Τον Απρίλιο του 2024, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας απέκτησε επίσημα τον τίτλο του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή — ένα ορόσημο που σηματοδοτεί μια νέα, πιο εξωστρεφή εποχή για έναν από τους πιο ιστορικούς αλλά και αγαπημένους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας.
Το νέο του κεφάλαιο συνοδεύεται από μια ανανεωμένη ταυτότητα, εμπνευσμένη από τα πλατάνια που περιβάλλουν το εμβληματικό του κτήριο, αλλά και από μια σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που έρχονται να ενισχύσουν τη σχέση του κοινού με τη φύση, όπως τα εγκαίνια της έκθεσης “Βιοποικιλότητα. Όλα συνδέονται” στις 12 Νοεμβρίου, καθώς και ένα διήμερο δράσεων στις 15 & 16 Νοεμβρίου, με τη στήριξη του Πράσινου Ταμείου, με δωρεάν είσοδο, ξεναγήσεις, εργαστήρια STEAM και δημιουργικά προγράμματα για παιδιά και οικογένειες — μια γιορτή της φύσης που δείχνει πως η γνώση μπορεί να είναι και εμπειρία.
Toν Απρίλιο του 2024 το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Iστορίας ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων ως Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Με αφορμή αυτό το τόσο σημαντικό ορόσημο στην ιστορία του, το Μουσείο ανανεώνει την εταιρική του ταυτότητα. Ο σχεδιασμός, αντλεί έμπνευση από το εμβληματικό κτήριο αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο. Τα πλατάνια της Κηφισιάς, δανείζουν το χαρακτηριστικό σχήμα των φύλλων τους στο νέο λογότυπο.
Το Μουσείο διοργανώνει επίσης την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου μια εκδήλωση Fundraising, όπου θα παρευρεθεί και θα μιλήσει ο διεθνώς αναγνωρισμένος φωτογράφος και σκηνοθέτης Mattias Klum — ο άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στο να αφηγείται, μέσα από τον φακό του, την ομορφιά και την ευθραυστότητα του πλανήτη, έχοντας καταγράψει μέσα από τις εικόνες του από τα δάση του Βόρνεο μέχρι τις παγωμένες εκτάσεις του Αρκτικού Κύκλου.
Η σχέση του, άλλωστε, με το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή είναι μακροχρόνια. «Είχα μιλήσει εκεί παλιότερα και τώρα επιστρέφω για να δώσω την εναρκτήρια διάλεξη. Το Μουσείο είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας χώρος γνώσης — είναι ένας τόπος όπου η ομορφιά και η επίγνωση συνυπάρχουν. Κι αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε».
Ολόκληρη η συνέντευξη του Mattias Klum:
— Πώς πιστεύετε ότι η επανεκλογή του Τραμπ θα επιδράσει στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας παγκοσμίως;
Η πρόσφατη πολιτική αλλαγή στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι απλώς ένα εκλογικό γεγονός· είναι ένα πισωγύρισμα — ηθικό, πολιτισμικό και οικολογικό. Δείχνει μια απομάκρυνση από τη λογική, σε μια εποχή που η επιστήμη θα έπρεπε να είναι το σημείο αναφοράς μας. Οι λέξεις και οι αποφάσεις που γεννιούνται μέσα από αυτή τη νέα πραγματικότητα έχουν ήδη δημιουργήσει σύγχυση, έχουν ενθαρρύνει την άρνηση και έχουν αποδυναμώσει τη διεθνή προσπάθεια για υπευθυνότητα απέναντι στον πλανήτη.Έχω περάσει τη ζωή μου δουλεύοντας στο πεδίο — ανάμεσα σε φλεγόμενα δάση, καταρρέοντες κοραλλιογενείς υφάλους και κοινότητες που προσπαθούν να προσαρμοστούν στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Αυτές δεν είναι μεταφορές· είναι η ίδια η πραγματικότητα. Και το να την απορρίπτεις στο όνομα της ιδεολογίας είναι σαν να αρνείσαι την ύπαρξη της αλήθειας.
Αυτό που με φοβίζει περισσότερο είναι η διάβρωση της ενσυναίσθησης και της κοινής λογικής. Όταν ένα μεγάλο έθνος επιλέγει την ψευδαίσθηση αντί για την κατανόηση, οι συνέπειες ταξιδεύουν πολύ πέρα από τα σύνορά του.Κι όμως, ακόμη και σε αυτή την εποχή, παραμένω αισιόδοξος. Η τέχνη, η επιστήμη και η ανθρώπινη περιέργεια εξακολουθούν να δείχνουν τον δρόμο. Η Γη θα επιβιώσει· το ερώτημα είναι αν εμείς θα παραμείνουμε άξιοι της ομορφιάς της.
