Nam June Paik: Μια μεγάλη αναδρομική στο Σαν Φρανσίσκο τιμά τον πατέρα της video art

Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Ο Nam June Paik ξαπλωμένος ανάμεσα σε τηλεοράσεις, Ζυρίχη, 1991. Φωτο: © Timm Rautert
0

Υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές της τέχνης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα και συνεχίζει να τροφοδοτεί τον κόσμο της τέχνης από το ντεμπούτο του, το 1963, στα τηλεοπτικά πειράματα, στην «Έκθεση Μουσικής - Ηλεκτρονική Τηλεόραση», την πρώτη του ατομική έκθεση.

Ο Πάικ προκάλεσε τους επισκέπτες να συμμετάσχουν ενεργοποιώντας τροποποιημένες τηλεοράσεις και παίζοντας ριζικά μετασχηματισμένα όργανα, θολώνοντας έτσι τη διάκριση μεταξύ ερμηνευτή και κοινού. Παιχνιδιάρικο και διαδραστικό, το συναρπαστικό περιβάλλον του Πάικ επέκτεινε τα όρια της τέχνης, της μουσικής και της τεχνολογίας και έθεσε τα θεμέλια για την καριέρα του ως ιδρυτή της βίντεο αρτ.

Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο παρουσιάζει την αποκλειστική έκθεση στις ΗΠΑ του Ναμ Τζουν Πάικ, μια σημαντική αναδρομική έκθεση για τη ριζοσπαστική και πειραματική του τέχνη, έως τις 3 Οκτωβρίου 2021.

Ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες παγκοσμίως που προέβλεψε τη σημασία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των νέων τεχνολογιών, συνθέτοντας τη φράση «ηλεκτρονικός αυτοκινητόδρομος» το 1974 για να προβλέψουμε το μέλλον της επικοινωνίας σε μια εποχή του Διαδικτύου, ο Πάικ τιμάται για την πολυεπιστημονική και συνεργατική του πρακτική που περιελάμβανε την τέχνη, τη μουσική, την περφόρμανς και την τεχνολογία, όλα σε διάλογο με φιλοσοφίες και παραδόσεις τόσο από την Ανατολική όσο και από τη Δυτική κουλτούρα.

Συγκεντρώνοντας πάνω από 200 έργα σε όλα τα μέσα που καλύπτουν μια καριέρα πέντε δεκαετιών, από πρώιμες συνθέσεις και παραστάσεις έως μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις βίντεο και παγκόσμια δορυφορικά έργα, η έκθεση προσφέρει μια εις βάθος κατανόηση της πρακτικής του καλλιτέχνη. Τα καινοτόμα, ασεβή και διασκεδαστικά έργα του χαρακτηρίζονται από το μουσικό υπόβαθρο και το όραμά του για ένα μέλλον στο οποίο όλα διασυνδέονται.

Συγκεντρώνοντας πάνω από 200 έργα σε όλα τα μέσα που καλύπτουν μια καριέρα πέντε δεκαετιών, από πρώιμες συνθέσεις και παραστάσεις έως μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις βίντεο και παγκόσμια δορυφορικά έργα, η έκθεση προσφέρει μια εις βάθος κατανόηση της πρακτικής του καλλιτέχνη. Τα καινοτόμα, ασεβή και διασκεδαστικά έργα του χαρακτηρίζονται από το μουσικό υπόβαθρο και το όραμά του για ένα μέλλον στο οποίο όλα διασυνδέονται.

Με διοργανωτές το SFMOMA και την Tate Modern του Λονδίνου, με επιπλέον συνεργασίες του Stedelijk Άμστερνταμ και της Εθνικής Πινακοθήκης της Σιγκαπούρης, πρόκειται για την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση του Πάικ στις ΗΠΑ εδώ και 20 χρόνια και την πρώτη μεγάλη έρευνα για το έργο του στη Δυτική Ακτή.

Ο Ναμ Τζουν Πάικ είχε γεννηθεί στην Κορέα και έκανε σπουδές μουσικής, αισθητικής και φιλοσοφίας στην Ιαπωνία και τη Γερμανία. Το 1962, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Fluxus» στο Κέντρο Αμερικανών Φοιτητών και Καλλιτεχνών στο Παρίσι, ο Πάικ είχε παρουσιάσει πειραματικά φιλμ που έδειχναν έναν καινούργιο δρόμο για την τέχνη.

