Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη

Ο Joseph Andras αρνείται το βραβείο Γκονκούρ― γιατί δεν τό 'χει ανάγκη Facebook Twitter
Το βιβλίο του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) παραπέμπει στην άδικη εκτέλεση του Fernand Iveton για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας... Στη φωτογραφία ο συγγραφέας Joseph Andras.
2

 

Το όνομά του καταδεικνύει από μόνο του περηφάνια: ενδεχομένως το Joseph Andras να μην σημαίνει τίποτα για τον μέσο άνθρωπο, αλλά πολλά για όλους όσοι τον διαβάζουν. Αυτό το ψευδώνυμο τουλάχιστον επέλεξε ο πρωτοεμφανιζόμενος Γάλλος συγγραφέας, ο οποίος αρνήθηκε το πιο γνωστό λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας, επεξηγώντας ότι το Andras δεν αναφέρεται  τυχαία στο αρχαιοελληνικό όρο “Άνθρωπος”. Αντίστοιχα  ανθρώπινο και το θέμα του βιβλίου του με τον τίτλο “De nos frères blessés" (Actes Sud) που πασχίζει να ανατρέψει την καλογυαλισμένη εικόνα της Γαλλίας παραπέμποντας στην άδικη καταδίκη του Fernand Iveton -προσώπου απολύτως υπαρκτού- για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε τρομοκρατικές ενέργειες κατά τον πόλεμο της Αλγερίας. Η άδικη εκτέλεσή του ήταν αρκετή για να τροφοδοτήσει τη φαντασία του ομολογουμένως ταλαντούχου, ριζοσπάστη συγγραφέα ο οποίος δεν περιόρισε την επαναστατική του σκέψη μόνο στο μυθιστόρημα. Αρνήθηκε να δώσει συνεντεύξεις για την προώθηση του βιβλίου και στο σύντομο βιογραφικό του αρκέστηκε απλώς να διευκρινίσει ότι ζει στη Νορμανδία και ότι του αρέσει να ταξιδεύει. Παρόλα αυτά η κριτική επιτροπή του περίφημου Goncourt, του πιο σημαντικού λογοτεχνικού βραβείου της Γαλλίας, αποφάσισε να τον βραβεύσει πριν από λίγες μέρες για την πρώτη του “αξιομνημόνευτη” λογοτεχνική εμφάνιση. Ο λόγος, όπως επεσήμανε κι ο ίδιος ο Πιερ Ασουλίν στο επιδραστικό του blog, δεν ήταν τόσο το απόσπασμα από λόγο του Μιτεράν που δικαιολογεί τον τίτλο του βιβλίου, όσο η σαγηνευτική δύναμη της γραφής του Andras που δεν άφησε κανένα μέλος αδιάφορο. Παρότι τα μέλη ήξεραν, όπως ομολογούν εκ των υστέρων, ότι ο νεαρός ενδεχομένως να μην εμφανιστεί στην απονομή του βραβείου, δεν κατάφεραν να προβλέψουν ότι η απόφασή του αυτή θα πάρει τέτοιες διαστάσεις. Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας. 

 

Στη Γαλλία όλοι μιλούν για τον ελιτισμό των βραβείων, την αυτοαναφορικότητα κλπ. Ο Σαρτρ, ως γνωστόν, είχε αρνηθεί να παραλάβει το Νόμπελ (αλλά όχι τα χρήματα που τον συνόδευαν) και ο ποιητής Χριστιανόπουλος καταδίκασε την απόφαση της κριτικής επιτροπής να του απονείμει το βραβείο Κρατικής Λογοτεχνίας.

 

Αντίστοιχα λοιπόν έπραξε και ο Joseph Andras¨“Η αντιπαλότητα, ο ανταγωνισμός και η εχθρότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες στη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι ως αναγνώστης και πλέον ως συγγραφέας, μεριμνά, όσο μπορεί, για την ανεξαρτησία της και οφείλει να κρατάει αποστάσεις από τα βάθρα, τις τιμές και τα φώτα”. Οι σπουδαίοι συγγραφείς άλλωστε ελάχιστα αγάπησαν τα βραβεία: ο Μούζιλ στον “Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες” περιλάμβανε τίτλους όπως  “Η Κλαρίσσε γράφει στην Εκλαμπρότητά Του και προτείνει ένα Έτος Νίτσε” γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τον φαρισαϊσμό των κλειστών αυτών κύκλων. Επέμενε δε ότι οι λογοτέχνες δεν είναι άλογα κούρσας για να θέλουν βραβεία. Αντίστοιχα είχε γράψει και ο Ελία Κανέττι στη “Μάζα και εξουσία” υποστηρίζοντας “με αυτόν τον τρόπο δίνουμε στον εαυτό μας την εξουσία του δικαστή. Γιατί φαινομενικά μόνον ο δικαστής βρίσκεται στο όριο ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα, στο όριο που χωρίζει το καλό από το κακό. Εκείνος οπωσδήποτε λογαριάζει τον εαυτό του από την πλευρά του καλού. Η νομιμότητα του αξιώματος του βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο ίδιος ανήκει απαρρέκκλιτα στα βασίλειο του καλού, σαν να είχε γεννηθεί εκεί”. Όπως και να 'χει καλό ή κακό, το προνομιακό σημείο του κριτή έχει αναδείξει ως νικητές μια σειρά από αξιομνημόνευτες περιπτώσεις αλλά έχει παραγάγει και τέρατα.

