Από το μεσημέρι της Παρασκευής η εκεχειρία ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς βρίσκεται σε ισχύ, έπειτα από δύο χρόνια πολέμου. Ο ισραηλινός στρατός έχει αποσυρθεί στις νέες γραμμές ανάπτυξης, ενώ ξεκινά μια κρίσιμη 72ωρη αντίστροφη μέτρηση για την απελευθέρωση των 20 ομήρων που βρίσκονται στη Γάζα και θεωρούνται ζωντανοί.
Παράλληλα, το Ισραήλ ετοιμάζεται να απελευθερώσει περίπου 250 Παλαιστίνιους κρατούμενους και 1.700 κρατούμενους από τη Γάζα, σύμφωνα με την πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ την περασμένη εβδομάδα.
Στο μεταξύ, εκατοντάδες φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια βρίσκονται καθ’ οδόν προς τη Λωρίδα, καθώς ο ΟΗΕ και οι διεθνείς οργανώσεις προσπαθούν να αποκαταστήσουν τη ροή τροφίμων, φαρμάκων και καυσίμων στις πληγείσες περιοχές. Ο ΟΗΕ δηλώνει έτοιμος να «πλημμυρίσει» τη Λωρίδα με βασικά αγαθά, ενώ η αστυνομία της Γάζας προειδοποιεί τους κατοίκους να παραμείνουν προσεκτικοί επιστρέφοντας στα σπίτια τους λόγω μη εκραγέντων πυρομαχικών.
Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός ζητά οι απελευθερώσεις να γίνουν «με ασφάλεια και αξιοπρέπεια», ενώ οι ανθρωπιστικές οργανώσεις τονίζουν πως οι επόμενες ώρες θα κρίνουν αν η εκεχειρία θα σταθεροποιηθεί ή αν θα αποδειχθεί μια ακόμη εύθραυστη ανάπαυλα σε δύο χρόνια πολέμου και λιμού.
Το σχέδιο Τραμπ και οι πρώτες διεθνείς αντιδράσεις
Η εκεχειρία στη Γάζα αποτελεί την πρώτη φάση του λεγόμενου «σχεδίου 20 σημειών» του Ντόναλντ Τραμπ», μιας πρωτοβουλίας που παρουσιάστηκε ως ο οδικός χάρτης για μια «ισχυρή και διαρκή ειρήνη». Το σχέδιο εγκρίθηκε από το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο νωρίς την Παρασκευή, έπειτα από τρεις ημέρες έμμεσων διαπραγματεύσεων στην Αίγυπτο, με τη μεσολάβηση Ουάσιγκτον, Ντόχα και Καΐρου.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, το Ισραήλ θα διατηρήσει προσωρινά τον έλεγχο περίπου του μισού της Λωρίδας, ενώ θα αποσυρθεί σταδιακά σε νέες γραμμές ασφαλείας. Η διαδικασία θα εποπτεύεται από μια πολυεθνική δύναμη περίπου 200 στρατιωτών υπό αμερικανική επίβλεψη, στην οποία θα συμμετέχουν – σύμφωνα με το Reuters – αξιωματικοί από την Αίγυπτο, το Κατάρ, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Ουάσιγκτον υπογραμμίζει ότι καμία αμερικανική μονάδα δεν θα επιχειρεί στο έδαφος της Γάζας, με τον ρόλο της αποστολής να περιορίζεται σε παρακολούθηση και διασφάλιση της εκεχειρίας.
Στο μεταξύ, το Βερολίνο ανακοίνωσε πως σχεδιάζει να συγκαλέσει διεθνή διάσκεψη ανασυγκρότησης της Γάζας, σε συνεργασία με την Αίγυπτο, με στόχο την αποκατάσταση βασικών υποδομών ύδρευσης, ενέργειας και υγειονομικής περίθαλψης. «Η ανθρωπιστική ανάκαμψη είναι ο προθάλαμος της πολιτικής σταθερότητας», δήλωσε ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.
Από την πλευρά του ΟΗΕ, ο επικεφαλής της ανθρωπιστικής υπηρεσίας, Τομ Φλέτσερ, προειδοποίησε πως η επιτυχία της συμφωνίας θα κριθεί από το κατά πόσο το Ισραήλ θα άρει τα εμπόδια στην είσοδο βοήθειας και αν θα επιτραπεί η επιστροφή οργανισμών όπως η UNRWA. «Χρειαζόμαστε ανοιχτά περάσματα, προστασία για τα συνεργεία μας και ηλεκτρικό ρεύμα για τα νοσοκομεία», τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι ο ΟΗΕ διαθέτει ήδη αποθέματα τροφίμων και φαρμάκων για 60 ημέρες.