Το 1963, όμως, στο Βούπερταλ της Γερμανίας έκανε ουσιαστικά το ντεμπούτο του μέσα από τους πρώτους πειραματισμούς του με την τηλεοπτική εικόνα. Τότε είχε τοποθετήσει στο δάπεδο του εκθεσιακού χώρου 12 τηλεοράσεις, με τις οποίες δημιουργούσε απρόβλεπτα οπτικά εφέ. Το 1964 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Νέα Υόρκη και άρχισε να συνεργάζεται στενά με την τσελίστα Σαρλότ Μούρμαν. Τα έργα του είναι επαναστατικά και πολλές φορές προκλητικά.

Το 1967 συλλαμβάνεται μετά την περφόρμανς του «Το φεγγάρι είναι η πιο παλιά τηλεόραση». Στη Γαλλία, το Κέντρο Πομπιντού τού αφιερώνει μια μεγάλη έκθεση το 1982 ενώ το 1988 το έργο του «The More, The Better» με 1.003 τηλεοράσεις παρουσιάζεται στο πλαίσιο των Ολυμπιακών της Σεούλ.

Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Ο Nam June Paik κάθεται στην καρέκλα της τηλεόρασης, 1976. Φωτο: © Friedrich Rosenstiel, Köln/Cologne, Zentralarchiv für deutsche internationale Kunstmarktforschung ZADIK, Universität zu Köln

Αφήνοντας έντονη σφραγίδα στο εικαστικό στερέωμα του 20ού αιώνα με καριέρα πολυδιάσταστη, ο Πάικ θεωρείται όχι μόνο ο πατέρας της video art, αλλά και ένας πρωτοποριακός δημιουργός, που άνοιξε νέα μονοπάτια στην εικαστική έκφραση. Ο Πάικ άνοιξε το δρόμο σε καλλιτέχνες, όπως ο Μπιλ Βιόλα, ο Γκάρι Χιλ, να βαδίσουν τα δικά τους μονοπάτια, αλλά επηρέασε και μουσικούς όπως ο David Bowie, η Laurie Anderson και ο Mark Mothersbaugh, μεταξύ πολλών άλλων.

Το έργο του το χαρακτηρίζουν άπειρα στοιχεία, από τον βουδισμό του ζεν, το εικονοπλαστικό στοιχείο, το χιούμορ και ο ερωτισμός, που συναντάμε στα έργα του μέχρι τη δεκαετία του ’70. Τα αποτύπωσε στο TV Buddha (1974), έναν ξύλινο Βούδα του 18ου αιώνα που φαίνεται να παρακολουθεί τον εαυτό του σε μια σύγχρονη τηλεόραση, δηλώνοντας την επιρροή των Zen Buddhist φιλοσοφιών στην προσέγγιση του Πάικ στην τέχνη και την τεχνολογία.

Επίσης στην έκθεση προβάλλεται το TV Garden (1974-77 / 2002), μια συναρπαστική εγκατάσταση που διαθέτει δεκάδες τηλεοράσεις παράλληλα με πλούσιο φύλλωμα σε ένα φουτουριστικό τοπίο όπου η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του φυσικού κόσμου.

Μοναδική είναι η παρουσίαση δύο ρομπότ, το καθένα αφιερωμένο στον συνθέτη John Cage και τη χορογράφο Merce Cunningham, δύο από τους βασικούς συνεργάτες του Πάικ μαζί με τον καλλιτέχνη Joseph Beuys και την βιολοντσελίστα Charlotte Moorman. Η συνάντησή του με τη Σαρλότ Μούρμαν το 1964, όταν εισάγει το σεξ στις περφόρμανς και την επινόηση του βιντεο-σινθεσάιζερ που του επέτρεψε να συνδυάζει εικόνες μία πάνω στην άλλη μέσα από μεγάλο αριθμό καμερών και να δημιουργεί απεριόριστη ποικιλία εικόνων, αποτελεί ένα από τα σημαντικά σταυροδρόμια της καριέρας του.

Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Άποψη του TV Garden. Nam June Paik, 'TV Garden,' 1974–77/2002 at the Stedelijk Museum Amsterdam. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Peter Tijhuis

Η αναδρομική έκθεση καταλήγει στην εκθαμβωτική εγκατάσταση Sistine Chapel (1993), μια γοητευτική μείξη ήχου και εικόνων από δεκάδες προβολείς, με την οποία το γερμανικό περίπτερο κέρδισε το βραβείο Golden Lion στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1993. Το Sistine Chapel περιβάλλει το κοινό σε ένα οπτικοακουστικό remix των προηγούμενων βίντεο και των συνεργατών του Πάικ που έχουν δει οι επισκέπτες σε όλη την έκθεση.

