Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη

Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη Facebook Twitter
Το βιβλίο του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) παραπέμπει στην άδικη εκτέλεση του Fernand Iveton για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας... Στη φωτογραφία ο συγγραφέας Joseph Andras.
2

 

Το όνομά του καταδεικνύει από μόνο του περηφάνια: ενδεχομένως το Joseph Andras να μην σημαίνει τίποτα για τον μέσο άνθρωπο, αλλά πολλά για όλους όσοι τον διαβάζουν. Αυτό το ψευδώνυμο τουλάχιστον επέλεξε ο πρωτοεμφανιζόμενος Γάλλος συγγραφέας, ο οποίος αρνήθηκε το πιο γνωστό λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας, επεξηγώντας ότι το Andras δεν αναφέρεται  τυχαία στο αρχαιοελληνικό όρο “Άνθρωπος”. Αντίστοιχα  ανθρώπινο και το θέμα του βιβλίου του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) που πασχίζει να ανατρέψει την καλογυαλισμένη εικόνα της Γαλλίας παραπέμποντας στην άδικη καταδίκη του Fernand Iveton -προσώπου απολύτως υπαρκτού- για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας. Η άδικη εκτέλεσή του ήταν αρκετή για να τροφοδοτήσει τη φαντασία του ομολογουμένως ταλαντούχου, ριζοσπάστη συγγραφέα ο οποίος δεν περιόρισε την επαναστατική του σκέψη μόνο στο μυθιστόρημα. Αρνήθηκε να δώσει συνεντεύξεις για την προώθηση του βιβλίου και στο σύντομο βιογραφικό του αρκέστηκε απλώς να διευκρινίσει ότι ζει στη Νορμανδία και ότι του αρέσει να ταξιδεύει. Παρόλα αυτά η κριτική επιτροπή του περίφημου Goncourt, του πιο σημαντικού λογοτεχνικού βραβείου της Γαλλίας, αποφάσισε να τον βραβεύσει πριν από λίγες μέρες για την πρώτη του “αξιομνημόνευτη” λογοτεχνική εμφάνιση. Ο λόγος, όπως επεσήμανε κι ο ίδιος ο Πιερ Ασουλίν στο επιδραστικό του blog, δεν ήταν τόσο το απόσπασμα από λόγο του Μιτεράν που δικαιολογεί τον τίτλο του βιβλίου, όσο η σαγηνευτική δύναμη της γραφής του Andras που δεν άφησε κανένα μέλος αδιάφορο. Παρότι τα μέλη ήξεραν, όπως ομολογούν εκ των υστέρων, ότι ο νεαρός ενδεχομένως να μην εμφανιστεί στην απονομή του βραβείου, δεν κατάφεραν να προβλέψουν ότι η απόφασή του αυτή θα πάρει τέτοιες διαστάσεις. Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας. 

 

Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας.

 

Αντίστοιχα λοιπόν έπραξε και ο Joseph Andras¨“Η αντιπαλότητα, ο ανταγωνισμός και η εχθρότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες στη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι ως αναγνώστης και πλέον ως συγγραφέας, μεριμνά, όσο μπορεί, για την ανεξαρτησία της και οφείλει να κρατάει αποστάσεις από τα βάθρα, τις τιμές και τα φώτα”. Οι σπουδαίοι συγγραφείς άλλωστε ελάχιστα αγάπησαν τα βραβεία: ο Μούζιλ στον “Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες” περιλάμβανε τίτλους όπως  “Η Κλαρίσσε γράφει στην Εκλαμπρότητά Του και προτείνει ένα Έτος Νίτσε” γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τον φαρισαϊσμό των κλειστών αυτών κύκλων. Επέμενε δε ότι οι λογοτέχνες δεν είναι άλογα κούρσας για να θέλουν βραβεία. Αντίστοιχα είχε γράψει και ο Ελία Κανέττι στη “Μάζα και εξουσία” υποστηρίζοντας “με αυτόν τον τρόπο δίνουμε στον εαυτό μας την εξουσία του δικαστή. Γιατί φαινομενικά μόνον ο δικαστής βρίσκεται στο όριο ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα, στο όριο που χωρίζει το καλό από το κακό. Εκείνος οπωσδήποτε λογαριάζει τον εαυτό του από την πλευρά του καλού. Η νομιμότητα του αξιώματος του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο ίδιος ανήκει απαρρέκκλιτα στα βασίλειο του καλού, σαν να είχε γεννηθεί εκεί”. Όπως και να 'χει καλό ή κακό, το προνομιακό σημείο του κριτή έχει αναδείξει ως νικητές μια σειρά από αξιομνημόνευτες περιπτώσεις αλλά έχει παραγάγει και τέρατα.

