«Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής»: Στο φως τα μυστικά ενός βιβλίου αυτοβοήθειας ηλικίας 400 ετών

«Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής»: Στο φως τα μυστικά ενός βιβλίου αυτοβοήθειας ηλικίας 400 ετών Facebook Twitter
0

Η Βιρτζίνια Γουλφ, η Τζορτζ Έλιοτ, ο Τζον Μίλτον, ο Τζον Κιτς, ο Σάμιουελ Μπέκετ, ο Φίλιπ Πούλμαν και ο Νικ Κέιβ είναι στη λίστα των θαυμαστών και των αναγνωστών που γοητεύτηκαν όταν διάβασαν το The Anatomy of Melancholy, και όσο το διάβαζαν τόσο τους μπέρδευε και τους προβλημάτιζε.

Το κουβάρι του νοήματος των αινιγματικών αναφορών και υπαινιγμών και των απόκρυφων αποσπασμάτων του The Anatomy of Melancholy που έγραψε ο Ρόμπερτ Μπάρτον, συγγραφέας και υπότροφος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, είναι ένα εγκυκλοπαιδικό βιβλίο, που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1621, ανατυπώθηκε με προσθήκες από τον Μπάρτον όχι λιγότερες από πέντε φορές.

Πρόκειται για ένα δαιδαλώδες έργο, που ο Μπάρτον έγραψε τόσο για να απαλύνει τη δική του μελαγχολία όσο και για να βοηθήσει τους άλλους. Η τελική έκδοση έφτασε σε περισσότερες από 500.000 λέξεις συνολικά. Το βιβλίο διαποτίζεται από παραθέσεις και παραφράσεις πολλών αυθεντιών, τόσο κλασικών όσο και σύγχρονων, που ισοδυναμούν με το αποκορύφωμα της πολυμάθειας μιας ζωής.

Γεννημένος το 1577 σε μια εύπορη οικογένεια γαιοκτημόνων, ο Μπάρτον φοίτησε σε δύο σχολές γλώσσας και εγγράφηκε στο Brasenose College της Οξφόρδης το 1593, σε ηλικία 15 ετών. Έχει γράψει ποιήματα στα λατινικά, ένα χαμένο πλέον θεατρικό έργο και μια ακαδημαϊκή σάτιρα με τίτλο Philosophaster.

Όταν πέθανε, το 1640, η βιβλιοθήκη του διασκορπίστηκε και το The Anatomy of Melancholy αποτέλεσε αντικείμενο λογοκλοπής, κάτι που είχε συμβεί και κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά περισσότερο μετά το θάνατό του. Έπεσε στην αφάνεια τον 18ο αιώνα, αλλά ήρθε ξανά στην επικαιρότητα τον 19ο αιώνα, λόγω της λογοκλοπής του έργου από τον Laurence Sterne και αυτή ήταν η αιτία που αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για το έργο του Μπάρτον, ειδικά μεταξύ των ρομαντικών. Στον 20ο και 21ο αιώνα, το έργο του προσελκύει την προσοχή όχι μόνο διακεκριμένων αναγνωστών αλλά και ενός κοινού που αναζητά βοήθεια μέσα στις σελίδες του.

«Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής»: Στο φως τα μυστικά ενός βιβλίου αυτοβοήθειας ηλικίας 400 ετών Facebook Twitter
Προσωπογραφία του Robert Burton (1576/1577–1640) από τον Gilbert Jackson, 1635. Brasenose College, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Τετρακόσια χρόνια από την πρώτη δημοσίευσή του, ένας ακαδημαϊκός ανίχνευσε κάθε λέξη και έννοια με αποτέλεσμα το διάσημο κείμενο του Ρόμπερτ Μπάρτον να γίνει πλήρως κατανοητό για πρώτη φορά. Μάλιστα, ο ερευνητής Angus Gowland από το University College του Λονδίνου είπε ότι έχουν απομείνει μόνο εννέα γνωστά μυστήρια και αινίγματα του κειμένου που περιμένουν να λυθούν.