Τι είναι το πιο σημαντικό στα έργα του; Το ότι αντανακλούσαν μια παγκόσμια σύνδεση που ξεπέρασε τα σύνορα και τις πολιτιστικές διαφορές. Ο Πάικ συνεργάστηκε με μια κοινότητα καλλιτεχνών avant-garde και μουσικών και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο Fluxus, ένα διεθνές δίκτυο καλλιτεχνών, συνθετών και ποιητών που ασχολήθηκαν με πειραματικές παραστάσεις τέχνης. Ακόμα και σήμερα οι καλλιτέχνες επηρεάζονται από το παράδειγμά του.

Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Η βιολοντσελίστα Charlotte Moorman. Φωτο: Peter Moore, 'Charlotte Moorman with TV Cello and TV Eyeglasses,' 1971. © 2021 Barbara Moore / Licensed by VAGA at Artists Rights Society (ARS), NY, Courtesy Paula Cooper Gallery, New York. Φωτο: Peter Moore
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, TV Cello, 1971. Collection Walker Art Center, T.B. Walker Acquisition Fund, 1992, Minneapolis, formerly the collection of Otto Piene and Elizabeth Goldring, Massachusetts. © Estate of Nam June Paik
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, Untitled (TV Buddha), 1978. San Francisco Museum of Modern Art, gift of the Hakuta family. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Don Ross
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, Zen for TV, 1963/1990. San Francisco Museum of Modern Art, gift of the Hakuta family. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Katherine Du Tiel
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, Untitled [Bakelite Robot], 2002. © Estate of Nam June Paik
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, 'Magnet TV,' 1965. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: courtesy the Whitney Museum of American Art, New York
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, Chongro Cross, 1991. San Francisco Museum of Modern Art, Phyllis C.Wattis Fund for Major Accessions. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Katherine Du Tiel
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, TV Crown, 1965/1999. San Francisco Museum of Modern Art, gift of the Hakuta family; © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Katherine Du Tiel
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Άποψη του έργου «Sistine Chapel» στην Tate. Nam June Paik, Sistine Chapel, 1993.courtesy the Estate of Nam June Paik. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Andrew Dunkley © Tate
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Άποψη του «Sistine Chapel». Nam June Paik, Sistine Chapel, 1993/2019 at SFMOMA. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Andria Lo
Το Σαν Φρανσίσκο αποτίνει φόρο τιμής στον Nam June Paik στη μεγαλύτερη αναδρομική που έγινε ποτέ Facebook Twitter
Nam June Paik, TV Chair,1968. San Francisco Museum of Modern Art, Phyllis C. Wattis Fund for Major Accessions. © Estate of Nam June Paik. Φωτο: Benjamin Blackwell
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Όλαφουρ Ελίασον: 24 ώρες στη «φύση» του μουσείου σε μια εγκατάσταση του πιο συνειδητοποιημένου οικολογικού καλλιτέχνη

Εικαστικά / O Όλαφουρ Ελίασον πλημμύρισε ένα μουσείο και άνοιξε τις πόρτες του για να μπει μέσα η φύση

Μέσα από τις μυρωδιές των φυτών και του νερού, τους ήχους του περιβάλλοντος χώρου, την υγρασία στον αέρα, οι επισκέπτες καλούνται πάντα να χρησιμοποιούν περισσότερα από το όραμά τους για να εξερευνήσουν το έργο τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γουίλιαμ Κέντριτζ μέσα από τα χαρακτικά του μιλά για τον ακατανόητο παραλογισμό του κόσμου

Εικαστικά / Ο Γουίλιαμ Κέντριτζ μέσα από τα χαρακτικά του μιλά για τον ακατανόητο παραλογισμό του κόσμου

Ο Γουίλιαμ Κέντριτζ είναι μοναδικός καλλιτέχνης γιατί συνδέει τη μαγεία του χειροποίητου, τη δεξιοτεχνία και την αισθητική που συναντούν τον πολιτικό λόγο, τη μνήμη, την αλήθεια και τη φιλοσοφική της διάσταση σε όλο το έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