Τζίνα Πολίτη: «Τρελαίνομαι με όλο αυτό το αγοραίο πνεύμα που κυριαρχεί »

Τζίνα Πολίτη Facebook Twitter
Έχω αναρωτηθεί πώς ορισμένα κορίτσια απ’ τη δική μου τη γενιά, μια εποχή κατά την οποία οι γυναίκες ήταν οι περισσότερες μαμάδες στα σπίτια, τολμήσαμε να κάνουμε την επανάσταση και σκέφτηκα ότι ήταν το πρότυπο της αντάρτισσας. Φωτογραφία: Σπύρος Στάβερης / LifO
0

> Γεννήθηκα στην οδό Ασκληπιού, πλάι στο σπίτι του Παλαμά. Δεν ξέρω αν έχει παίξει ρόλο αυτό στην αγάπη μου για τη λογοτεχνία. Μετά μετακομίσαμε και πήγαμε στην πλατεία Αγάμων, μετέπειτα πλατεία Αμερικής.

> Όταν έγινε ο πόλεμος ήμουν δέκα χρόνων. Η Αθήνα στην Κατοχή, αν και τότε ήμουν μικρό παιδί και τριγύριζα στη γειτονιά μου, ήταν γεμάτη φοβερές σκηνές: άνθρωποι μέσα σε καροτσάκια που πέθαιναν απ’ την πείνα, κρεμασμένοι στην πλατεία Αμερικής. Σχολείο μια πηγαίναμε, μια δεν πηγαίναμε. Εγώ τότε ήμουν στο Αρσάκειο του Ψυχικού, το οποίο έγινε αμέσως νοσοκομείο. Αν βρίσκανε απ’ το σχολείο κάποιο διαμέρισμα, πηγαίναμε για μάθημα. Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στη δική μου γενιά ίσως μερικές από μας να βγήκαμε έτσι με όρεξη για τα γράμματα και το διάβασμα ακριβώς επειδή δεν πηγαίναμε σχολείο και μας άνοιξαν άλλοι ορίζοντες.

> Το πρώτο βιβλίο που μου εντυπώθηκε ήταν ο Όλιβερ  Τουίστ  του Ντίκενς. Διάβαζα πάρα πολύ λογοτεχνία -Ιούλιο Βερν, Πηνελόπη Δέλτα-, και μετά, όταν έγινε ο πόλεμος, είχα έναν φίλο που είχε όλη τη ρωσική λογοτεχνία: Ντοστογιέφκσι, Τολστόι, Γκόρκι. Έχω ακόμα το Υπόγειο σε αυτές τις υπέροχες, παλιές μεταφράσεις των εκδόσεων Γκοβόστη. Μάλιστα, ήμασταν μια παρέα παιδιά που με ό,τι χαρτζιλικάκι μας δίνανε, πη-γαίναμε σ’ ένα βιβλιοπωλείο στη Γ’ Σεπτεμβρίου, αγοράζαμε ένα βιβλίο και μετά το μοιραζόμασταν.

> Έχω αναρωτηθεί πώς ορισμένα κορίτσια απ’ τη δική μου τη γενιά, μια εποχή κατά την οποία οι γυναίκες ήταν οι περισσότερες μαμάδες στα σπίτια, τολμήσαμε να κάνουμε την επανάσταση και σκέφτηκα ότι ήταν το πρότυπο της αντάρτισσας: η γυναίκα που έχει τα φισεκλίκια και είναι ισότιμη με τον άντρα και πολεμάει. Αυτό ήταν που μας έδωσε ένα πρότυπο, ότι μπορεί και η γυναίκα να σπουδάσει και να σταδιοδρομήσει, να κάνει αυτό που θέλει και να πάει αντίθετα σε μια πατριαρχική οικογενειακή δομή, η οποία έλεγε «το κορίτσι είναι για τον γάμο». Εγώ πήρα μια υποτροφία κρυφά απ’ τον πατέρα μου για να φύγω στη Νέα Υόρκη κι έτσι είπα «au revoir et merci»!

> Έφτασα στη Νέα Υόρκη σε ηλικία 19 ετών για να σπουδάσω Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ο πατέρας μου νόμιζε ότι είχα πάει να επισκεφτώ τον θείο μου και τη θεία μου. Όταν, πια, έφτασα στην Αμερική, του έγραψα ένα γράμμα: «Εγώ αποφάσισα να μείνω εδώ να σπουδάσω, δεν θα σε επιβαρύνω». Στη Νέα Υόρκη ήταν τόσο διαφορετικά όλα, η οπτική, ο χώρος. Στην Αθήνα η κλίμακα ήταν ανθρώπινη, με μονώροφα σπίτια, και ξαφνικά βρέθηκα στην 5η Λεωφόρο με τους ουρανοξύστες. Το Κολούμπια ήταν καταπληκτικό πανεπιστήμιο. Είχε πάρα πολύ καλούς καθηγητές, καταπληκτικές βιβλιοθήκες κι ένα σύστημα ελεύθερο, χωρίς φραγμούς.