— Πόσο σας ανησυχεί το φαινόμενο πως σε ορισμένες χώρες —π.χ. Κίνα, Βραζιλία— αποδίδουν δευτερεύουσα σημασία στο περιβάλλον μπροστά σε ανάπτυξη ή οικονομικά συμφέροντα;
Κάποιοι υποστηρίζουν — ακόμη και μέσα στην επιστημονική κοινότητα — πως το συγκεντρωτικό σύστημα της Κίνας μπορεί να επιτρέπει ταχύτερη περιβαλλοντική δράση από ό,τι πολλές δυτικές δημοκρατίες. Και υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό. Όμως, η πρόοδος χωρίς διαφάνεια και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πάντα εύθραυστη. Η Βραζιλία, μετά τα καταστροφικά χρόνια του Μπολσονάρο, κάνει τώρα μια δύσκολη προσπάθεια αποκατάστασης με τον Λούλα, αλλά η πορεία είναι αργή και εύθραυστη. Στο τέλος, η πραγματική βιωσιμότητα δεν εξαρτάται από το πολίτευμα ή την ιδεολογία — εξαρτάται από την αίσθηση ευθύνης, τον σεβασμό και το ηθικό θάρρος που δείχνουμε απέναντι στη φύση.
— Τα τελευταία χρόνια, ο όρος greenwashing χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά για να περιγράψει το φαινόμενο εταιρειών ή οργανισμών που προβάλλουν μια “πράσινη” εικόνα χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό περιβαλλοντικό αντίκρισμα στις πρακτικές τους. Πιστεύετε ότι η βιωσιμότητα έχει γίνει σε πολλές περιπτώσεις περισσότερο εργαλείο μάρκετινγκ παρά πραγματική δέσμευση; Και πώς θα μπορούσαμε εμείς ως κοινό, να διακρίνουμε τη διαφορά;
Ναι, δυστυχώς η βιωσιμότητα έχει γίνει για πολλούς ένα κοστούμι που φοριέται ανάλογα με την περίσταση. Το greenwashing ανθεί εκεί όπου η εικόνα έχει μεγαλύτερη σημασία από την ουσία.
Όμως, τα τελευταία χρόνια βλέπω το τοπίο να αλλάζει. Δεν είναι πια όπως παλιά, που σχεδόν δεν υπήρχαν επιλογές: σήμερα μπορούμε να ζούμε, να ταξιδεύουμε, να παράγουμε και να καταναλώνουμε με πιο κυκλικό τρόπο — αρκεί να θέλουμε να μάθουμε και να προσαρμοστούμε.
Η πραγματική αλλαγή απαιτεί διαφάνεια, ειλικρίνεια και το θάρρος να πεις “δεν τα κάνω όλα τέλεια, αλλά προσπαθώ”. Όταν μια εταιρεία μιλά λιγότερο για την «πράσινη» της ταυτότητα και περισσότερο για τη διαδρομή της, τότε αρχίζω να τη σέβομαι. Εκεί βρίσκεται η διαφορά ανάμεσα στο marketing και στη δέσμευση.
— Ποιον ρόλο πιστεύετε ότι μπορούν να παίξουν τα μουσεία και οι πολιτιστικοί θεσμοί — όπως το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή — στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και δράσης; Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη συνεργασία σας με το Μουσείο;
Η σχέση μου με το Μουσείο Γουλανδρή κρατάει χρόνια. Είχα έρθει παλαιότερα για μια διάλεξη, και τώρα επιστρέφω για να δώσω την εναρκτήρια ομιλία μου στην Αθήνα. Για μένα είναι σαν να συνεχίζεται ένας βαθύτερος διάλογος ανάμεσα στην τέχνη, την επιστήμη και την ευθύνη.
Το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή αντιπροσωπεύει ακριβώς αυτό που πιστεύω: ότι η ομορφιά και η γνώση μπορούν να συνυπάρχουν. Η τέχνη μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε — κι αυτό είναι συχνά πιο δυνατό από κάθε επιστημονικό δεδομένο.
