιζώντων που πάσχουν από καρκίνο, γεγονός που προκαλεί την πρώιμη εμφάνιση ορισμένων ασθενειών, δήλωσε η Laura Niedernhofer του Πανεπιστημίου της Μινεσότα.

Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα έχουν εγκριθεί για άλλες χρήσεις ή πωλούνται ως συμπληρώματα. Αλλά οι Niedernhofer και Kirkland τονίζουν ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να τα δοκιμάζουν μόνοι τους, ούτε και οι γιατροί πρέπει να τα συνταγογραφουν για χρήσεις που βρίσκονται υπό μελέτη, διότι απαιτείται περισσότερη έρευνα.

Η Niedernhofer δήλωσε ότι τα αποτελεσματικότερα φάρμακα ακόμη δεν είναι έτοιμα. Ο στόχος δεν είναι να αποτραπεί η μετατροπή των διαταραγμένων κυττάρων σε ζόμπι, διότι τότε ένα κύτταρο μπορεί να γίνει καρκινικό. Ο στόχος είναι να ενεργοποιηθεί ο θάνατος των κυττάρων που έχουν ήδη μεταμορφωθεί ή να περιοριστεί η βλάβη που προκαλούν.

Τι γίνεται με την παροχή τους σε υγιείς ανθρώπους που θέλουν να αποφύγουν τη γήρανση; Αυτό είναι ίσως εφικτό, αλλά είναι ακόμη μακριά για να θεωρείται ασφαλές. «Μπορεί να μην φτάσουμε εκεί», δήλωσε ο Kirkland. Σε κάθε περίπτωση, οι εμπειρογνώμονες εντυπωσιάζονται από την έρευνα μέχρι στιγμής.

«Νομίζω ότι είναι πολύ συναρπαστικό», δήλωσε ο Δρ George Kuchel του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ. «Τα αποτελέσματα από μελέτες σε ζώα είναι πολύ θεαματικά. Είναι πολύ συναρπαστικά δεδομένα», είπε. Ο Nir Barzilai, ερευνητής της γήρανσης στο Κολέγιο Ιατρικής του Άλμπερτ Αϊνστάιν  στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι πιστεύει ότι η στόχευση των κυττάρων ζόμπι θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνολική προσπάθεια καθυστέρησης, διακοπής και ίσως ανατροπής της γήρανσης.

Με πληροφορίες από Associated Press