Ενθύμιον Κιουτάχειας: Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης

ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Εσωτερικό του εργαστηρίου Şark Çini, Κιουτάχεια, μέσα δεκαετίας 1920. Ιδιωτική συλλογή
0

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 ετών από την κατάληψη της Κιουτάχειας από τον ελληνικό στρατό τον Ιούλιο του 1921, ανοίγει την Πέμπτη 17 Ιουνίου 2021 στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης έκθεση αφιερωμένη στα κεραμικά της Κιουτάχειας.  Την έκθεση επιμελήθηκε ο ερευνητής Ντίνος Κόγιας, ενώ την οργάνωση και τον συντονισμό από το Μουσείο Μπενάκη ανέλαβαν η Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτρια των συλλογών ισλαμικής τέχνης και η Γκρέτα Βασιλείου, βοηθός επιμελητή.

Η Κιουτάχεια, πόλη της βορειοδυτικής ασιατικής Τουρκίας, αποτέλεσε για πολλούς αιώνες διασταύρωση σημαντικών εμπορικών δρόμων και ήδη από τον 15ο αιώνα υπήρξε γνωστό αγγειοπλαστικό κέντρο.  Κατά τον 18ο αιώνα, μετά την παρακμή της αγγειοπλαστικής του Ιζνίκ, τα εργαστήρια της Κιουτάχειας ακμάζουν, παράγοντας μια μεγάλη ποικιλία αγγείων και πλακιδίων. 

Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα οι τεχνίτες επιχείρησαν μία αναβίωση του απώτερου παρελθόντος αντιγράφοντας τα σχέδια του Ιζνίκ του 16ου αιώνα. Στις αρχές του 20ου αιώνα αρχίζει μία νέα περίοδος ακμής, με αφορμή τις μαζικές παραγγελίες για την επένδυση τζαμιών, μνημείων και άλλων οικοδομημάτων, στο πλαίσιο του Πρώτου Εθνικού Αρχιτεκτονικού Κινήματος που ενσωμάτωνε στοιχεία της οθωμανικής και σελτζουκικής αρχιτεκτονικής.  Τα σπουδαιότερα εργαστήρια αυτής της περιόδου, ήταν του Hafız Mehmed Emin Efendi, των αδελφών Hadji Minassian και του David Ohannessian, που συχνά συνεργάστηκαν μεταξύ τους για την εκτέλεση μεγάλων παραγγελιών. Στο δυτικό άκρο της πόλης λειτουργούσαν εννέα αγγειοπλαστεία Ρωμιών, με σημαντικότερο εκπρόσωπό τους τον Μηνά Αβραμίδη. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος επηρέασε αρνητικά την οικονομία της Κιουτάχειας και τα εργαστήρια βρέθηκαν στα όρια της χρεωκοπίας λόγω της μείωσης του έμψυχου δυναμικού, της έλλειψης παραγγελιών και γενικότερα της διακοπής του εμπορίου και των κρατικών αναθέσεων.

ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Ενεπίγραφος δίσκος σερβιρίσματος με τη φράση «Ενθύμιον Κιουτάχειας Ζωή Γ. Μωραΐτου 1921» πιθανόν από το εργαστήριο των αδελφών Hadjiminasian. Αποτελούσε μέρος προικώου σερβίτσιου τσαγιού. Ιδιωτική συλλογή.

Κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων για την κατάληψη της σιδηροδρομικής γραμμής Κωνσταντινούπολης-Βαγδάτης στους κόμβους του Εσκί Σεχίρ και  Αφιόν Καραχισάρ, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την Κιουτάχεια την 4η Ιουλίου 1921. Από τις πρώτες ημέρες της κατοχής, οι Έλληνες εντυπωσιάστηκαν από την πόλη και οι «πορσελάνες» της Κιουτάχειας έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Με την επαναλειτουργία των εργαστηρίων εμφανίστηκαν τα πρώτα κεραμικά με ελληνικές επιγραφές. Πρόκειται για αγγεία που αρχικά αποτυπώνουν το ιστορικό γεγονός της νικηφόρας μάχης, ενώ στη συνέχεια αποκτούν περισσότερο αναμνηστικό χαρακτήρα με τις λέξεις «ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ» ή «ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑ», καθώς και τα αρχικά ή και ολόκληρο το όνομα του ιδιοκτήτη τους μετά από παραγγελία. Στην πλειοψηφία τους ήταν χρηστικά αντικείμενα όπως δίσκοι, φλυτζάνια, τσαγιέρες, πιάτα, βάζα, ανθοδοχεία, μποτίλιες νερού κ.λπ., αλλά και πιο ογκώδη, όπως τραπέζια με κεραμικές επιφάνειες. Η ελληνική κατοχή της Κιουτάχειας διήρκεσε ένα έτος, ένα μήνα και 14 ημέρες. Με την υποχώρηση του ελληνικού στρατού στα μέσα Αυγούστου του 1922, άρχισε η έξοδος των ελληνικής και αρμενικής καταγωγής κατοίκων της Κιουτάχειας προς Προύσα και στη συνέχεια μέσω Μουδανιών προς Θεσσαλονίκη και Ανατολική Θράκη. Μετά την αποχώρηση των χριστιανών η Κιουτάχεια έχασε για πάντα τον πολυπολιτισμικό και πολυεθνικό της χαρακτήρα. Ο πόλεμος διέκοψε βίαια μία συνύπαρξη αιώνων των τριών μεγαλύτερων κοινοτήτων της πόλης.

