Τα παιδιά στις κατεχόμενες περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας «διδάσκονται» από νωρίς να αγαπούν τη Ρωσία.
Σε έναν παιδικό σταθμό στο Λουχάνσκ, περισσότερα από 70 παιδιά στέκονται στη σειρά κρατώντας ένα μακρύ μαύρο και πορτοκαλί ρωσικό στρατιωτικό λάβαρο, σε σχήμα του γράμματος Z — το σύμβολο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Σε άλλο σημείο της πόλης, επτά κοριτσάκια χοροπηδούν μπροστά από μια ρωσική σημαία, κάνοντας χειρονομίες με μουσική υπόκρουση το δυναμικό τραγούδι «Είμαι Ρώσος», που ακούγεται από μεγάφωνα. Όταν η μουσική σταματά, φωνάζουν όλες μαζί: «Είμαι Ρωσίδα».
Όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας οργανωμένης εκστρατείας που δεν αποσκοπεί μόνο στη διαγραφή της εθνικής ταυτότητας της Ουκρανίας, αλλά και στη στροφή των νέων Ουκρανών ενάντια στην ίδια τους τη χώρα.
Για να γίνει αυτό με τα παιδιά, χρειάζονται δάσκαλοι — και καθώς πολλοί Ουκρανοί εκπαιδευτικοί έχουν φύγει, η κυβέρνηση της Μόσχας άρχισε να προσφέρει εφάπαξ ποσό 2 εκατομμυρίων ρουβλίων (περίπου 20.000 - 21.000 ευρώ) σε Ρώσους δασκάλους που είναι πρόθυμοι να μεταφερθούν στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας.
Η μεγαλύτερη και πιο ισχυρή ρωσική οργάνωση που δραστηριοποιείται με παιδιά είναι η Yunarmia (Νεανικός Στρατός).
Συνδεδεμένη με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, δέχεται μέλη από την ηλικία των οκτώ ετών. Λειτουργεί σε όλη τη Ρωσία και πλέον έχει παραρτήματα και σε κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας.
«Παρέχουμε στα παιδιά βασικές δεξιότητες που θα τους φανούν χρήσιμες, εάν αποφασίσουν να ενταχθούν στη στρατιωτική υπηρεσία», λέει ο Φινταΐλ Μικμπουλάτοφ, υπεύθυνος του τοπικού παραρτήματος της Yunarmia στις κατεχόμενες περιοχές της Ζαπορίζια στη νοτιοανατολική Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει κυρώσεις τόσο στη Yunarmia όσο και στον Μικμπουλάτοφ προσωπικά, για τη στρατιωτικοποίηση των ουκρανών παιδιών. Αντίστοιχες κυρώσεις έχει επιβάλει και το Ηνωμένο Βασίλειο, κατηγορώντας την οργάνωση για εμπλοκή σε εκστρατεία πλύσης εγκεφάλου των παιδιών.
Η Yunarmia δεν είναι η μόνη. Άλλες ρωσικές κρατικά χρηματοδοτούμενες οργανώσεις που έχουν μεταφερθεί στις κατεχόμενες περιοχές περιλαμβάνουν το «Κίνημα των Πρώτων» και το «Warrior», ένα δίκτυο κέντρων που ασχολείται με στρατιωτική και αθλητική εκπαίδευση και πατριωτική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, κατόπιν εντολής του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.
Οι οργανώσεις αυτές διοργανώνουν διαγωνισμούς όπως τα παιχνίδια Zarnitsa, εμπνευσμένα από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, όπου τα παιδιά πρέπει να επιδεικνύουν στρατιωτική ετοιμότητα, γνώση της ρωσικής κρατικής δομής και στρατιωτικής ιστορίας, καθώς και ικανότητες χειρισμού όπλων.
«Δεν μπορούσα να αρνηθώ, δεν ήταν επιλογή μου»
Καθώς τα παιδιά προχωρούν στην εκπαίδευση, διδάσκονται στα ρωσικά, ακολουθώντας ρωσικό αναλυτικό πρόγραμμα και βιβλία που δικαιολογούν τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Ένα από αυτά τα βιβλία παρουσιάζει την Ουκρανία ως δυτική εφεύρεση που δημιουργήθηκε απλώς για να εκδικηθεί τη Ρωσία, και υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός ίσως να είχε καταρρεύσει, αν η Ρωσία δεν είχε εισβάλει στην Ουκρανία το 2022.