 

Ένα από αυτά είναι η παραγωγή “επικών”, “υπέροχων” και “εναλλακτικών” έργων που δεσπόζουν στις λίστες με τις υποψηφιότητες, αναπαράγονται από τις ιστοσελίδες έγκυρων εφημερίδων αλλά ουσιαστικά συνιστούν το αποτέλεσμα μιας καλά οργανωμένης βιομηχανίας. Παράγουμε ονόματα, εξώφυλλα, τα ντύνουμε με ένα περιτύλιγμα όπως ο “νέος Μπολάνιο ή Πίντσον” και έχουμε σίγουρο άλλον ένα κύκλο βραβείων και καλών κριτικών. Κατ' ουσίαν όμως ελάχιστοι αναδεικνύουν βιβλία με ουσιαστικό περιεχόμενο και αυτό είναι κάτι που διαπιστώνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του φιλαναγνωστικού πλανήτη. Ειδικά στη χώρα μας παρατηρείται μια δυσανάλογα μεγάλη παραγωγή βραβείων που απλώνεται σε ένα τεράστιο βιβλιοφιλικό φάσμα: από τα βραβεία των “ειδικών” (Κρατικά Βραβεία, βραβεία Αναγνώστη) έως των “ανειδίκευτων” (βραβεία Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ, βραβεία Public). Κατ' ουσίαν όμως οι λίστες λίγο ή πολύ ανακυκλώνονται συμπαρασύροντας στην καθοδική ροή τους μια σειρά από περιττά υλικά για τα λαγαρά νερά του λογοτεχνικού ύδατος: βιβλιοπαρουσιάσεις, πάρτι, εναλλακτικές καμπάνιες και τις διάφορες διασημότητες που εμπλέκονται στο τμήμα της προώθησης. Ένας μικρός κύκλος από κριτικούς που χρίζονται λογοτέχνες, αρχισυντάκτες που γίνονται κριτικοί ή αναγνώστες που αποκαλούνται συγγραφείς διαμορφώνουν έναν κλειστό κύκλο που αποτελείται από “γνωστούς αγνώστους”. Εύλογα κανείς αναρωτιέται πότε όλοι αυτοί προλαβαίνουν να διαβάζουν αυτά τα βιβλία και ακόμα περισσότερο σε ποιο βαθμό οι καλοί λογοτέχνες πραγματικά επιθυμούν  να είναι μέρος κάποιας λίστας. Ως γνωστόν οι καλύτεροι συγγραφείς δεν πήραν ποτέ το Νόμπελ και στην Ελλάδα ελάχιστοι από τους σπουδαίους πραγματικά αναγνωρίστηκαν από το σινάφι (πότε αλήθεια η γενιά του 30 αναγνώρισε τον Καβάφη;). 

 

Ενίοτε σημειώνονται και παράδοξες αντιφάσεις: ενώ οι μικρές λίστες του Αναγνώστη που μόλις ανακοινώθηκαν παρουσιάζουν μια χορταστική πλειάδα κατηγοριών με ένα άνοιγμα σε διαφορετικά, σχεδόν ετερόκλητα είδη, την ίδια ακριβώς στιγμή η Εταιρεία Συγγραφέων αποφασίζει να αφήσει έξω από τους κόλπους της σημαίνοντα υποψήφια μέλη. Από τη μια, δηλαδή, αναδύεται στους διάφορους λογοτεχνικούς κύκλους μια επαρχιώτικη νομενκλατούρα με πασίδηλη τη διάθεση αποκλεισμού και από την άλλη προκύπτει η ανάγκη διαρκούς επέκτασης των βραβείων σε πιο “πιασάρικα” μονοπάτια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ακόμα και αν η λογοτεχνία έχει ανάγκη τα βραβεία για να επιβεβαιώσει την εξωτερική αυτονομία της και να διαμορφώσει έναν κόσμο συνενόχων, οι πραγματικοί ουσιαστικοί συγγραφείς δεν είχαν ποτέ τίποτα άλλο ανάγκη από ένα άδειο δωμάτιο και μια λευκή σελίδα. Ενίοτε μάλιστα προτιμούν να προχωρούν στα σκοτεινά: ο Ουελμπέκ μιλώντας σε συνέντευξή του για την “Υποταγή” δεν τόνισε τίποτα άλλο παρά μόνο μια σκηνή του βιβλίου: “όταν ο αφηγητής ρίχνει ένα τελευταίο βλέμμα στη Μαύρη Παναγία του Rocamadour, και νιώθει μια πνευματική δύναμη, σαν κύματα, όπου ξαφνικά ξεθωριάζει στο παρελθόν και επιστρέφει στο πάρκινγκ μόνος και απελπισμένος”. Αυτή είναι ακριβώς η σχέση του συγγραφέα με τη γραφή και την έμπνευση. Αυτή και τίποτα άλλο.  

 

Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου του Joseph Andras, στα γαλλικά

2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM

σχόλια

1 σχόλια
Μια μικρή διόρθωση στο κατά τα άλλα ωραίο κείμενο. Ο Σαρτρ δεν αποδέχθηκε ποτέ τα χρήματα του βραβείου Νόμπελ. http://www.nybooks.com/articles/1964/12/17/sartre-on-the-nobel-prize/