Η παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί περισσότερο από 200 φορές από το 1950 και πλήττει την ανθρώπινη υγεία σε κάθε στάδιο - από την εξόρυξη έως την απόρριψη - σύμφωνα με νέα ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο Lancet.
Τα πλαστικά αποτελούν έναν «σοβαρό, αυξανόμενο και υποτιμημένο κίνδυνο» για την ανθρώπινη και την πλανητική υγεία, προειδοποιεί η έκθεση. Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια «κρίση πλαστικών», η οποία προκαλεί ασθένειες και θανάτους σε όλες τις ηλικίες, από τη βρεφική ηλικία έως τα γηρατειά, ενώ ευθύνεται για τουλάχιστον 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια σε ετήσιες ζημιές που σχετίζονται με την υγεία.
Η βασική αιτία αυτής της κρίσης είναι η εκρηκτική αύξηση της παραγωγής πλαστικού, η οποία έχει αυξηθεί κατά περισσότερες από 200 φορές από το 1950 και προβλέπεται να σχεδόν τριπλασιαστεί έως το 2060, ξεπερνώντας το ένα δισεκατομμύριο τόνους ετησίως. Παρότι το πλαστικό έχει πολλές χρήσιμες εφαρμογές, η πιο ραγδαία αύξηση καταγράφεται στην παραγωγή πλαστικών μιας χρήσης, όπως μπουκάλια ποτών και δοχεία ταχυφαγείων.
Ως συνέπεια, η ρύπανση από πλαστικό έχει επίσης εκτοξευθεί: 8 δισεκατομμύρια τόνοι έχουν συσσωρευθεί στον πλανήτη, από την κορυφή του Έβερεστ έως την βαθύτερη ωκεάνια τάφρο, την ώρα που λιγότερο από το 10% του πλαστικού ανακυκλώνεται.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα πλαστικά απειλούν την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον σε όλα τα στάδια της ύπαρξής τους: από την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους, έως την κατασκευή, τη χρήση και την τελική τους απόρριψη. Οι συνέπειες περιλαμβάνουν ατμοσφαιρική ρύπανση, έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες και διείσδυση μικροπλαστικών στο ανθρώπινο σώμα. Η ρύπανση από πλαστικό μπορεί ακόμη και να ευνοήσει την εξάπλωση ασθενειών μέσω κουνουπιών, καθώς τα απορρίμματα συγκρατούν στάσιμα νερά - ιδανικά για αναπαραγωγή.
Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στο Lancet, δόθηκε στη δημοσιότητα λίγο πριν τον έκτο και πιθανώς τελικό γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ των χωρών για μια νομικά δεσμευτική διεθνή συνθήκη για τα πλαστικά. Οι συνομιλίες πλήττονται από βαθύ διχασμό: περισσότερες από 100 χώρες τάσσονται υπέρ της επιβολής ορίου στην παραγωγή πλαστικών, ενώ πετρελαιοπαραγωγές χώρες - όπως η Σαουδική Αραβία - και εκπρόσωποι της βιομηχανίας αντιτίθενται σθεναρά.
«Γνωρίζουμε πολλά για το εύρος και τη σοβαρότητα των επιπτώσεων της πλαστικής ρύπανσης στην υγεία και το περιβάλλον», δήλωσε ο καθηγητής Philip Landrigan, παιδίατρος και επιδημιολόγος στο Boston College των ΗΠΑ και κύριος συγγραφέας της έκθεσης. Τόνισε ότι είναι επιτακτική ανάγκη η διεθνής συνθήκη να περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία της ανθρώπινης και της πλανητικής υγείας. «Οι επιπτώσεις πλήττουν κυρίως τους ευάλωτους πληθυσμούς, ιδιαίτερα τα βρέφη και τα παιδιά», υπογράμμισε. «Το κόστος για την κοινωνία είναι τεράστιο. Έχουμε χρέος να δράσουμε».
