Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη

Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη Facebook Twitter
Το βιβλίο του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) παραπέμπει στην άδικη εκτέλεση του Fernand Iveton για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας... Στη φωτογραφία ο συγγραφέας Joseph Andras.
2

 

Το όνομά του καταδεικνύει από μόνο του περηφάνια: ενδεχομένως το Joseph Andras να μην σημαίνει τίποτα για τον μέσο άνθρωπο, αλλά πολλά για όλους όσοι τον διαβάζουν. Αυτό το ψευδώνυμο τουλάχιστον επέλεξε ο πρωτοεμφανιζόμενος Γάλλος συγγραφέας, ο οποίος αρνήθηκε το πιο γνωστό λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας, επεξηγώντας ότι το Andras δεν αναφέρεται  τυχαία στο αρχαιοελληνικό όρο “Άνθρωπος”. Αντίστοιχα  ανθρώπινο και το θέμα του βιβλίου του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) που πασχίζει να ανατρέψει την καλογυαλισμένη εικόνα της Γαλλίας παραπέμποντας στην άδικη καταδίκη του Fernand Iveton -προσώπου απολύτως υπαρκτού- για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας. Η άδικη εκτέλεσή του ήταν αρκετή για να τροφοδοτήσει τη φαντασία του ομολογουμένως ταλαντούχου, ριζοσπάστη συγγραφέα ο οποίος δεν περιόρισε την επαναστατική του σκέψη μόνο στο μυθιστόρημα. Αρνήθηκε να δώσει συνεντεύξεις για την προώθηση του βιβλίου και στο σύντομο βιογραφικό του αρκέστηκε απλώς να διευκρινίσει ότι ζει στη Νορμανδία και ότι του αρέσει να ταξιδεύει. Παρόλα αυτά η κριτική επιτροπή του περίφημου Goncourt, του πιο σημαντικού λογοτεχνικού βραβείου της Γαλλίας, αποφάσισε να τον βραβεύσει πριν από λίγες μέρες για την πρώτη του “αξιομνημόνευτη” λογοτεχνική εμφάνιση. Ο λόγος, όπως επεσήμανε κι ο ίδιος ο Πιερ Ασουλίν στο επιδραστικό του blog, δεν ήταν τόσο το απόσπασμα από λόγο του Μιτεράν που δικαιολογεί τον τίτλο του βιβλίου, όσο η σαγηνευτική δύναμη της γραφής του Andras που δεν άφησε κανένα μέλος αδιάφορο. Παρότι τα μέλη ήξεραν, όπως ομολογούν εκ των υστέρων, ότι ο νεαρός ενδεχομένως να μην εμφανιστεί στην απονομή του βραβείου, δεν κατάφεραν να προβλέψουν ότι η απόφασή του αυτή θα πάρει τέτοιες διαστάσεις. Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας. 

 

Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας.

 

Αντίστοιχα λοιπόν έπραξε και ο Joseph Andras¨“Η αντιπαλότητα, ο ανταγωνισμός και η εχθρότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες στη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι ως αναγνώστης και πλέον ως συγγραφέας, μεριμνά, όσο μπορεί, για την ανεξαρτησία της και οφείλει να κρατάει αποστάσεις από τα βάθρα, τις τιμές και τα φώτα”. Οι σπουδαίοι συγγραφείς άλλωστε ελάχιστα αγάπησαν τα βραβεία: ο Μούζιλ στον “Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες” περιλάμβανε τίτλους όπως  “Η Κλαρίσσε γράφει στην Εκλαμπρότητά Του και προτείνει ένα Έτος Νίτσε” γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τον φαρισαϊσμό των κλειστών αυτών κύκλων. Επέμενε δε ότι οι λογοτέχνες δεν είναι άλογα κούρσας για να θέλουν βραβεία. Αντίστοιχα είχε γράψει και ο Ελία Κανέττι στη “Μάζα και εξουσία” υποστηρίζοντας “με αυτόν τον τρόπο δίνουμε στον εαυτό μας την εξουσία του δικαστή. Γιατί φαινομενικά μόνον ο δικαστής βρίσκεται στο όριο ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα, στο όριο που χωρίζει το καλό από το κακό. Εκείνος οπωσδήποτε λογαριάζει τον εαυτό του από την πλευρά του καλού. Η νομιμότητα του αξιώματος του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο ίδιος ανήκει απαρρέκκλιτα στα βασίλειο του καλού, σαν να είχε γεννηθεί εκεί”. Όπως και να 'χει καλό ή κακό, το προνομιακό σημείο του κριτή έχει αναδείξει ως νικητές μια σειρά από αξιομνημόνευτες περιπτώσεις αλλά έχει παραγάγει και τέρατα.

