Το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε, όπως έγινε γνωστό, στην αποκατάσταση και ανάδειξη του περίκεντρου ναού στον αρχαιολογικό χώρο της Μαξιμιανούπολης, σημαίνουσα πόλη της Θράκης, στην πεδιάδα της Ροδόπης.
Ο περίκεντρος ναός στη Μαξιμιανούπολη επικεντρώνεται σε τέσσερα, κρίσιμα σημεία: Το μαρμάρινο τέμπλο, το βόρειο αρκοσόλιο, το νότιο αρκοσόλιο και τη νοτιοδυτική γωνία του νάρθηκα.
Κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζονται είναι η μέτρια κατάσταση διατήρησης και η κρίσιμη δομική παθολογία του μνημείου, η απώλεια δομικού υλικού, οι παραμορφώσεις και η αστάθεια.
Μαξιμιανούπολη: Πλήθος ταφών μέσα στον ναό
Το έργο, προϋπολογισμού 1.500.000 ευρώ, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ο ναός έφερε γραπτό διάκοσμο, που σώζεται αποσπασματικά και σε χαμηλό ύψος, καθώς και πλούσιο γλυπτό διάκοσμο (τέμπλο, άμβωνας), τμήμα του οποίου διασώζεται στον χώρο. Εντός του ναού έχει εντοπιστεί πλήθος ταφών, που χρονολογούνται μετά τον 11ο αιώνα.
Η πόλη καταστράφηκε οριστικά, μετά την επιδρομή του τσάρου Ιωάννη Καλογιάννη. Ωστόσο υπήρξε από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της Θράκης, στη βυζαντινή περίοδο, μαζί με την Αναστασιούπολη–Περιθεώριο.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Η ιστορική σημασία της Μαξιμιανούπολης είναι αναμφισβήτητη, παρά το γεγονός ότι γνώρισε ολοκληρωτική καταστροφή και εγκαταλείφθηκε τον 13ο αιώνα. Οι ανασκαφές στον περίκεντρο ναό, εκτός από τα σημαντικά τεκμήρια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός σπουδαίου μνημείου, αποκάλυψαν και έναν ανεπτυγμένο οικισμό, που παρήγαγε πλούσια δείγματα βυζαντινής εφυαλωμένης κεραμικής».
«Το έργο αφορά στην αποκατάσταση και την ανάδειξη του μνημείου, καθώς και στη συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου, των δαπέδων και των μαρμάρινων μελών του. Οργανικά τμήματα του ναού αποκαθίστανται, όπως το σύνθρονο, το τέμπλο και ο άμβωνας, ενώ βελτιώνεται η προσβασιμότητά του. Με την ολοκλήρωση του έργου ένα ακόμη σημαντικό μνημείο προστίθεται στον πολιτιστικό χάρτη της Ροδόπης» πρόσθεσε η υπουργός Πολιτισμού.
Μαξιμιανούπολη: Τι περιλαμβάνουν οι εργασίες
Οι εργασίες δομικής αποκατάστασης του βορείου αρκοσολίου περιλαμβάνουν την προστασία των τοιχογραφημένων τμημάτων του, την καθαίρεση σαθρών υλικών και την αναδόμηση του χαμένου κάτω τόξου. Αντίστοιχες εργασίες, δομικής αποκατάστασης, καθαίρεσης, συμπλήρωσης και μερικής αναδόμησης του χαμένου τόξου, γίνονται και στο νότιο αρκοσόλιο.
Στη νοτιοδυτική γωνία του νάρθηκα, οι εργασίες αφορούν σε καθαίρεση σαθρών υλικών και εφαρμογή νέων. Με βάση την υδραυλική μελέτη αντιμετωπίζεται η διαχείριση των όμβριων απορροών στον αρχαιολογικό χώρο, ενώ σύμφωνα με την φυτοτεχνική μελέτη επιτυγχάνεται η αποτελεσματική προστασία του μνημείου από την αυτοφυή βλάστηση.
Η Μαξιμιανούπολη (μετέπειτα Μοσυνόπολη) ήταν οχυρωμένη πόλη της αιγαιακής Θράκης, κοντά στη σημερινή Κομοτηνή, κτισμένη στη θέση του αρχαίου οικισμού Παισούλαι. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Μαξιμιανό και άκμασε από τον 4ο αι. μ.Χ., με ισχυρά τείχη και σημαντικό εκκλησιαστικό ρόλο, ως έδρα επισκόπου και αργότερα αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή. Από τον 7ο έως τον 9ο αι. εξελίχθηκε σε κέντρο του βυζαντινού θέματος του Βολερού.
Στον 11ο αιώνα ανεγέρθηκε ο επισκοπικός ναός με σπάνιο ακανόνιστο εξάγωνο σχήμα, πολυτελή μαρμάρινα και γλυπτά διακοσμητικά στοιχεία, καθώς και βαπτιστήριο. Οι ανασκαφές (1999–2008) αποκάλυψαν το μνημείο, πλήθος ταφών και ευρήματα βυζαντινής κεραμικής (12ος–13ος αι.).