Οι περισσότεροι από τους Κιουταχειώτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης. Από το 1923 ιδρύθηκαν εργαστήρια και εργοστάσια αγγειοπλαστικής όπου εργάστηκαν Έλληνες και Αρμένιοι τεχνίτες πρόσφυγες από την Κιουτάχεια, συνεχίζοντας την κεραμική παράδοση της πατρίδας τους. Ανάμεσα στους καλλιτεχνικούς ρυθμούς του εργοστασίου της «Κεραμεικός ΑΑΕ» υπήρχε και μια κατηγορία θεμάτων εμπνευσμένων από τα μοτίβα της Κιουτάχειας, που χαρακτηρίζονταν ως ρυθμός Μικράς Ασίας.

ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Πιάτο από την Κιουτάχεια του 1921. Δωρεά Χριστόφορου Νομικού – Μουσείο Μπενάκη, 8469

  

Με την έκθεση αυτή δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να έχουν πρόσβαση σε κεραμικά που αποτελούν τεκμήρια του ιστορικού παρελθόντος, με άλλα λόγια να έρθουν για πρώτη φορά σε άμεση επαφή με μια άγνωστη και αφανή πτυχή της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ο πόλεμος, ο ενθουσιασμός της νίκης, η εξατομίκευση μιας μικρής πολυτέλειας, η μελλοντική γαμήλια ευτυχία, αλλά και η επιφυλακτικότητα για την τελική έκβαση της εκστρατείας, αποτυπώνονται, άλλοτε με εμφανή και άλλοτε με αδιόρατο τρόπο, πάνω στα κεραμικά που βγαίνουν από τα καμίνια της Κιουτάχειας λίγα μόλις χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή του μετώπου. Ο επισκέπτης καλείται να ανακαλύψει τις δικές του αφηγήσεις  και ίσως να δώσει τις δικές του ερμηνείες σε μια αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν μέσα από ένα σύνολο κεραμικών αντικειμένων με πολλαπλές αναφορές και σημασίες.

Την έκθεση συνοδεύει πλούσια εικονογραφημένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά/Αγγλικά). Μέσα από το πρωτότυπο και εξαιρετικά γοητευτικό υλικό παρουσιάζονται, από τον επιμελητή της έκθεσης Ντίνο Κόγια, ποικίλες και άγνωστες πτυχές της κεραμικής της Κιουτάχειας (τέλος 19ου - αρχές 20ού αιώνα). H κεραμική εντάσσεται στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο αυτής της περιόδου, με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο της κατοχής της πόλης από τον ελληνικό στρατό (Ιούλιος 1921 - Αύγουστος 1922). Η έρευνα επεκτείνεται και στην διασπορά των προσφύγων στην Ελλάδα μετά το 1922, με εκτενή παρουσίαση της αγγειοπλαστικής εταιρείας «ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑ ΑΑΕ» σε συνδυασμό με την προσαρμογή του οθωμανικού διακοσμητικού ρεπερτορίου στις νέες κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες. Επίσης, στους  Αρμένιους τεχνίτες που εγκαταστάθηκαν στην Ιερουσαλήμ, αλλά και στην ανασύσταση της κεραμικής τέχνης στην Κιουτάχεια στα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας.  

ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Πιάτo του Μηνά Αβραμίδη, με την ελληνική επιγραφή «ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Ο Β’, ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΠΡΩΣΣΙΑΣ». Κιουτάχεια, αρχές 20ού αιώνα. Διάμετρος: 31 εκ. Ιδιωτική συλλογή.
ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Κανάτι με hatayi και rumî διακοσμητικά θέματα. Στη βάση φέρει διπλή σφραγίδα «Hilmi Kütahya». Πιθανόν από το εργαστήριο του Hafiz Mehmet Emin. Κιουτάχεια, τέλη 19ου αιώνα
ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Γαλατιέρα με κείμενο «1922 ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ…» Κιουτάχεια, 1922. Ιδιωτική συλλογή
ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Πιάτο με παράσταση κανατιού για νερό πλαισιωμένη από φυτικά και άνθινα μοτίβα. Κιουτάχεια, τέλη 19ου – αρχές 20ού αιώνα. Ιδιωτική συλλογή
ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Ενεπίγραφο ανθοδοχείο με τη φράση «Κατάληψις Κουταχείας υπό του Ελλην. στρατού 4/7/921». Το κείμενο πλαισιώνεται από φύλλα σαζ που σχηματίζουν στεφάνι. Κιουτάχεια, Ιούλιος-Αύγουστος 1921. Ιδιωτική συλλογή
ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑΣ Η νέα έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης Facebook Twitter
Πιάτo του Μηνά Αβραμίδη, με την ελληνική επιγραφή «ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Ο Β’, ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΠΡΩΣΣΙΑΣ». Κιουτάχεια, αρχές 20ού αιώνα. Ιδιωτική συλλογή.