Σε όλη μου τη διαδρομή, προσπαθώ να χτίζω γέφυρες ανάμεσα σε διαφορετικούς κόσμους — από τα δάση της Βόρνεο μέχρι τους κοραλλιογενείς υφάλους των Μαλδίβων, από τις κοινότητες του Αμαζονίου μέχρι τους παγετώνες της Αρκτικής.
Αυτό που με κινεί είναι η ανάγκη να εμπνεύσω ενσυναίσθηση για τον ζωντανό κόσμο και να δείξω πόσο εύθραυστα —και πολύτιμα— είναι τα νήματα που μας ενώνουν.
— Ποια είναι η γνώμη σας για τη Γκρέτα Τούνμπεργκ; Σας θυμίζει λίγο τον εαυτό σας στα πρώτα σας βήματα;
Η Γκρέτα είναι εξαιρετική — έχει μια ενέργεια, ένα θάρρος και μια αποφασιστικότητα που σπάνια βλέπεις σε τόσο νεαρά άτομα. Και ναι, σε κάποια σημεία με θυμίζει πραγματικά τον εαυτό μου όταν ξεκινούσα: ένα κορίτσι ή ένας νέος που βλέπει την αδικία και δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος.
Το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι η φωνή της δεν περιορίζεται στο να κρίνει· προσφέρει έμπνευση, κινητοποιεί δράσεις και ανοίγει συζητήσεις. Αυτή η δύναμη της νέας γενιάς είναι που μπορεί να αλλάξει πραγματικά τα πράγματα.
— Πώς βλέπετε τη φύση και τη βιοποικιλότητα της Ελλάδας; Τι σας εντυπωσιάζει και τι σας ανησυχεί περισσότερο;
Η Ελλάδα είναι μαγική. Συνδυάζει μοναδικά το πολιτισμικό παρελθόν με φυσικούς θησαυρούς που λίγες χώρες μπορούν να ισχυριστούν. Τα νησιά, τα βουνά, τα δάση και η θάλασσα — όλα συνδέονται με μια ομορφιά που προκαλεί δέος.
Αυτό που με ανησυχεί είναι οι πιέσεις που δέχεται: η υπερανάπτυξη, οι πυρκαγιές, η κλιματική κρίση. Αν όμως υπάρξει μακροπρόθεσμο όραμα και σωστή διαχείριση, η Ελλάδα μπορεί να γίνει πρότυπο βιωσιμότητας για όλη τη Μεσόγειο.
— Ο τουρισμός είναι κομβικός για την οικονομία της Ελλάδας, αλλά πολλές περιοχές αντιμετωπίζουν πίεση. Πώς μπορεί μια χώρα που ζει από τη φύση της να προστατεύσει ταυτόχρονα το περιβάλλον και την ανάπτυξη;
Δεν υπάρχει εύκολη συνταγή. Το μυστικό είναι ο σχεδιασμός και η κατανόηση ότι η φύση είναι ο μεγαλύτερος πόρος σας — πολύτιμος και εύθραυστος. Επενδύοντας σε βιώσιμες υποδομές, εκπαιδευτικά προγράμματα, οικοτουρισμό και σε μικρές κοινότητες που σέβονται το περιβάλλον, η Ελλάδα μπορεί να συνδυάσει ανάπτυξη και προστασία.
Υπάρχουν καλά παραδείγματα από άλλες χώρες που δείχνουν πως ο τουρισμός μπορεί να γίνει εργαλείο ευαισθητοποίησης.
— Τι θα λέγατε στους νέους που θέλουν να δράσουν για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά νιώθουν ότι «οι μεγάλοι δεν ακούνε»;
Μην περιμένετε οι αλλαγές να έρθουν «από πάνω». Ξεκινήστε εσείς, με μικρές πράξεις, με δημιουργικότητα και συνεργασία. Οι νέοι έχουν τη δύναμη να κάνουν τη διαφορά μέσα από την εκπαίδευση, την επιχειρηματικότητα, την τέχνη, ακόμη και μέσα από καθημερινές επιλογές. Όταν η φαντασία συναντά την πράξη, η ελπίδα γίνεται μεταδοτική — και η ελπίδα είναι το πιο ανανεώσιμο από όλα τα φυσικά μας αποθέματα.
Έκθεση “Βιοποικιλότητα. Όλα συνδέονται”
Δευτέρα – Παρασκευή: 9:00 – 16:00
Σάββατο και Κυριακή: 10:00 – 15:00
Η Είσοδος στην Έκθεση συμπεριλαμβάνεται στο Εισιτήριο Γενικής Εισόδου στο Μουσείο.
