Για έκτη συνεχόμενη χρονιά, ο θεσμός του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», που έχει πλέον καθιερωθεί ως σημείο αναφοράς στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας, επιστρέφει το καλοκαίρι του 2025, προσκαλώντας το κοινό να βιώσει μια μοναδική εμπειρία σε μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε κάθε γωνιά της Ελλάδας από την 1η Ιουλίου και για δύο ολόκληρους μήνες έως και τις 31 Αυγούστου 2025.
Από αρχαία θέατρα, φρούρια, ιερές μονές και κάστρα μέχρι βυζαντινά μουσεία, τζαμιά, αρχοντικά και προϊστορικούς οικισμούς, τα μνημεία της Ελλάδας ζωντανεύουν μέσα από ένα πλούσιο και πολυδιάστατο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που διευρύνει τον διάλογο ανάμεσα στην πολιτιστική κληρονομιά και τη σύγχρονη δημιουργία. Φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, ο θεματικός άξονας του θεσμού «Η πρόσληψη του παρελθόντος – Η σήμερον ως αύριον και ως χθες», εμπνευσμένος από το ποιητικό έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου, αναδεικνύει τους αρχαιολογικούς χώρους ως ζωντανά πεδία καλλιτεχνικής έμπνευσης, προσκαλώντας δημιουργούς και καλλιτεχνικές ομάδες να αναμετρηθούν με τον χρόνο, να ερμηνεύσουν το παρελθόν και να το συνδέσουν με το παρόν και το μέλλον, παρουσιάζοντας πρωτότυπα έργα, υψηλού επιπέδου και αισθητικής.
Το πρόγραμμα 2025 του θεσμού του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» περιλαμβάνει 70 νέες παραγωγές –μουσικής (24), θεάτρου (22), παραστάσεων / δράσεων για παιδιά και εφήβους (7), χορού (8), εικαστικών / περφόρμανς (7) και μουσικού θεάτρου (2)– οι οποίες θα παρουσιαστούν, για δύο παραστάσεις η καθεμία, σε 70 αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε 12 περιφέρειες της Ελλάδας, εκτός της Περιφέρειας Αττικής, αναδεικνύοντας τη μοναδικότητα κάθε τόπου και ενισχύοντας την πολιτιστική αποκέντρωση. Με συνολικά 140 εκδηλώσεις το φετινό πρόγραμμα διατρέχει πολλαπλά πεδία καλλιτεχνικής έκφρασης και αναδεικνύει τη δημιουργική πολυφωνία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.
Από τη δημιουργία του την άνοιξη του 2020 έως σήμερα, το πρόγραμμα του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία: έχει καθιερωθεί ως θεσμός και αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της χώρας, με θερμή ανταπόκριση από το κοινό της περιφέρειας και την αμέριστη υποστήριξη των τοπικών αρχών. Με την έκτη διοργάνωσή του το 2025, το πρόγραμμα συνεχίζει να εξελίσσεται, να ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα της χώρας και να αποτελεί σημείο συνάντησης της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη δημιουργία, προσελκύοντας όλο και περισσότερους επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» δεν περιορίζεται μόνο στη δημιουργία καλλιτεχνικών γεγονότων, αλλά συμβάλλει ενεργά και στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών απασχόλησης για καλλιτέχνες, εργαζόμενους στον πολιτισμό και τους τοπικούς συνεργάτες που στηρίζουν την παραγωγή των εκδηλώσεων.
Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός 2025: «Η πρόσληψη του παρελθόντος – Η σήμερον ως αύριον και ως χθες»
Το 2025, ο θεσμός του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» εστιάζει στον θεματικό άξονα «Η πρόσληψη του παρελθόντος – Η σήμερον ως αύριον και ως χθες», εμπνευσμένο από τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Προσκάλεσε δημιουργούς και καλλιτεχνικές ομάδες να αναμετρηθούν με τα ερωτήματα και τις προκλήσεις που θέτει το παρελθόν στο παρόν και στο μέλλον της τέχνης.
Το παρελθόν μπορεί να είναι πηγή έμπνευσης ή βάρος, ένδοξο ή ντροπιαστικό, λησμονημένο ή διαρκώς παρόν. Η πρόσληψη του παρελθόντος από τους καλλιτέχνες είναι μια διαχρονική διαδικασία, ένας από τους βασικούς τρόπους μέσα από τους οποίους εξελίσσεται η ιστορία των τεχνών. Τίποτα στην τέχνη δεν είναι καινούριο – ή μήπως όλα είναι παλιά;
Οι αρχαιολογικοί χώροι σε όλη την Ελλάδα δημιουργούν μια τοποειδική συνθήκη όπου οι καλλιτεχνικές προτάσεις έρχονται σε δημιουργικό διάλογο με το παρελθόν – ως έννοια, μεταφορά, ιστορική παρακαταθήκη και πηγή έμπνευσης. Πώς μπορεί η πρόσληψη του παρελθόντος να γονιμοποιήσει το παρόν της τέχνης, χωρίς να τη δεσμεύει σε μια παρελθοντολαγνεία; Με ποιους νέους τρόπους μπορεί να ιδωθεί το παρελθόν μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία; Από τον (συχνά στείρο) σεβασμό στη (συχνά άγονη) αποδόμησή του, η πρόσληψη του παρελθόντος αποτελεί έναν τόπο στον οποίο η τέχνη επιστρέφει διαρκώς με δημιουργικό τρόπο. Οι προτάσεις των καλλιτεχνών αναμετριούνται δημιουργικά με αυτά τα ερωτήματα, ενώ παράλληλα θέτουν καινούρια.
