Στο κατάστρωμα του «Οξυγόνου», ενός μικρού ελληνικού σκάφους που συμμετέχει στον διεθνή ανθρωπιστικό στόλο με προορισμό τη Γάζα, η Κλεονίκη Αλεξοπούλου ξυπνά και βλέπει το κατάρτι σαν σταυρό. Η θάλασσα γύρω της είναι σκοτεινή, σιωπηλή, διάστικτη από τα κόκκινα και πράσινα φώτα των drones που περιπολούν διαρκώς πάνω από τα πλοία.
Η Κλεονίκη Αλεξοπούλου είναι ιστορικός με εξειδίκευση στην οικονομική και κοινωνική ιστορία, την αποικιοκρατία και τον παγκόσμιο Νότο. Έχει διδάξει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και σήμερα, έχοντας αφήσει πίσω της την αίθουσα διδασκαλίας, βρίσκεται στη θάλασσα με έναν βασικό στόχο: να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας.
«Εκεί πεθαίνει ένα παιδί την ώρα», τονίζει σε μήνυμά της. Αυτές τις μέρες που βρίσκεται εν πλω περιγράφει διαρκώς μέσα από τα social media της μια διαδρομή γεμάτη αναμετρήσεις με το ισραηλινό ναυτικό, drones που επιτηρούν αδιάκοπα, ακόμα και τη νύχτα τη θάλασσα, μοιάζοντας «με στοιχειωμένα καράβια».
Η αποστολή, μέρος ενός διεθνούς ανθρωπιστικού στόλου, επιχειρεί να μεταφέρει τρόφιμα και φάρμακα σε μια Γάζα όπου, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, οι ελλείψεις σε βασικά αγαθά έχουν λάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης. Η ίδια στις ανταποκρίσεις της αποτυπώνει διαρκώς το αίσθημα του επείγοντος που συνοδεύει την προσπάθειά τους.
Όμως η πορεία είναι γεμάτη εμπόδια. Σε απόσταση 62 μιλίων από τη Γάζα, αρκετά από τα μεγαλύτερα πλοία έχουν ήδη αναχαιτιστεί. Προβολείς αναβοσβήνουν, ισραηλινές δυνάμεις πλησιάζουν τα μικρότερα σκάφη, σηκώνουν νερά, ρίχνουν πίδακες νερού. Από τον ασύρματο, οι αρχές του Ισραήλ έχουν δώσει ένα σαφές τελεσίγραφο: επιστέψτε στις χώρες σας, χωρίς απώλειες.
Για το Ισραήλ, τέτοιες αποστολές συνιστούν απειλή. Ο αποκλεισμός της Γάζας δικαιολογείται από την πλευρά του Ισραήλ ως ένα απαραίτητο μέτρο για την αποτροπή εισαγωγής όπλων και πολεμικού υλικού. Οι επικριτές, ωστόσο, τον χαρακτηρίζουν συλλογική τιμωρία που έχει στραγγαλίσει την τοπική κοινωνία και έχει επιδεινώσει μια κατάσταση που ήδη συνιστά ανθρωπιστική κρίση.
Η παρουσία ενός ελληνικού πληρώματος δεν περνά απαρατήρητη. Η Ελλάδα, αν και μέλος της Ε.Ε. και σύμμαχος του Ισραήλ σε θέματα ασφάλειας και ενέργειας, διατηρεί παράλληλα ένα ισχυρό υπόβαθρο λαϊκής αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό. Η συμμετοχή πανεπιστημιακών και ακτιβιστών στον στόλο εντάσσεται σε αυτή την παράδοση, αναζωπυρώνοντας συζητήσεις στο εσωτερικό της χώρας για τον ρόλο της Αθήνας στη Μέση Ανατολή.
Στην ίδια τη Γάζα, η προοπτική της άφιξης έστω και λίγων σκαφών έχει ήδη δημιουργήσει προσδοκίες. Σύμφωνα με τα μέλη της αποστολής, τοπικοί αξιωματούχοι έχουν ετοιμάσει σκηνές για να φιλοξενήσουν τα πληρώματα. Για τους κατοίκους, λένε πως «σημαντικότερο και από τα φάρμακα είναι να νιώσουν ότι δεν τους έχουν ξεχάσει».
