Νέος νόμος - «βόμβα» για τα μουσεία της Αγγλίας: Θα μπορούν να επιστρέφουν αντικείμενα συλλογών για «ηθικούς λόγους»

Μουσεία και γκαλερί σε Αγγλία και Ουαλία θα αποκτήσουν την πρωτοφανή ισχύ να διαθέτουν αντικείμενα των συλλογών τους, αν συντρέχει επιτακτική ηθική υποχρέωση, σύμφωνα με νέο νόμο, όπως γνωστοποιεί η αρμόδια συντάκτρια του Guardian, Dalya Alberge. 

Ο συγκεκριμένος τομέας, σημειώνει ο Αλεξάντερ Χέρμαν, ειδικός στο δίκαιο της τέχνης, δε φαινόταν να έχει συνειδητοποιήσει πως μια διάταξη στον Νόμο περί Κοινωφελών Ιδρυμάτων του 2022 που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ αυτό το φθινόπωρο, μπορεί να έχει «σημαντικές συνέπειες τα επόμενα χρόνια» σε περιπτώσεις επανορθώσεων. 

Τα καταστατικά που διέπουν τα περισσότερα εθνικά ιδρύματα περιορίζουν την εξουσία των διαχειριστών να διαθέτουν αντικείμενα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως τα αντίγραφα. 

«Αυτό σημαίνει πως σύντομα οι διαχειριστές των εθνικών μουσείων θα μπορούν να ζητούν άδεια από την αρμόδια επιτροπή, τον γενικό εισαγγελέα ή το δικαστήριο για να επιστρέφουν αντικείμενα συλλογών, στην περίπτωση που τίθεται ζήτημα ηθικής υποχρέωσης, ενώ για αντικείμενα μικρής αξίας θα μπορούν να το κάνουν χωρίς άδεια» εξηγεί ο Χέρμαν. 

«Αυτό θα θεσπίσει στις νομικές προϋποθέσεις των διαχειριστών, ιδίως των εθνικών ιδρυμάτων, την απαίτηση να λαμβάνονται υπ'όψιν οι ηθικές αξιώσεις των αιτούντων επιστροφές... Φαίνεται πως ο τομέας των μουσείων δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει τις πλήρεις συνέπειες. Κι εγώ εξεπλάγην όταν το αποκάλυψα ». 

Στην αρχική έκθεσή του, ο Χέρμαν -διευθυντής του Ιnstitute of Art and Law, μιας οργάνωσης που ασχολείται με το δίκαιο που διέπει την πολιτιστική κληρονομιά, και συγγραφέας του βιβλίου Restitution: the Return of Cultural Artefacts- επικαλείται, μάλιστα, και το παράδειγμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, για την επιστροφή των οποίων το Βρετανικό Μουσείο παρέπεμπε στη βρετανική κυβέρνηση και η βρετανική κυβέρνηση υποστήριζε πως δεν προβλέπεται από τον βρετανικό νόμο» 

«Προ πολλού υποστηρίζεται πως τα περισσότερα εθνικά ιδρύματα δεν ήταν σε θέση να επιστρέψουν αντικείμενα συλλογών λόγω των περιορισμών τού καταστατικού. Αυτό το επιχείρημα επικαλείτο πολλά χρόνια το Βρετανικό Μουσείο, για παράδειγμα, ως απάντηση στις εκκλήσεις της Ελλάδας για επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Τα αντικείμενα δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τη συλλογή, απαντούσε το Μουσείο, αν δεν τροποποιήσει το κοινοβούλιο διάταξη στο νόμο περί Βρετανικού Μουσείου του 1963 που αφορά την επιστροφή αντικειμένων "που ανήκουν στους διαχειριστές ως μέρος των συλλογών". Η απάντηση της βρετανικής κυβέρνησης ήταν πάντα πως δεν σκοπεύει να τροποποιήσει τον νόμο. Και αυτό συνεχιζόταν για πολλά χρόνια. Έως τώρα, φαίνεται - ή μάλλον σύντομα» αναφέρει στην έκθεσή του.