Η κλιματική κρίση απειλεί σοβαρά τα θαλάσσια θηλαστικά της Αρκτικής, ενώ πάνω από τα μισά είδη πτηνών σε ολόκληρο τον κόσμο παρουσιάζουν πτωτική πορεία, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN).
Η φετινή «Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών» δείχνει πως η απώλεια θαλάσσιου πάγου πλήττει τις φώκιες, τις φάλαινες και τις πολικές αρκούδες, που εξαρτώνται από αυτόν για την επιβίωσή τους. Οι τρεις κύριες φώκιες της περιοχής —η φώκια της Γροιλανδίας (Pagophilus groenlandicus), η κουκουλοφόρος φώκια (Cystophora cristata) και η γενειοφόρος φώκια (Erignathus barbatus)— μετακινήθηκαν πλέον σε κατηγορίες υψηλότερου κινδύνου εξαφάνισης.
«Η απώλεια πάγου προκαλεί αλυσιδωτές συνέπειες, όχι μόνο για τα ζώα αλλά και για τον άνθρωπο», σημειώνει η ειδικός της IUCN Kit Kovacs. «Η προστασία των φώκιας σημαίνει προστασία της ανθρωπότητας απέναντι στην κλιματική αλλαγή», προσθέτει.
Η ετήσια αναθεώρηση της λίστας της IUCN βασίζεται σε δεδομένα χιλιάδων επιστημόνων παγκοσμίως και θεωρείται η πιο ολοκληρωμένη αποτύπωση της κατάστασης της άγριας ζωής. Όπως σχολιάζει ο ερευνητής Άντριου Φάρνσγουορθ του Πανεπιστημίου Κορνέλ, «κάθε νέα αξιολόγηση μας βοηθά να απαντήσουμε σε ερωτήματα για είδη που εξακολουθούν να παραμένουν μυστηριώδη για την επιστήμη».
Παγκόσμια πτώση στους πληθυσμούς των πτηνών
Σύμφωνα με τη φετινή έκθεση της IUCN, τρία στα πέντε είδη πτηνών στον κόσμο καταγράφουν μείωση στους πληθυσμούς τους. Ιδιαίτερα πλήττονται περιοχές όπως η Μαδαγασκάρη, η Δυτική Αφρική και η Κεντρική Αμερική, όπου είδη όπως το Schlegel’s asity (Philepitta schlegeli), το black-casqued hornbill (Ceratogymna atrata) και το northern nightingale-wren (Microcerculus philomela) έχουν πλέον χαρακτηριστεί «σχεδόν απειλούμενα».
📢BREAKING NEWS: Arctic seals threatened by climate change, birds decline globally but green sea turtle rebounding, according to the latest update of IUCN Red List of Threatened Species™
— IUCN Red List (@IUCNRedList) October 10, 2025
The update launched today at the #IUCNcongress. https://t.co/D8rw0t0gaY pic.twitter.com/Jvd2cBhzy4
«Το γεγονός ότι το 61% των ειδών πουλιών στον κόσμο μειώνεται αποτελεί καμπανάκι κινδύνου που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε», δηλώνει ο Στιούαρτ Μπάτσαρτ, επικεφαλής επιστήμονας της BirdLife International. Όπως εξηγεί, οι κύριες αιτίες είναι η αποψίλωση των δασών, η εντατική γεωργία, η εισβολή ξενικών ειδών και φυσικά η κλιματική αλλαγή.
Ο συνάδελφός του, Ίαν Μπέρφιλντ, υπογραμμίζει ότι η κατάσταση της βιοποικιλότητας έχει γίνει τόσο κρίσιμη, ώστε «οι κυβερνήσεις οφείλουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών».
Η συζήτηση αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της ετήσιας Συνόδου του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP), που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο στη Βραζιλία, με ιδιαίτερη έμφαση στον Αμαζόνιο και τη σημασία των τροπικών δασών για το παγκόσμιο οικοσύστημα.
Ο Φάρνσγουορθ, πάντως, δηλώνει επιφυλακτικός: «Θα ήθελα να πιστεύω ότι τα πουλιά αποτελούν ένα κοινό σημείο αναφοράς, πέρα από πολιτικές αντιπαραθέσεις. Αλλά δεν είναι εύκολο».
Οι πράσινες θαλάσσιες χελώνες: μια σπάνια ιστορία επιτυχίας
Μέσα στο ζοφερό τοπίο της φετινής έκθεσης, υπάρχει και ένα αισιόδοξο παράδειγμα: οι πράσινες θαλάσσιες χελώνες, των οποίων οι πληθυσμοί ανακάμπτουν εντυπωσιακά χάρη σε δεκαετίες συστηματικών προσπαθειών προστασίας.
Η επιτυχία αυτή δείχνει, σύμφωνα με την IUCN, ότι η αποφασιστική δράση μπορεί να αποδώσει. Νομικά μέτρα, προγράμματα προστασίας παραλιών και η μείωση της αλιείας έχουν επιτρέψει στα ζώα να επιστρέψουν σε πολλά από τα παραδοσιακά τους σημεία ωοτοκίας.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα αποτελέσματα της προστασίας των θαλάσσιων χελωνών χρειάζονται χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, για να φανούν», λέει ο Τζάστιν Περόλτ, αντιπρόεδρος ερευνών στο Loggerhead Marinelife Center στη Φλόριντα.
Ο Νίκολας Πίλτσερ, επικεφαλής του Marine Research Foundation, τονίζει ότι η περίπτωση των πράσινων χελωνών πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα για άλλα είδη, όπως οι καρέτα-καρέτα (Caretta caretta) και οι δερματοχελώνες (Dermochelys coriacea), που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους. Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι η κλιματική αλλαγή και η διάβρωση των ακτών συνεχίζουν να απειλούν πολλές περιοχές ωοτοκίας, ιδίως σε φτωχότερες χώρες που λαμβάνουν λιγότερη χρηματοδότηση για δράσεις προστασίας.
«Είναι μια υπενθύμιση ότι μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων», λέει. «Όταν υπάρχει βούληση και σχέδιο, η φύση μπορεί να ανακάμψει».
Έξι ακόμη είδη πέρασαν στην κατηγορία των εξαφανισμένων
Η φετινή «Κόκκινη Λίστα» της IUCN κατέγραψε και έξι νέα είδη που θεωρούνται πλέον οριστικά εξαφανισμένα. Μεταξύ αυτών βρίσκονται η μυγαλίδα της Νήσου των Χριστουγέννων (Crocidura trichura) και η Λεπτόραμφη μπεκάτσα (Numenius tenuirostris), ένα αποδημητικό παρυδάτιο πτηνό που είχε ήδη να εντοπιστεί για δεκαετίες.
Crocidura trichurahttps://t.co/7Y0FkDX0tj pic.twitter.com/mQCqYCyjlb
— animals (@animalbots) February 27, 2017
Για πρώτη φορά, η IUCN αξιολόγησε επίσης τρία αυστραλιανά θηλαστικά και ένα φυτό της Χαβάης, τα οποία εντάχθηκαν κι αυτά στην κατηγορία των εξαφανισμένων ειδών.
Η απώλειά τους αποτελεί, όπως τονίζουν οι ερευνητές, υπενθύμιση της ταχύτητας με την οποία αλλάζει ο φυσικός κόσμος.
Με πληροφορίες από CBS