Εν πλω προς τη Γάζα: «Να μετράς αστέρια και drones»
Η Αλεξοπούλου περιγράφει τη νύχτα στη θάλασσα σαν μια εμπειρία σχεδόν υπαρξιακή: μετράς αστέρια και drones, αφήνεσαι στην ηρεμία του αναπόφευκτου.
«Πράγματα που δεν περίμενα ποτέ να κάνουμε: να μας "συνοδεύουν", να μας καταγράφουν, να μας περιεργάζονται από μακριά και από πιο κοντά. Κι όλα αυτά με την ηρεμία του αναπόφευκτου. Του αναπόφευκτου της θάλασσας, της φύσης. Τα καράβια τη νύχτα μοιάζουν στοιχειωμένα. Η θάλασσα γίνεται μαύρο σκοτάδι, άβυσσος. Τα περιγράμματα θολώνουν, ρευστοποιούνται. Όσο γίνεσαι ένα με αυτή, σταματάς να ανησυχείς.
Σε πηγαίνουν οι άνεμοι στον προορισμό σου. Εάν καταφέρουν κάποια καράβια να φτάσουν, στην ακτή της Γάζας θα περιμένει τα πληρώματα μια επιτροπή υποδοχής από τον δήμο. Οι άνθρωποι αυτοί που τόσο έχουν ταλαιπωρηθεί έχουν στήσει σκηνές για να κοιμηθούμε. Γιατί γι' αυτούς, σημαντικότερο και από τα φάρμακα ή τα τρόφιμα, είναι η ηθική δικαίωση ότι δεν ξεχάστηκαν από τον κόσμο κι ο αγώνας τους δεν είναι μάταιος», περιγράφει.
Αλλά πίσω από την περιπέτεια αυτής της διαδρομής βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα μιας γεωπολιτικής σύγκρουσης, όπου η αλληλεγγύη συγκρούεται με την ασφάλεια και η επιμονή λίγων πολιτών γίνεται σύμβολο για εκατομμύρια αποκλεισμένους. Ανάμεσα στα πλοία που αναχαιτίστηκαν σήμερα ήταν και το ελληνικό «Οξυγόνο». «Λιγότερα από 45 μίλια μακριά από την ακτή, τα ελληνικά σκάφη ξεφεύγουν συνεχώς από τις ισραηλινές δυνάμεις, πλησιάζοντας όλο και περισσότερο τη Γάζα. Ήδη ένα ρεκόρ έχει σπάσει. Η συνεχής καταδίωξη δεν μας πτοεί, δεν τα παρατάμε», ήταν το τελευταίο μήνυμα της Κλεονίκης.
Με ανάρτησή τους στα social media γράφουν: «Το πλοίο "Οξυγόνο" έχει αναχαιτιστεί από τις ισραηλινές δυνάμεις σε μια πράξη διεθνούς πειρατείας και κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Οι σύντροφοι και οι συντρόφισσές μας απάγονται αυτήν τη στιγμή και μεταφέρονται σε άγνωστο μέρος παρά τη θέλησή τους. Απαιτούμε από την ελληνική κυβέρνηση να εγγυηθεί την άμεση και ασφαλή επιστροφή τους στη χώρα».
Το ελληνικό πλοίο «Οξυγόνο», του οποίου το όνομα αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη των θυμάτων των Τεμπών, καταλήφθηκε τα ξημερώματα της Πέμπτης από ισραηλινές δυνάμεις. Η τύχη των μελών της ελληνικής αποστολής παραμένει αβέβαιη, καθώς ακόμα δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη ενημέρωση για το πού κρατούνται.
Το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι «αρκετά σκάφη σταμάτησαν με ασφάλεια» και πως οι επιβάτες τους μεταφέρονται σε ισραηλινό λιμάνι. Ανάμεσά τους βρίσκεται και η Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία λίγο πριν από την αναχαίτιση εμφανίστηκε σε βίντεο από το πλοίο Alma δηλώνοντας: «Είμαστε λίγο πριν την αναχαίτιση από το Ισραήλ».