Από την πλευρά τους, οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες και η βιομηχανία πλαστικών υποστηρίζουν ότι η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στην ανακύκλωση, όχι στη μείωση της παραγωγής. Ωστόσο, σε αντίθεση με το χαρτί, το γυαλί, τον χάλυβα και το αλουμίνιο, τα χημικώς πολύπλοκα πλαστικά δεν είναι εύκολο να ανακυκλωθούν. Όπως τονίζει η έκθεση: «Είναι πλέον σαφές ότι ο κόσμος δεν μπορεί ανακυκλώνοντας να βρει τον δρόμο του έξω από την κρίση της πλαστικής ρύπανσης».
Περισσότερο από το 98% των πλαστικών κατασκευάζονται από ορυκτό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα. Η διαδικασία παραγωγής είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα και συμβάλλει στην κλιματική κρίση, εκπέμποντας ετησίως το ισοδύναμο 2 δισεκατομμυρίων τόνων CO₂ - περισσότερο από τις συνολικές εκπομπές της Ρωσίας, του τέταρτου μεγαλύτερου ρυπαντή παγκοσμίως. Η καύση μη διαχειριζόμενων πλαστικών αποβλήτων στον ανοιχτό αέρα -πρακτική που εξακολουθεί να εφαρμόζεται για πάνω από το ήμισυ των απορριμμάτων - επιβαρύνει επιπλέον την ατμόσφαιρα.
Περισσότερες από 16.000 χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλαστικών, μεταξύ των οποίων πληρωτικά, χρωστικές, επιβραδυντικά φλόγας και σταθεροποιητές. Πολλές από αυτές έχουν συνδεθεί με προβλήματα υγείας σε όλα τα στάδια της ζωής, ωστόσο η διαφάνεια σχετικά με τα ακριβή χημικά που περιέχονται στα πλαστικά παραμένει ελλιπής.
Η ανάλυση υπογραμμίζει ότι τα έμβρυα, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις συνέπειες της έκθεσης σε πλαστικά. Η έκθεση συνδέεται με αυξημένους κινδύνους αποβολής, πρόωρου ή θνησιγενούς τοκετού, γενετικών ανωμαλιών, μειωμένης ανάπτυξης των πνευμόνων, παιδικό καρκίνο και προβλήματα γονιμότητας σε μεγαλύτερη ηλικία.
Τα πλαστικά απόβλητα διασπώνται συχνά σε μικρο- και νανο-πλαστικά, τα οποία εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του νερού, της τροφής και της αναπνοής. Σωματίδια έχουν εντοπιστεί στο αίμα, τον εγκέφαλο, το μητρικό γάλα, τον πλακούντα, το σπέρμα και τον μυελό των οστών. Ο αντίκτυπός τους στην υγεία δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός, όμως έχουν συσχετιστεί με εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές. Οι επιστήμονες ζητούν την εφαρμογή προληπτικής προσέγγισης.
Παρότι το πλαστικό θεωρείται φθηνό υλικό, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι έχει τεράστιο κόστος όταν συνεκτιμηθούν οι επιπτώσεις στην υγεία. Μόνο οι ζημιές που σχετίζονται με τρεις χημικές ουσίες - PBDE, BPA και DEHP - σε 38 χώρες εκτιμώνται σε 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως.
Η νέα ανάλυση εγκαινιάζει μια σειρά εκθέσεων που θα παρακολουθούν συστηματικά τις επιπτώσεις των πλαστικών. Η Margaret Spring, ανώτερη νομική σύμβουλος και μία από τις συγγραφείς της έκθεσης, δήλωσε: «Αυτές οι αναλύσεις θα προσφέρουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο μια ισχυρή και ανεξάρτητη βάση δεδομένων για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μέτρων ενάντια στη ρύπανση από πλαστικά σε όλα τα επίπεδα».
Με πληροφορίες από Guardian