 

Ένα από αυτά είναι η παραγωγή “επικών”, “υπέροχων” και “εναλλακτικών” έργων που δεσπόζουν στις λίστες με τις υποψηφιότητες, αναπαράγονται από τις ιστοσελίδες έγκυρων εφημερίδων αλλά ουσιαστικά συνιστούν το αποτέλεσμα μιας καλά οργανωμένης βιομηχανίας. Παράγουμε ονόματα, εξώφυλλα, τα ντύνουμε με ένα περιτύλιγμα όπως ο “νέος Μπολάνιο ή Πίντσον” και έχουμε σίγουρο άλλον ένα κύκλο βραβείων και καλών κριτικών. Κατ' ουσίαν όμως ελάχιστοι αναδεικνύουν βιβλία με ουσιαστικό περιεχόμενο και αυτό είναι κάτι που διαπιστώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του φιλαναγνωστικού πλανήτη. Ειδικά στη χώρα μας παρατηρείται μια δυσανάλογα μεγάλη παραγωγή βραβείων που απλώνεται σε ένα τεράστιο βιβλιοφιλικό φάσμα: από τα βραβεία των “ειδικών” (Κρατικά Βραβεία, βραβεία Αναγνώστη) έως των “ανειδίκευτων” (βραβεία Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ, βραβεία Public). Κατ' ουσίαν όμως οι λίστες λίγο ή πολύ ανακυκλώνονται συμπαρασύροντας στην καθοδική ροή τους μια σειρά από περιττά υλικά για τα λαγαρά νερά του λογοτεχνικού ύδατος: βιβλιοπαρουσιάσεις, πάρτι, εναλλακτικές καμπάνιες και τις διάφορες διασημότητες που εμπλέκονται στο τμήμα της προώθησης. Ένας μικρός κύκλος από κριτικούς που χρίζονται λογοτέχνες, αρχισυντάκτες που γίνονται κριτικοί ή αναγνώστες που αποκαλούνται συγγραφείς διαμορφώνουν έναν κλειστό κύκλο που αποτελείται από “γνωστούς αγνώστους”. Εύλογα κανείς αναρωτιέται πότε όλοι αυτοί προλαβαίνουν να διαβάζουν αυτά τα βιβλία και ακόμα περισσότερο σε ποιο βαθμό οι καλοί λογοτέχνες πραγματικά επιθυμούν  να είναι μέρος κάποιας λίστας. Ως γνωστόν οι καλύτεροι συγγραφείς δεν πήραν ποτέ το Νόμπελ και στην Ελλάδα ελάχιστοι από τους σπουδαίους πραγματικά αναγνωρίστηκαν από το σινάφι (πότε αλήθεια η γενιά του 30 αναγνώρισε τον Καβάφη;). 

 

Ενίοτε σημειώνονται και παράδοξες αντιφάσεις: ενώ οι μικρές λίστες του Αναγνώστη που μόλις ανακοινώθηκαν παρουσιάζουν μια χορταστική πλειάδα κατηγοριών με ένα άνοιγμα σε διαφορετικά, σχεδόν ετερόκλητα είδη, την ίδια ακριβώς στιγμή η Εταιρεία Συγγραφέων αποφασίζει να αφήσει έξω από τους κόλπους της σημαίνοντα υποψήφια μέλη. Από τη μια, δηλαδή, αναδύεται στους διάφορους λογοτεχνικούς κύκλους μια επαρχιώτικη νομενκλατούρα με πασίδηλη τη διάθεση αποκλεισμού και από την άλλη προκύπτει η ανάγκη διαρκούς επέκτασης των βραβείων σε πιο “πιασάρικα” μονοπάτια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμα και αν η λογοτεχνία έχει ανάγκη τα βραβεία για να επιβεβαιώσει την εξωτερική αυτονομία της και να διαμορφώσει έναν κόσμο συνενόχων, οι πραγματικοί ουσιαστικοί συγγραφείς δεν είχαν ποτέ τίποτα άλλο ανάγκη από ένα άδειο δωμάτιο και μια λευκή σελίδα. Ενίοτε μάλιστα προτιμούν να προχωρούν στα σκοτεινά: ο Ουελμπέκ μιλώντας σε συνέντευξή του για την “Υποταγή” δεν τόνισε τίποτα άλλο παρά μόνο μια σκηνή του βιβλίου: “όταν ο αφηγητής ρίχνει ένα τελευταίο βλέμμα στη Μαύρη Παναγία του Rocamadour, και νιώθει μια πνευματική δύναμη, σαν κύματα, όπου ξαφνικά ξεθωριάζει στο παρελθόν και επιστρέφει στο πάρκινγκ μόνος και απελπισμένος”. Αυτή είναι ακριβώς η σχέση του συγγραφέα με τη γραφή και την έμπνευση. Αυτή και τίποτα άλλο.  

 

Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου του Joseph Andras, στα γαλλικά

2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

σχόλια

1 σχόλια
Μια μικρή διόρθωση στο κατά τα άλλα ωραίο κείμενο. Ο Σαρτρ δεν αποδέχθηκε ποτέ τα χρήματα του βραβείου Νόμπελ. http://www.nybooks.com/articles/1964/12/17/sartre-on-the-nobel-prize/