Ποιος θα κυβερνήσει τη «μεταπολεμική» Γάζα
Αν και η εκεχειρία έγινε δεκτή με ανακούφιση από τους περισσότερους κατοίκους της Γάζας, το πολιτικό της μέλλον παραμένει θολό. Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει ότι, σε επόμενο στάδιο, η διακυβέρνηση της Λωρίδας θα περάσει σε μια μεταβατική επιτροπή Παλαιστίνιων τεχνοκρατών, υπό την εποπτεία διεθνούς «Συμβουλίου Ειρήνης». Ωστόσο, η πρόβλεψη αυτή έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές.
Στο Ισραήλ, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου φαίνεται να απορρίπτει κάθε ενδεχόμενο ανάληψης ρόλου από την Παλαιστινιακή Αρχή, ακόμη κι αν πρόκειται για προσωρινή διοίκηση. «Δεν θα παραδώσουμε τη Γάζα σε εκείνους που την έχασαν το 2007», φέρεται να δήλωσε σε στενούς του συνεργάτες, αναφερόμενος στην ανάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς τότε. η.
Στην άλλη πλευρά, η Χαμάς δηλώνει ότι δεν προτίθεται να καταθέσει τα όπλα, τουλάχιστον έως ότου ιδρυθεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος. Ανώτερο στέλεχός της, μιλώντας στο Al Jazeera, έκανε λόγο για «εθνική ενότητα» που θα περιλαμβάνει «όλες τις παλαιστινιακές δυνάμεις», υπονοώντας ότι η οργάνωση επιδιώκει μελλοντικό ρόλο στη διοίκηση.
Εν τω μεταξύ, η Παλαιστινιακή Αρχή παρακολουθεί τις εξελίξεις με επιφυλακτική σιωπή, γνωρίζοντας ότι η ενδεχόμενη επιστροφή της στη Γάζα θα σημαίνει και την αναμέτρησή της με έναν πληθυσμό που την θεωρεί αποκομμένη από την καθημερινή του πραγματικότητα.
Οι επόμενες ημέρες – και το ερώτημα της διάρκειας
Χιλιάδες Παλαιστίνιοι κινούνται πεζοί προς τον βορρά της Γάζας, λίγες ώρες αφότου ο ισραηλινός στρατός ανακοινώνει ότι τίθεται σε ισχύ η συμφωνία εκεχειρίας. Οι μετακινήσεις καταγράφονται σε περιοχές που έχουν υποστεί εκτεταμένες καταστροφές από τους βομβαρδισμούς των τελευταίων μηνών, καθώς οικογένειες επιχειρούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Την ίδια στιγμή, η παλαιστινιακή αστυνομία αναπτύσσει δυνάμεις στις ζώνες που εγκαταλείπει ο ισραηλινός στρατός και καλεί τους πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί λόγω της παρουσίας μη εκραγέντων πυρομαχικών. Σύμφωνα με ανάρτηση εκπροσώπου των IDF στην πλατφόρμα X, η μετακίνηση από το νότιο προς το βόρειο τμήμα της Λωρίδας επιτρέπεται μέσω των οδών Αλ Ρασίντ και Σαλάχ αλ Ντιν.
Ωστόσο, η παύση των εχθροπραξιών δεν ισοδυναμεί ακόμη με ειρήνη. Αναλυτές προειδοποιούν πως το «σχέδιο 20 σημείων» του Τραμπ μένει γεμάτο ασάφειες, ιδίως για το πότε και πώς θα αποστρατιωτικοποιηθεί η Γάζα, ποια μορφή θα έχει η τελική ισραηλινή απόσυρση και ποιος θα διασφαλίσει τη σταθερότητα όταν η διεθνής δύναμη αποχωρήσει. «Πρόκειται για μια συμφωνία περισσότερο πολιτικά τολμηρή παρά τεχνικά ώριμη», σχολιάζει καθηγητής διεθνών σχέσεων στο King’s College, επισημαίνοντας ότι «οι λεπτομέρειες λείπουν ακόμη».
Την ίδια ώρα, ο ΟΗΕ θέτει σε εφαρμογή ένα 60ήμερο σχέδιο μαζικής ανθρωπιστικής παρέμβασης, με στόχο τη διανομή τροφίμων, νερού και φαρμάκων σε 1,4 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός επιμένει ότι οι ανταλλαγές ομήρων και κρατουμένων πρέπει να πραγματοποιηθούν «με αξιοπρέπεια και ασφάλεια».
Με πληροφορίες από BBC
