Η καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο εξαιτίας της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μια νέα εκτενή έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Το έγγραφο, που δημοσιεύεται κάθε πέντε χρόνια από το 1995, σκιαγραφεί μια ανησυχητική εικόνα για το μέλλον της ηπείρου, τονίζοντας ότι η χαλάρωση των πράσινων πολιτικών και η καθυστέρηση λήψης μέτρων μπορεί να υπονομεύσουν την ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και την ίδια την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Παρά την «σημαντική πρόοδο» που έχει σημειωθεί στη μείωση εκπομπών ρύπων που θερμαίνουν τον πλανήτη – με την Ευρώπη να καταγράφει μείωση της τάξης του 37% από το 1990 – η συνολική εικόνα παραμένει δυσοίωνη. Τα οικοσυστήματα καταρρέουν, η βιοποικιλότητα συρρικνώνεται και η κατανάλωση φυσικών πόρων κινείται σε μη βιώσιμα επίπεδα.
Τι δείχνει η έκθεση – Τα πιο ανησυχητικά σημεία
- Κατάρρευση οικοτόπων: Πάνω από 80% των προστατευόμενων οικοτόπων σε όλη την Ευρώπη βρίσκονται σήμερα σε κακή ή πολύ κακή κατάσταση. Η ανεξέλεγκτη κατανάλωση, οι πρακτικές εντατικής γεωργίας και η αστικοποίηση συμβάλλουν στην απώλεια βιοποικιλότητας.
- Μείωση του “άνθρακα-καταβόθρα”: Μέσα σε δέκα χρόνια, η ικανότητα των δασών της ΕΕ να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα έχει υποχωρήσει κατά περίπου 30%. Οι κύριες αιτίες είναι η μαζική υλοτομία, οι όλο και συχνότερες δασικές πυρκαγιές αλλά και η εξάπλωση παρασίτων που καταστρέφουν μεγάλες εκτάσεις.
- Εκπομπές από μεταφορές και τρόφιμα: Παρά τη βελτίωση σε τομείς όπως η ενέργεια και η βιομηχανία, οι εκπομπές από μεταφορές και διατροφικές συνήθειες έχουν μείνει στάσιμες από το 2005, αποδεικνύοντας ότι δεν υπάρχει επαρκής αλλαγή τρόπου ζωής.
- Νερό και κλιματική αλλαγή: Ήδη ένας στους τρεις Ευρωπαίους αντιμετωπίζει υδατικό στρες, δηλαδή έλλειψη επαρκών υδάτινων πόρων. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, με ολοένα και περισσότερες περιοχές να πλήττονται από ξηρασία.
- Ακραία καιρικά φαινόμενα: Τα κράτη-μέλη δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν με τον απαιτούμενο ρυθμό στη ραγδαία αύξηση κινδύνων από καύσωνες, πλημμύρες και καταιγίδες.
Η έκθεση δημοσιεύεται σε μια περίοδο όπου η πολιτική βούληση για «πράσινη μετάβαση» φαίνεται να υποχωρεί. Η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων που αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής έχει ήδη οδηγήσει σε αποδυνάμωση μέτρων σε αρκετές χώρες της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, οι πιέσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες επιβαρύνουν την κατάσταση. Η Ουάσιγκτον ζητά από τις Βρυξέλλες να χαλαρώσουν τα περιβαλλοντικά πρότυπα, ώστε να μπορούν να αυξηθούν οι εισαγωγές αμερικανικών ορυκτών καυσίμων και προϊόντων που δεν πληρούν τις αυστηρές ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, σε πρόσφατη ομιλία του στον ΟΗΕ, ισχυρίστηκε –χωρίς στοιχεία– ότι η «πράσινη ατζέντα» οδηγεί την Ευρώπη σε οικονομική καταστροφή.
Οι αντιδράσεις της ΕΕ – «Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο»
Οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι για την κλιματική πολιτική χρησιμοποίησαν την έκθεση ως όπλο για να καλέσουν σε δράση:
- Ο Βόπκε Χούκστρα, επίτροπος Κλίματος, δήλωσε: «Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί άμεση απειλή για την ανταγωνιστικότητά μας και για το ίδιο μας το μέλλον.»
- Η Τερέσα Ριβέρα, υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό και την πράσινη μετάβαση, προειδοποίησε: «Κάθε καθυστέρηση ή αναβολή των στόχων αυξάνει το οικονομικό βάρος, βαθαίνει τις κοινωνικές ανισότητες και αποδυναμώνει την ανθεκτικότητα της Ευρώπης.»
Η έκθεση επισημαίνει επίσης θετικές εξελίξεις, όπως η βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Από το 2005, οι πρόωροι θάνατοι λόγω μικροσωματιδίων έχουν σχεδόν μειωθεί στο μισό, γεγονός που αποδεικνύει ότι η εφαρμογή περιβαλλοντικών μέτρων μπορεί να σώσει χιλιάδες ζωές.
Ένα από τα πιο κρίσιμα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ότι το υπερβολικό επίπεδο κατανάλωσης των Ευρωπαίων αποτελεί τον πραγματικό «κόκκινο συναγερμό». Όπως τόνισε ο Τόμπιας Λουνγκ, συν-συγγραφέας της μελέτης:
«Η κατανάλωσή μας είναι απλώς πολύ, πολύ υψηλή. Αν δεν αλλάξουμε τρόπο ζωής, δεν θα καταφέρουμε να πετύχουμε τους στόχους μας ούτε για το 2030 ούτε για το 2050.»
Παρά τις προσπάθειες, η πρόοδος προς μια κυκλική οικονομία είναι περιορισμένη. Το ποσοστό των υλικών που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται αυξήθηκε ελάχιστα – από 10,7% το 2010 σε μόλις 11,8% το 2023.
Με πληροφορίες από Guardian