 

Ένα από αυτά είναι η παραγωγή “επικών”, “υπέροχων” και “εναλλακτικών” έργων που δεσπόζουν στις λίστες με τις υποψηφιότητες, αναπαράγονται από τις ιστοσελίδες έγκυρων εφημερίδων αλλά ουσιαστικά συνιστούν το αποτέλεσμα μιας καλά οργανωμένης βιομηχανίας. Παράγουμε ονόματα, εξώφυλλα, τα ντύνουμε με ένα περιτύλιγμα όπως ο “νέος Μπολάνιο ή Πίντσον” και έχουμε σίγουρο άλλον ένα κύκλο βραβείων και καλών κριτικών. Κατ' ουσίαν όμως ελάχιστοι αναδεικνύουν βιβλία με ουσιαστικό περιεχόμενο και αυτό είναι κάτι που διαπιστώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του φιλαναγνωστικού πλανήτη. Ειδικά στη χώρα μας παρατηρείται μια δυσανάλογα μεγάλη παραγωγή βραβείων που απλώνεται σε ένα τεράστιο βιβλιοφιλικό φάσμα: από τα βραβεία των “ειδικών” (Κρατικά Βραβεία, βραβεία Αναγνώστη) έως των “ανειδίκευτων” (βραβεία Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ, βραβεία Public). Κατ' ουσίαν όμως οι λίστες λίγο ή πολύ ανακυκλώνονται συμπαρασύροντας στην καθοδική ροή τους μια σειρά από περιττά υλικά για τα λαγαρά νερά του λογοτεχνικού ύδατος: βιβλιοπαρουσιάσεις, πάρτι, εναλλακτικές καμπάνιες και τις διάφορες διασημότητες που εμπλέκονται στο τμήμα της προώθησης. Ένας μικρός κύκλος από κριτικούς που χρίζονται λογοτέχνες, αρχισυντάκτες που γίνονται κριτικοί ή αναγνώστες που αποκαλούνται συγγραφείς διαμορφώνουν έναν κλειστό κύκλο που αποτελείται από “γνωστούς αγνώστους”. Εύλογα κανείς αναρωτιέται πότε όλοι αυτοί προλαβαίνουν να διαβάζουν αυτά τα βιβλία και ακόμα περισσότερο σε ποιο βαθμό οι καλοί λογοτέχνες πραγματικά επιθυμούν  να είναι μέρος κάποιας λίστας. Ως γνωστόν οι καλύτεροι συγγραφείς δεν πήραν ποτέ το Νόμπελ και στην Ελλάδα ελάχιστοι από τους σπουδαίους πραγματικά αναγνωρίστηκαν από το σινάφι (πότε αλήθεια η γενιά του 30 αναγνώρισε τον Καβάφη;). 

 

Ενίοτε σημειώνονται και παράδοξες αντιφάσεις: ενώ οι μικρές λίστες του Αναγνώστη που μόλις ανακοινώθηκαν παρουσιάζουν μια χορταστική πλειάδα κατηγοριών με ένα άνοιγμα σε διαφορετικά, σχεδόν ετερόκλητα είδη, την ίδια ακριβώς στιγμή η Εταιρεία Συγγραφέων αποφασίζει να αφήσει έξω από τους κόλπους της σημαίνοντα υποψήφια μέλη. Από τη μια, δηλαδή, αναδύεται στους διάφορους λογοτεχνικούς κύκλους μια επαρχιώτικη νομενκλατούρα με πασίδηλη τη διάθεση αποκλεισμού και από την άλλη προκύπτει η ανάγκη διαρκούς επέκτασης των βραβείων σε πιο “πιασάρικα” μονοπάτια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμα και αν η λογοτεχνία έχει ανάγκη τα βραβεία για να επιβεβαιώσει την εξωτερική αυτονομία της και να διαμορφώσει έναν κόσμο συνενόχων, οι πραγματικοί ουσιαστικοί συγγραφείς δεν είχαν ποτέ τίποτα άλλο ανάγκη από ένα άδειο δωμάτιο και μια λευκή σελίδα. Ενίοτε μάλιστα προτιμούν να προχωρούν στα σκοτεινά: ο Ουελμπέκ μιλώντας σε συνέντευξή του για την “Υποταγή” δεν τόνισε τίποτα άλλο παρά μόνο μια σκηνή του βιβλίου: “όταν ο αφηγητής ρίχνει ένα τελευταίο βλέμμα στη Μαύρη Παναγία του Rocamadour, και νιώθει μια πνευματική δύναμη, σαν κύματα, όπου ξαφνικά ξεθωριάζει στο παρελθόν και επιστρέφει στο πάρκινγκ μόνος και απελπισμένος”. Αυτή είναι ακριβώς η σχέση του συγγραφέα με τη γραφή και την έμπνευση. Αυτή και τίποτα άλλο.  

 

Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου του Joseph Andras, στα γαλλικά

2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

σχόλια

1 σχόλια
Μια μικρή διόρθωση στο κατά τα άλλα ωραίο κείμενο. Ο Σαρτρ δεν αποδέχθηκε ποτέ τα χρήματα του βραβείου Νόμπελ. http://www.nybooks.com/articles/1964/12/17/sartre-on-the-nobel-prize/