     

Πολιτισμός
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τέιλορ Σουίφτ: Eκτός υποψηφιοτήτων στα Grammy για πρώτη φορά μετά από 18 χρόνια

Πολιτισμός / Τέιλορ Σουίφτ: Η απάντησή της στα σχόλια για το νέο της άλμπουμ

«Ο καθένας έχει δικαίωμα να νιώθει ακριβώς όπως θέλει, ο στόχος μας ως καλλιτέχνες είναι να λειτουργούμε σαν καθρέφτης», αναφέρει για τα σχόλια που απέσπασε το νέο της άλμπουμ, «The Life of a Showgirl»
LIFO NEWSROOM
Yohji Yamamoto: «Η μόδα έχει γίνει αστείο, όλα περιστρέφονται γύρω από τα χρήματα»

Πολιτισμός / Yohji Yamamoto: «Η μόδα έχει γίνει αστείο, όλα περιστρέφονται γύρω από τα χρήματα»

Ο αντισυμβατικός Ιάπωνας που εξυμνεί την avant-garde αισθητική μέσα από υπερμεγέθεις, ασύμμετρες σιλουέτες και τη διαχρονική του αφοσίωση στο μαύρο, συνεχίζει στα 82 του χρόνια να παλεύει «θυμωμένος αλλά ακούραστος» για την ουσία και την αλήθεια της μόδας
LIFO NEWSROOM
Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Πολιτισμός / Βασίλης Μπισμπίκης: Επιστρέφει η παράσταση «Άνθρωποι και Ποντίκια» μετά από 5 χρόνια

Ο Βασίλης Μπισμπίκης αναβιώνει το αριστούργημα του Τζον Στάινμπεκ στο νέο Cartel στο Αιγάλεω, υπογράφοντας μια ωμή, ρεαλιστική και συναισθηματικά φορτισμένη σκηνοθεσία που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τον αγώνα των απλών ανθρώπων για αξιοπρέπεια και ελπίδα
LIFO NEWSROOM
«La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Πολιτισμός / «La Magie Noire»: Ο χαμένος θησαυρός του Ρενέ Μαγκρίτ βγαίνει στο φως μετά από 90 χρόνια

Ο πίνακας «La Magie Noire» του Ρενέ Μαγκρίτ, που παρέμεινε σε ιδιωτική συλλογή για 90 χρόνια, βγαίνει σε δημοπρασία στη Sotheby’s - Η συγκλονιστική ιστορία πίσω από το έργο και τη γυναίκα που έσωσε 163 παιδιά από τους ναζί
LIFO NEWSROOM
Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Πολιτισμός / Αίγυπτος: Ανοικτός για το κοινό ένας από τους πιο εμβληματικούς τάφους Φαραώ στην Κοιλάδα των Βασιλέων

Σκαλισμένος βαθιά μέσα στον βράχο, ο τάφος του Αμενχοτέπ Γ΄ δεσπόζει ξανά μετά από 20 χρόνια, στη δυτική όχθη του Νείλου - Τα πρώτα πλάνα από το εσωτερικό του
LIFO NEWSROOM
Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Πολιτισμός / Το «This That Keeps On» του Δημήτρη Παπαϊωάννου καταχειροκροτήθηκε στο Ηρώδειο

Τριάντα χορευτές και ηθοποιοί ζωντάνεψαν επί σκηνής τα υβριδικά πλάσματά του, ενεργοποιώντας τον χώρο με το μοναδικό του ύφος που τον έχει καθιερώσει ως έναν από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς της εποχής μας
LIFO NEWSROOM
Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ ρίχνει τη σκιά του στη διοργάνωση - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Πολιτισμός / Βραβεία Νόμπελ: Ο Τραμπ «ρίχνει τη σκιά του» στον θεσμό - Προειδοποιήσεις για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εισαγάγει ή προτείνει μια σειρά από μέτρα, τα οποία οι επικριτές υποστηρίζουν ότι θα εμποδίσουν την εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα
LIFO NEWSROOM
2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Πολιτισμός / 2o Sex Positive Festival: Ένα τριήμερο για τη σεξουαλική απελευθέρωση στην Αθήνα

Με κοινοτικό χαρακτήρα και χωρίς κερδοσκοπικό προσανατολισμό, η διοργάνωση βασίζεται στη συλλογική εργασία και στην ελεύθερη συνεισφορά των συμμετεχόντων, ώστε να παραμείνει ανοιχτή σε όλους ανεξαρτήτως εισοδήματος
LIFO NEWSROOM