Συνολικά, ο Μπάρτον χρησιμοποίησε περισσότερες από 13.000 παραπομπές και αναφορές στο βιβλίο του για να συζητήσει τα αίτια και τα συμπτώματα της μελαγχολίας –έναν όρο που το 1621 βρισκόταν σε μια γενική κατηγορία για «οτιδήποτε δεν πάει καλά με το μυαλό σου»-,  και για να εξηγήσει με φυσικές, φιλοσοφικές και συναισθηματικές θεραπείες που θα έπρεπε να εφαρμόζουν οι αναγνώστες του.

«Κατά κάποιο τρόπο, το κείμενο μοιάζει με "ένα πρώιμο σύγχρονο βιβλίο αυτοβοήθειας", είπε ο Γκάουλαντ. «Η ιδέα είναι ότι όταν το διαβάσετε, θα αναγνωρίσετε διάφορα σημάδια, τα οποία μπορείτε να δείτε στον εαυτό σας και αν πιστεύετε ότι πρέπει να δώσετε σε αυτά προσοχή, μπορείτε και να εφαρμόσετε το είδος θεραπειών που προτείνονται. Υπάρχει ένα είδος θεραπευτικής πτυχής στο κείμενο, μια πρώιμη έννοια της αυτογνωσίας».

The Anatomy of Melancholy

Robert Burton, The Anatomy of Melancholy, Angus Gowland (Edited by), Penguin Classics

Ο λόγος που έχει απήχηση το βιβλίο και μέσα στους αιώνες είναι επειδή δεν αφορά μια συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά αναφέρεται σε οποιαδήποτε κατάσταση παραλογισμού ή ισχυρών και καταστροφικών συναισθημάτων. Και παρουσιάζει τρόπους σκέψης και ανακούφισης για αυτές τις καταστάσεις που δεν είναι μόνο ιατρικές, αλλά και ηθικές και πνευματικές. Παρά τη φήμη του ως πρωτοποριακού έργου, ορισμένα από τα αποσπάσματα, δηλώσεις και αναφορές στο έργο έχουν μπερδέψει εδώ και καιρό τους αναγνώστες. Ο Γκάουλαντ πέρασε τα τελευταία 10 χρόνια ξετυλίγοντας το νήμα στα περισσότερα από αυτά. Το νόημά τους έχει αποκαλυφθεί σε μια νέα έκδοση του κειμένου από την Penguin Classics.

«Ο σκοπός της έκδοσης είναι να την κάνει προσιτή, όχι μόνο σε μελετητές, αλλά και στον γενικό αναγνώστη που ενδιαφέρεται για αυτού του είδους τα βιβλία», είπε ο Γκάουλαντ. «Όλοι οι σκοτεινοί όροι και η αρχαϊκή και απαρχαιωμένη γλώσσα έχουν φανερωθεί συστηματικά για πρώτη φορά, για να σας επιτρέψουν να διαβάσετε και να κατανοήσετε σωστά τα λόγια του Μπάρτον, όπως είχαν αρχικά γραφτεί».

Για παράδειγμα, οι μελετητές έχουν υποστηρίξει χαρακτηριστικά ότι ο Μπάρτον και οι σύγχρονοί του πίστευαν ότι η μελαγχολία προκλήθηκε εσωτερικά από τη μαύρη χολή στο ανθρώπινο σώμα. Αλλά ο Γκάουλαντ αποκαλύπτει ότι το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε ο Μπάρτον  υποδηλώνει πως πίστευε ότι η μελαγχολία προκαλείται από παράγοντες εξωτερικούς και ανεξάρτητους από το σώμα μας και ότι κάθε ζωντανός οργανισμός ήταν επιρρεπής σε αυτήν.

Ομοίως, ο Μπάρτον περιγράφει την «ασθένεια της μελαγχολίας» ως «αρρωστημένη συνήθεια». Αυτό έχει παρεξηγηθεί από μελετητές και αναγνώστες, είπε ο Γκάουλαντ, και στο έργο του Μπάρτον η συνήθεια σημαίνει «φυσική κατάσταση ή κατάσταση» και αυτή η διευκρίνηση είναι απαραίτητη για την κυριολεκτική κατανόηση του κειμένου σε διάφορα σημεία του.

«Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής»: Στο φως τα μυστικά ενός βιβλίου αυτοβοήθειας ηλικίας 400 ετών Facebook Twitter
Η τρίτη έκδοση του The Anatomy of Melancholy, 1626. Το εξώφυλλο είναι ένα αλληγορικό έργο, το οποίο εξηγείται μέσα στο βιβλίο.

Άλλοι γρίφοι που έχουν τώρα λυθεί περιλαμβάνουν αυτό που εννοούσε ο Μπάρτον όταν συμβούλευε κρυπτικά τους αναγνώστες του: «Μην θρυμματίζετε τον βασιλικό». Ο Γκάουλαντ εντόπισε τη φράση σε ένα λατινικό ρητό που δημοσιεύτηκε σε ένα σκοτεινό κείμενο το 1590 και ανακάλυψε τι εννοούσε στην πραγματικότητα ο Μπάρτον: «Να είσαι ευγενικός με τον εαυτό σου – ή με τους άλλους».

Ένας τρόπος να κατανοήσουμε όλες τις μη αποδιδόμενες παραθέσεις και τις σκοτεινές νύξεις είναι να τις δούμε ως γρίφους που άφησε ο Μπάρτον για τους αναγνώστες του και για τους μεταγενέστερους. Του αρέσει να παίζει παιχνίδια με τους αναγνώστες του, οπότε αν πάσχετε από κάτι, είτε πρόκειται για ραγισμένη καρδιά, θρησκευτική δεισιδαιμονία, πένθος, σοβαρή κατάθλιψη ή οτιδήποτε άλλο που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως διαταραχή της διάθεσης, υπάρχει μια θεραπεία για αυτό στο βιβλίο.

Ο Γκάουλαντ ελπίζει ότι η νέα έκδοση των 1.376 σελίδων θα συστήσει το αριστούργημα σε νέους αναγνώστες, αλλά και θα ικανοποιήσει τις επιθυμίες των υπαρχόντων ενθουσιωδών αναγνωστών που έκαναν τις πωλήσεις του βιβλίου τα προηγούμενα χρόνια να κινούνται εξαιρετικά καλά.

Πολλές από τις θεραπείες για τη μελαγχολία που συζητούνται στο βιβλίο – από τη σημασία του να μιλάς με φίλους, μέχρι το όφελος για την υγεία να κάνεις αρωματικά μπάνια – επανέρχονται στη μόδα, ειδικά μετά την απομόνωση των πρόσφατων περιορισμών λόγω των μέτρων του κορωνοϊού και των περιορισμών της κοινωνικοποίησης.

«Η μοναξιά είναι μια κατάσταση που η μελαγχολία ακολουθεί σαν σκιά». Στην πραγματικότητα, ο Μπάρτον αντιμετώπιζε τη μελαγχολία ως μια παθολογία της μοναξιάς. «Τα τελευταία του λόγια που δεν αποτελούν απόσπασμα στο βιβλίο είναι: Μην είσαι μοναχικός, μην είσαι αδρανής».

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στο μυαλό του Τζον Λε Καρέ

Πολιτισμός / Ένα βότσαλο με την ένδειξη «to fix» και άλλες 1200 κούτες είναι το αρχείο του Τζον Λε Καρέ

Μια νέα έκθεση ανοίγει το δαιδαλώδες αρχείο του πιο διάσημου συγγραφέα κατασκοπείας, φωτίζοντας τη συναρπαστική, συχνά ιδιόμορφη δημιουργική διαδικασία που έκρυβαν τα μυθιστορήματά του.
LIFO NEWSROOM
«Φάρμα»: Τα ζώα «ζωντανεύουν» μέσα από τη Νεοελληνική Γλυπτική στην Εθνική Γλυπτοθήκη