Σε έναν δημιουργικό διάλογο με τον θεματικό άξονα «Η πρόσληψη του παρελθόντος – Η σήμερον ως αύριον και ως χθες», οι δημιουργοί και οι καλλιτεχνικές ομάδες προσέγγισαν με πολυμορφικότητα και ευαισθησία ζητήματα που διαπερνούν τον χρόνο, επιχειρώντας να μετατρέψουν τη μνήμη σε ζωντανή εμπειρία και το παρελθόν σε κινητήριο μοχλό δημιουργίας.
Τα έργα που γεννήθηκαν μέσα από αυτό το πλαίσιο δεν είναι απλώς αναφορές σε ιστορικά ή παραδοσιακά στοιχεία, αλλά δυναμικές αφηγήσεις που αναδεικνύουν τη γυναικεία φωνή, την τέχνη της υφαντικής ως πολιτισμικό και κοινωνικό σχόλιο, και την ανάγκη για δικαιοσύνη και ηθικό στοχασμό στον σύγχρονο κόσμο. Μαρτυρίες γυναικών, μυρωδιές από οικογενειακά τραπέζια, παραδοσιακές συνταγές, μουσικές και λόγια της καθημερινότητας μεταμορφώνονται σε σκηνικά μέσα που συνδέουν τις συλλογικές εμπειρίες του χθες με τα ερωτήματα του σήμερα: Τι είναι αλήθεια; Ποιος αποφασίζει τι είναι δίκαιο; Ποια η θέση του ατόμου μέσα στην κοινωνία;
Τα πρωτότυπα έργα προτείνουν μια βιωματική εμπειρία, μέσα από τη σύμπραξη λόγου, ήχου, εικόνας και δράσης, αναδεικνύοντας την τέχνη ως τόπο συνάντησης του παλιού με το νέο, του τοπικού με το παγκόσμιο, της παράδοσης με τη σύγχρονη τεχνολογία. Το παρελθόν δεν παρουσιάζεται ως αμετάβλητο μουσειακό είδος, αλλά ως εύπλαστη ύλη που μας επιτρέπει να αναστοχαστούμε τη θέση μας στον χρόνο και να επανεφεύρουμε το παρόν. Κάθε έργο προσεγγίζει το παρελθόν όχι ως καταφύγιο, αλλά ως καθρέφτη που φωτίζει το παρόν και εμπνέει το μέλλον.
Οι προτάσεις του προγράμματος 2025 επιλέχθηκαν από την ειδική επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού, μετά από ανοιχτή πρόσκληση, μέσω της ηλεκτρονικής πύλης του ΥΠΠΟ στο drasis.culture.gr, και προσανατολίζονται, σύμφωνα με τη φιλοσοφία του θεσμού, προς καινοτόμες και υβριδικές φόρμες που γεννιούνται από το διαλεκτικό συνταίριασμα περισσότερων μορφών τέχνης ανά εκδήλωση.
Oι παραγωγές αναπτύχθηκαν από προτάσεις πρωτότυπης δημιουργίας που κατέθεσαν οι καλλιτεχνικές ομάδες. Η επιτροπή αξιολόγησης των προτάσεων, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, επέλεξε τους αρχαιολογικούς χώρους παρουσίασης των παραγωγών σε συνολικά 12 περιφέρειες της Ελλάδας.
13 νέοι αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία
Ο πολιτιστικός χάρτης του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» διευρύνεται σταθερά κάθε χρόνο, εντάσσοντας νέους προορισμούς σε ολόκληρη τη χώρα. Η δυνατότητα υλοποίησης δράσεων σε εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία αποτελεί διαχρονικά έναν από τους βασικούς άξονες του προγράμματος, αναδεικνύοντας τη σημασία της πολιτιστικής αποκέντρωσης και της σύνδεσης του παρελθόντος με τη σύγχρονη δημιουργία.
Φέτος, το πρόγραμμα εμπλουτίζεται με 13 νέους χώρους διευρύνοντας τον χάρτη του θεσμού: συνολικά 70 αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία φιλοξενούν τις εκδηλώσεις του προγράμματος 2025 του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». Από το Ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη και τη Μυκηναϊκή Ακρόπολη του Αγίου Ανδρέα στη Σίφνο έως το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, την Ιερά Μονή Τοπλού στη Σητεία, τον αρχαιολογικό χώρο Ακρωτηρίου Θήρας, το Γυναικόκαστρο Κιλκίς, το Κάστρο Ιωαννίνων και τη Ροτόντα στη Θεσσαλονίκη, κάθε σημείο του φετινού χάρτη μετατρέπεται σε ένα μοναδικό σημείο συνάντησης του πολιτισμού με τη σύγχρονη δημιουργία.
Αναλυτικά, οι νέοι χώροι που εντάσσονται στο πρόγραμμα είναι οι εξής:
Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου
Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας
Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων
Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας
Αρχαιολογικός χώρος Ακρωτηρίου Θήρας, Σαντορίνη
Γυναικόκαστρο Κιλκίς, Παρυφές βυζαντινού φρουρίου Γυναικοκάστρου
Ιερά Μονή Κυρίας Ακρωτηριανής & Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Τοπλού Σητείας
Ιερό των Μεγάλων Θεών Σαμοθράκης
Κάστρο Ιωαννίνων
Μονή Λαζαριστών, Θεσσαλονίκη
Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών
Ροτόντα, Θεσσαλονίκη
Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός 2025: Η πρόσληψη του παρελθόντος – Η σήμερον ως αύριον και ως χθες
Η Εθνική Λυρική Σκηνή, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού, έχει αναλάβει και φέτος τη διοικητική και οργανωτική ευθύνη του προγράμματος.
