Η ανακοίνωση από την Ουάσινγκτον για την επιβολή δασμών 39% στις ελβετικές εξαγωγές έπεσε σαν κεραυνός στην Ελβετία, καθώς πρόκειται για τους υψηλότερους δασμούς στην Ευρώπη και τους τέταρτους παγκοσμίως, πίσω μόνο από Συρία, Λάος και Μιανμάρ.
Η απόφαση προκάλεσε έντονες πολιτικές και οικονομικές αντιδράσεις, με την ελβετική εφημερίδα Blick να περιγράφει το γεγονός ως τη μεγαλύτερη εθνική ήττα από τη μάχη του Μαρινιάνο το 1515.
Μόλις λίγες εβδομάδες πριν, η ελβετική κυβέρνηση εξέπεμπε αυτοπεποίθηση. Τον Μάιο, η πρόεδρος της χώρας Καρίν Κέλερ-Σούτερ είχε πετύχει μια κρίσιμη συνάντηση με τον υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ, στο περιθώριο μιας ελβετικής διπλωματικής πρωτοβουλίας για να αποτραπεί εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Η ελβετική πλευρά είχε την εντύπωση ότι βρισκόταν δεύτερη στη λίστα για εμπορική συμφωνία μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, με ελκυστικό δασμό της τάξης του 10%, πολύ χαμηλότερο από το 31% που είχε ανακοινώσει ο Ντόναλντ Τραμπ τον Απρίλιο.
Αυτές οι προσδοκίες διαλύθηκαν την παραμονή της προθεσμίας της 1ης Αυγούστου. Η τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία της Κέλερ-Σούτερ με τον Τραμπ απέτυχε να αποδώσει, και λίγο αργότερα ανακοινώθηκε ο νέος τιμωρητικός δασμός ύψους 39%.
Ο Τραμπ θεωρεί ότι τα εμπορικά ελλείμματα – όταν δηλαδή μια χώρα εξάγει περισσότερα στις ΗΠΑ από όσα εισάγει – είναι βλαβερά για την αμερικανική οικονομία, και χρησιμοποιεί δασμούς για να προστατεύσει τη βιομηχανία των ΗΠΑ. Αν και η άποψη αυτή δεν υποστηρίζεται ευρέως από οικονομολόγους, αποτελεί βασικό πυλώνα της εμπορικής πολιτικής του.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Ελβετία ανήλθε στα 47,4 δισ. δολάρια το 2024, αλλά αν συνυπολογιστούν οι υπηρεσίες, το έλλειμμα μειώνεται στα 22 δισ.. Οι βασικές ελβετικές εξαγωγές περιλαμβάνουν φάρμακα, κοσμήματα από χρυσό, ρολόγια και εργαλεία ακριβείας.
Η ελβετική κυβέρνηση προσπάθησε να μετριάσει το έλλειμμα με μηδενικούς δασμούς στις αμερικανικές βιομηχανικές εισαγωγές και με επενδυτικές δεσμεύσεις από εταιρείες όπως η Nestlé και η Novartis, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ελβετία είναι ήδη ο 6ος μεγαλύτερος επενδυτής στις ΗΠΑ, με περίπου 400.000 θέσεις εργασίας να αποδίδονται στις ελβετικές επενδύσεις.
Όμως ο πληθυσμός των μόλις 9 εκατομμυρίων Ελβετών περιορίζει τη δυνατότητα εξισορρόπησης του εμπορίου. Όπως σχολίασε εύστοχα αναλυτής: «Οι Ελβετοί δεν αγοράζουν αμερικανικά SUV, ούτε αμερικανικά τυριά και σοκολάτες».
Η Ελβετία έχει περιθώριο έως τις 7 Αυγούστου για να αποτρέψει την εφαρμογή των νέων δασμών. Οι ελβετικές επιχειρήσεις προειδοποιούν για χιλιάδες απολύσεις, εάν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση.
Όμως τα περιθώρια ελιγμών φαίνονται ελάχιστα. Η χώρα έχει ήδη προσφέρει μηδενικούς δασμούς, επενδύσεις και διπλωματική στήριξη. Πλέον, απομένουν μόνο αντιμέτρα, όπως:
- Ακύρωση των επενδυτικών δεσμεύσεων
- Επιβολή ανταποδοτικών δασμών
- Και η «πυρηνική επιλογή»: ακύρωση της παραγγελίας των μαχητικών F-35 από τις ΗΠΑ
Η είδηση έφτασε ανήμερα της Εθνικής Ημέρας της Ελβετίας, αντίστοιχη με την 4η Ιουλίου στις ΗΠΑ. Αντί για πανηγυρικούς, η πρόεδρος Κέλερ-Σούτερ αναφέρθηκε στο εμπόριο, δηλώνοντας πως «οι συνομιλίες με τις ΗΠΑ πήγαν καλά, αλλά για τον Πρόεδρο Τραμπ, το έλλειμμα ήταν το πρόβλημα». Η υπαινικτική αναφορά ότι ο ίδιος ο Τραμπ είναι το εμπόδιο, ενισχύει την απογοήτευση και οργή που επικρατούν στη χώρα.
Ο Γιαν Άτεσλαντερ, επικεφαλής εξωτερικού εμπορίου του EconomieSuisse, σχολίασε: «Χρειαζόμαστε αξιόπιστες σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες», υποδηλώνοντας ότι η απρόβλεπτη πολιτική της Ουάσινγκτον υπονομεύει την εμπιστοσύνη. Παρά την κρίση, πολλοί Ελβετοί δηλώνουν ότι η χώρα τους έχει επιβιώσει και από προηγούμενους οικονομικούς κραδασμούς και πως χάρη στην καινοτομία και ανταγωνιστικότητά της, θα αντέξει και αυτή τη φορά.
Με πληροφορίες από BBC