Πολιτισμός / «Φάρμα»: Τα ζώα της συλλογής της Εθνικής Γλυπτοθήκης αποκτούν μόνιμη έκθεση

Ένα πιο σπάνιο, αλλά πολύ ενδιαφέρον θέμα της Γλυπτικής, όχι μόνο μέσα από την ιδιαίτερη προσέγγιση, αλλά και μέσα από το ύφος του κάθε καλλιτέχνη, άλλοτε έντονα ρεαλιστικό και άλλοτε λιτό και αφαιρετικό, από τη δεκαετία του 1940 έως και τη δεκαετία του 1970.
ΕΛΠΙΔΑ ΜΟΥΡΚΑΚΟΥ
Η Τζούλια Ρόμπερτς, ο αγγελικός Κιάνου Ριβς και ο δαιμονικός Ίθαν Χοκ από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Η Τζούλια Ρόμπερτς, ο αγγελικός Κιάνου Ριβς και ο δαιμονικός Ίθαν Χοκ από αύριο στους κινηματογράφους

Η προκλητική δημιουργία του Λούκα Γκουντανίνο «After the Hunt», ο Χρυσός Φοίνικας του Παναχί, το «Good Fortune», το «Black Phone 2» και 4 ακόμα ταινίες στο κινηματογραφικό πρόγραμμα της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Εβδομάδα μόδας στο Ριάντ: «Καρφιά» από την εγγονή της Vivienne Westwood για τη συμμετοχή του οίκου

Πολιτισμός / Εβδομάδα μόδας στο Ριάντ: «Καρφιά» από την εγγονή της Vivienne Westwood για τη συμμετοχή του οίκου

Ο οίκος Vivienne Westwood υπερασπίστηκε την παρουσία του στη Σαουδική Αραβία, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για «ευκαιρία πολιτισμικού διαλόγου και αμοιβαίας κατανόησης»
LIFO NEWSROOM
«Τιτανικός»: Πώς ένα τρέιλερ τεσσάρων λεπτών βοήθησε την ταινία να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα blockbusters

Πολιτισμός / «Τιτανικός»: Πώς ένα τρέιλερ τεσσάρων λεπτών βοήθησε την ταινία να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα blockbusters

«Τα διακυβεύματα ήταν τεράστια. Όλοι ήμασταν σε ένταση. Είχαμε ξοδέψει πέντε χρόνια και 200 εκατομμύρια δολάρια» - Ο παραγωγός του «Τιτανικού» γράφει για την εποχή δημιουργίας της ταινίας που «έσπασε» ταμεία και απέσπασε 11 βραβεία Όσκαρ
LIFO NEWSROOM
Πορτρέτο της Μαρίας Αντουανέτας πιστεύεται πως απεικονίζει την αδερφή της

Πολιτισμός / Πορτρέτο της Μαρίας Αντουανέτας πιστεύεται πως απεικονίζει την αδελφή της

«Αν και αυτά τα εντυπωσιακά πορτρέτα έχουν εκτεθεί πολλές φορές τα τελευταία 250 χρόνια, θα είναι πραγματικά ξεχωριστό να βλέπουμε επιτέλους τη Μαρία Αντουανέτα όπως ήταν πραγματικά, και όχι να τη συγχέουμε με την αδελφή της», δήλωσε ο διευθυντής του Μουσείου Τέχνης και Ιστορίας στη Γενεύη
LIFO NEWSROOM
Μουσείο Βίλα Γκέτι: Παρουσίαση για την παραγωγή αρώματος στην Πύλο στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού

Πολιτισμός / Μια αρχαιολόγος έχει βρει πώς μύριζαν τα αρώματα στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Θα μιλήσει για αυτό σε μια διάλεξη

Η εκδήλωση αυτή θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο - Βίλα Γκέτυ και αποτελεί μέρος της περιοδικής έκθεσης «The Kingdom of Pylos», την πρώτη μεγάλη έκθεση στη Βόρεια Αμερική αφιερωμένη στον Μυκηναϊκό πολιτισμό.
LIFO NEWSROOM