Η Λίζα, μαθήτρια σε σχολείο στο κατεχόμενο Ντονέτσκ, λέει ότι οι μαθητές εξαναγκάζονταν να συμμετέχουν σε εορταστικές εκδηλώσεις υπέρ της Ρωσίας και της ΕΣΣΔ:
«Όταν ετοιμάζονταν για κάποια παρέλαση, εγώ μαζί με όλο το τμήμα μου αναγκαζόμασταν να πηγαίνουμε κάθε Σαββατοκύριακο για πρόβες. Έπρεπε να κρατάμε αφίσες. Δεν μπορούσα να αρνηθώ, δεν ήταν επιλογή μου. Μου είπαν ότι έπρεπε να το κάνω για να αποφοιτήσω», λέει μιλώντας στο BBC.
«Κάθε φορά που ξεκινούσε το μάθημα, η δασκάλα μάς έβαζε να σηκωθούμε, να βάλουμε το χέρι στην καρδιά και να ακούσουμε τον ρωσικό εθνικό ύμνο, τον οποίο μας ανάγκασε να μάθουμε απ’ έξω.», θυμάται η Λίζα.
Η Λίζα πλέον ζει στις ΗΠΑ και δημοσιεύει τις εμπειρίες της στο TikTok.
Ρώσοι στρατιώτες συμμετέχουν επίσης στην καμπάνια, επισκεπτόμενοι σχολεία και παραδίδοντας τα λεγόμενα μαθήματα γενναιότητας, όπου εξυμνούν τις στρατιωτικές τους πράξεις και παρουσιάζουν τις ουκρανικές δυνάμεις ως βίαιους νεοναζί.
Και εκτός σχολείου, τα παιδιά μεταφέρονται σε οργανωμένες εκθέσεις που εξυμνούν τη Ρωσία και τη «στρατιωτική επιχείρηση».
Αλλά οι επισκέψεις δεν σταματούν εκεί. Το Κρεμλίνο έχει ξεκινήσει ευρείας κλίμακας καμπάνια μεταφοράς ουκρανών παιδιών σε περιηγήσεις στη Ρωσία, για να τους καλλιεργηθεί φιλορωσικό αίσθημα.
Η υπουργός Πολιτισμού της Ρωσίας, Όλγκα Λιούμπιμοβα, ισχυρίζεται ότι περισσότερα από 20.000 παιδιά από κατεχόμενες ουκρανικές περιοχές έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία μέσω του προγράμματος «4+85». Σύμφωνα με τον ρωσικό κρατικό φορέα Rosconcert που διαχειρίζεται το πρόγραμμα, στόχος είναι η «ένταξη της νέας γενιάς σε μια ενιαία ρωσική κοινωνία».
Ωστόσο, η ρωσική «ένταξη» πάει πολύ πιο πέρα από την πλύση εγκεφάλου.
Χιλιάδες παιδιά έχουν μεταφερθεί βίαια στη Ρωσία κατά τη διάρκεια των τριών ετών της ευρείας κλίμακας εισβολής και δεν τους επιτρέπεται να επιστρέψουν.
Σύμφωνα με την ουκρανική κυβέρνηση, περισσότερα από 19.000 παιδιά έχουν αναγκαστικά απελαθεί στη Ρωσία. Η βρετανική κυβέρνηση εκτιμά ότι περίπου 6.000 παιδιά έχουν σταλεί σε κατασκηνώσεις "επανεκπαίδευσης".
Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τέτοιου είδους ενέργειες. Για παράδειγμα, η Τέταρτη Συνθήκη της Γενεύης απαγορεύει σε δύναμη κατοχής να στρατολογεί παιδιά ή να ασκεί πίεση ή προπαγάνδα για την εθελοντική ένταξή τους σε ένοπλες δυνάμεις.
Το 2023, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) εξέδωσε ένταλμα σύλληψης κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν, εν μέρει λόγω της παράνομης απέλασης παιδιών. Ο Πούτιν και η κυβέρνησή του αρνούνται τις κατηγορίες.
Στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας, η Ρωσία δεν επιδιώκει μόνο εδάφη. Θέλει να επιβάλει τη σφραγίδα της στους ανθρώπους που ζουν εκεί — όσο μικροί κι αν είναι.
Με πληροφορίες από BBC