> Στο Καίμπριτζ πήγα μεγάλη πια, στη δεκαετία του ’70, σε ηλικία 38 ετών. Έμεινα έξι χρόνια εκεί ως fellow και λέκτορας. Όταν έπεσε η δικτατορία είπα να γυρίσω πίσω, να βοηθήσω τον τόπο μου. Είχα ήδη βάλει υποψηφιότητα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στη Θεσσαλονίκη, και όταν με πήρε ο Γιώργος Σαββίδης να μου πει «σε εκλέξαμε, θα έρθεις», όλο το δίλημμα που είχα περάσει «to be or not to be», «to go or not to go» έληξε. Είπα θα πάω και δεν το μετάνιωσα. Εγκαταστάθηκα στη Θεσσαλονίκη. Ήθελα να το ζήσω, να είμαι παρούσα, να έχω την επαφή μου με τα παιδιά. Έμεινα 17 χρόνια, την αγάπησα πάρα πολύ. Έχει αλλάξει πολύ η Θεσσαλονίκη. Τότε ήταν μια επαρχιακή πόλη και οι Θεσσαλονικείς είχαν αυτό που εγώ αποκαλούσα «σύνδρομο Τσέχωφ», αυτό που λέγανε οι Τρεις Αδελφές: «Στη Μόσχα, αδελφές μου, στη Μόσχα».

> Το παιδικό μου όνειρο ήταν να γίνω συγγραφέας, κι έγραφα συνέχεια. Μολαταύτα, όταν πια αρχίζεις να μελετάς και διαβάζεις τ’ αριστουργήματα του Τζόις και του Κάφκα, μπορείς να πάθεις writers’ block,  το μπλοκάρισμα του συγγραφέα. Εγώ κάπου μπλοκαρίστηκα και στράφηκα προς την επιστημονική γραφή. Πού και πού έγραφα. Δημοσιεύτηκαν 1-2 διηγήματά μου στα αγγλικά, και μετά σταμάτησα τελείως. Με τον θάνατο της μητέρας μου, ξαφνικά, πήγα πίσω στα παιδικά μου χρόνια και βρέθηκα να γράφω αυτά τα διηγήματα, και μάλιστα μου έκανε εντύπω- ση πώς, ύστερα από τόσα χρόνια μέσα σ’ αυτό το χρυσωρυχείο του λόγου που έχουμε όλοι μέσα μας και χρησιμοποιούμε ελάχιστα, βγήκε αυτό το πράγμα. Θα ’θελα να μπορούσα να γράψω κι άλλο έτσι.

> Έχω σκεφτεί ότι έχει έναν μεγάλο κίνδυνο η λογοτεχνική γλώσσα. Δηλαδή, για να μπεις πραγματικά μέσα στη γλώσσα της λογοτεχνίας, πρέπει να είσαι έτοιμος να πέσεις στην άβυσσο. Θέλει πάρα πολύ θάρρος. Πολλοί που γράφουνε δεν μπορούνε να φτάσουν κάπου στα άκρα και ίσως αυτό μ’ έκανε να συγκρατηθώ και να μείνω στην επιστημονική γραφή εκεί όπου υπάρχουν μεν οι κίνδυνοι, αλλά παραμένω σε μια κοινότητα.

> Υπάρχουν κάποιοι εξαιρετικοί Έλληνες συγγραφείς: η Ζυράννα Ζατέλη, ο Αριστείδης Αντωνάς, ο Δημήτρης Δημητριάδης. Θέλω να δω τι μέλλον θα έχει το μυθιστόρημα. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος δεν θα σταματήσει να γράφει ποιήματα ή να κάνει τέχνη και μουσική, εκτός κι αν του το απαγορεύσουνε - ακόμα και τότε, όμως, θα τα κάνει κρυφά. Νομίζω ότι είναι σύμφυτο με τον άνθρωπο, ιστορικά ακόμα. Είναι αυτό το ιστορικό DΝΑ το οποίο, όσο κι αν θέλουν οι νέες τεχνολογίες του χρόνου να το σβήσουν, θα επιζήσει, όπως και ο λόγος της καταγγελίας. Ο κόσμος πάντα θα βγαίνει και θα καταγγέλλει το σύστημα, τη συμπεριφορά, την ηθική. Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να σβήσει αυτές τις κληρονομιές.

> Όταν μου δόθηκε το βραβείο από την Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων, έβγαλα έναν λόγο για την οικονομική κρίση και τις ανθρωπιστικές σπουδές, που δέχονται επίθεση από παντού. Οι ξένες φιλολογίες, η φιλοσοφία, οι πολιτικές επιστήμες, απλώς δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς. Τρελαίνομαι με όλη αυτή την επίθεση που γίνεται στις ανθρωπιστικές επιστήμες, στην ιστορία, με όλο αυτό το αγοραίο πνεύμα που κυριαρχεί. Κάθε βράδυ, στις 8.00, σε όλα τα κανάλια βλέπεις απ’ τη μια τον εκφωνητή, απ’ την άλλη τα ευρώ να κυλάνε, κάποιον να μετράει λεφτά. Η κυριαρχία του χρήματος είναι παντού. Τρελαίνεσαι να βλέπεις τις δεσμίδες από τα χαρτονομίσματα να βγαίνουν απ’ τις μηχανές και τα ευρώ να βγαίνουν από τις κορνουκόπιες. Σκέφτομαι, τι κάθομαι εδώ και γράφω για τον Σαίξπηρ;

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