Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια ανακάλυψαν μια συσχέτιση μεταξύ της πρωτο-σφηνοειδούς γραφής και ακόμη παλαιότερων λίθινων εικόνων χαραγμένων σε αρχαίες κυλινδρικές σφραγίδες στο Ουρούκ, περίπου το 3000 π.Χ. Η μελέτη διαπίστωσε ότι η προέλευση της γραφής στη Μεσοποταμία βρίσκεται σε εικόνες που αποτυπώθηκαν σε αρχαίες πέτρινες σφραγίδες κυλινδρικού σχήματος.
Το παλαιότερο σύστημα γραφής στον κόσμο πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στην περιοχή, το σημερινό Ιράκ, περίπου το 3200 π.Χ. Γνωστή ως σφηνοειδής γραφή, η γραφή αντιπροσώπευε και έναν ήχο και ένα νόημα. Είχε προηγηθεί ένα απλούστερο σύστημα που ονομαζόταν πρωτο-σφηνοειδής γραφή, το οποίο ήταν σε χρήση από το 3.350 έως το 3.000 π.Χ.
Αυτές οι κυλινδρικές σφραγίδες ήταν μικρά πέτρινα αντικείμενα με περίπλοκα σκαλίσματα να περικλείουν πήλινες πλάκες για να αφήσουν το αποτύπωμά τους. Ξεκινώντας από τα μέσα της τέταρτης χιλιετίας π.Χ., χρησιμοποιήθηκαν κυλινδρικές σφραγίδες στο Ουρούκ, ως στοιχείο ενός λογιστικού συστήματος για την παρακολούθηση της κατασκευής, αποθήκευσης και μεταφοράς μιας ποικιλίας καταναλωτικών αγαθών, ιδιαίτερα κλωστοϋφαντουργικών και γεωργικών ειδών.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Antiquity δείχνει διασυνδέσεις μεταξύ των πρωτο-σφηνοειδών πινακίδων που πρωτοεμφανίστηκαν στο Ουρούκ, μια από τις παλαιότερες και πιο σημαντικές πόλεις της Μεσοποταμίας, περίπου το 3000 π.Χ., και των εικόνων που είναι χαραγμένες σε αυτές τις σφραγίδες, μερικές από τις οποίες έχουν ηλικία περίπου 6.000 ετών.
«Το εννοιολογικό άλμα που επέτρεψε τη μετάβαση από τον συμβολισμό στην πραγματική γραφή είναι μια θεμελιώδης εξέλιξη για τις ανθρώπινες τεχνολογίες», εξηγεί η Silvia Ferrara, καθηγήτρια στο Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας και Ιταλικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και επικεφαλής ερευνήτρια, η οποία συντόνισε την ερευνητική ομάδα. «Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης είναι ένα σημείο-γέφυρα στη μετάβαση από την προϊστορία στην ιστορία: δείχνουν πώς ορισμένες εικόνες από την ακόμη προϊστορική εποχή ενσωματώθηκαν σε ένα από τα πρώτα συστήματα γραφής που επινόησε ο άνθρωπος».
Η Silvia Ferrara είπε ότι οι εικόνες στις σφραγίδες χρησιμοποιήθηκαν σε στενή σχέση με την πρώτη γραφή. Αλλά υπάρχουν πολλά που δεν γνώριζαν για τη σχέση μεταξύ των δύο. «Όταν άρχισαν να το ερευνούν, οι ερευνητές περίμεναν να βρουν κάποια κοινά σχήματα. Αλλά ανακάλυψαν άμεσους παραλληλισμούς μεταξύ των ύστερων προϊστορικών σφραγίδων και των πρωτο-σφηνοειδών πινακίδων», είπε η καθηγήτρια Ferrara.
Η Ferrara και η ομάδα της έχουν ανακαλύψει μια σειρά από επαναλαμβανόμενα θέματα σε αυτές τις σφραγίδες, όπως σχέδια που σχετίζονται με τη μεταφορά υφασμάτων και κεραμικών. Το γεγονός ότι τα πρώιμα πρωτο-σφηνοειδή σημάδια μοιράζονται αυτά τα ίδια θέματα υποδηλώνει ότι τα σύμβολα των σφραγίδων μπορεί να έχουν επηρεάσει άμεσα ή να χρησίμευσαν ως έμπνευση για το σύστημα πρωτο-σφηνοειδούς γραφής.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα προηγούμενα προϊστορικά μοτίβα σφραγίδων δεν μοιάζουν τόσο με τις πρωτο-σφηνοειδείς εικόνες όσο τα μεταγενέστερα προϊστορικά, και απέκτησαν πολύτιμες γνώσεις για το χρονικό πλαίσιο της εξέλιξης των συμβόλων που επηρέασαν την εφεύρεση της γραφής.
Επιπλέον, υποστηρίζει την ιδέα ότι τα μοτίβα σφραγίδων αναπτύχθηκαν από συγκεκριμένες διοικητικές λειτουργίες σε ένα δομημένο σύστημα γραφής, είναι η μεθοδική σύγκριση της ερευνητικής ομάδας των μοτίβων σφραγίδων με πρωτο-σφηνοειδή σημεία. Μια σειρά συμβολικής αναπαράστασης που αναπτύχθηκε παράλληλα με την πρώιμη αστική και οικονομική ανάπτυξη της Μεσοποταμίας μπορεί να φανεί παρακολουθώντας την εξέλιξη αυτών των εικόνων σε πρωτο-σφηνοειδή σημάδια, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές Kathryn Kelley και Mattia Cartolano.
Με πληροφορίες από το Unibo Magazine του Πανεπιστημίου της Μπολόνια
