Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ: Οι σκιές στα έργα του ηγέτη της ποπ-αρτ

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Driveway Detour (Night Shade), 1991.© Robert Rauschenberg Foundation
0

Αποκαλείται «Πρωτέας της μοντέρνας τέχνης». Ο γίγαντας της μεταπολεμικής εικαστικής σκηνής Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ποπ-αρτ, μαζί με τον Άντι Γουόρχολ και τον Ρόι Λιχτενστάιν, τιμάται με μια έκθεση στην γκαλερί Ropac του Λονδίνου με έργα του που δεν εμφανίζονται συχνά, μια ενότητα που ονομάζεται Night Shades and Phantoms.

Οι σκιές στα έργα κρύβουν τα σχήματα δημιουργώντας μια εικονογραφική επιφάνεια που προκαλεί να ανακαλύψεις αυτά που υπάρχουν πίσω από αυτήν.

Η δουλειά του αυτή, μετά από χρόνια πειραματισμού με το μέταλλο, χαρακτηρίζεται από την παλέτα σε κλίμακα του γκρι πάνω στο αλουμίνιο, με ονειρικές εικόνες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ως αποτέλεσμα του φωτός, των σκιών και των αντανακλάσεων στις επιφάνειες των έργων τέχνης. Αναφέρεται στην πραγματικότητα ενός βιομηχανικού κόσμου, ενώ χρησιμεύει επίσης ως μια ανακλαστική επιφάνεια που συλλαμβάνει εικόνες, εντυπώσεις και αναμνήσεις.

Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία της μεταξοτυπίας είναι οι φωτογραφίες του ίδιου του Ράουσενμπεργκ, που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια των διαφόρων ταξιδιών του στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό, από το 1979. Την ολοκλήρωσε το 1991 και παίζει με την αντίληψη του θεατή με τη φιλοσοφία του. που συνοψίζεται στο ότι «Πολλοί άνθρωποι ζουν με την αίσθηση ότι τους λείπει κάτι σημαντικό για να είναι ευτυχείς ή χάνουν κάτι σημαντικό για τη ζωή τους. Αλλά ο κόσμος μας είναι απίστευτα πλούσιος, αρκεί να συγκεντρώσεις αυτόν τον πλούτο».

Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Ο «εφευρέτης» μιας νέας εικόνας στα εικαστικά έλεγε «προσπαθώ στην τέχνη μου να βγάλω από συνηθισμένα πράγματα και αντικείμενα κάτι που με ξαφνιάζει», και το κατάφερε μέχρι το τέλος της ζωής του συνδέοντας ποιητικά και πνευματικά τα πιο παράταιρα υλικά, απόβλητα των άλλων και των πολιτισμών. Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Το 1950, όταν οι κριτικοί είδαν τα πρώτα «Συνδετικά», τα απέρριψαν ως ευτελή. Ο ίδιος έλεγε ότι εμπνεύστηκε τον τίτλο του από μια ιστορία που είχε ακούσει από τον Αλεξάντερ Κάλντερ που είπε ότι κανείς δεν κοίταζε τα έργα του, γιατί δεν ήξερε πώς να τα ονομάσει. Όταν άρχισε να τα αποκαλεί «κινητά», ξαφνικά όλοι είπαν, «ναι, αυτό είναι».

Τα «συνδετικά» ήταν τα πιο αγαπημένα έργα του γιατί θύμιζαν μια εποχή της ζωής του, που μόλις επιβίωνε, προσπαθώντας να πουλήσει την τέχνη του και ζώντας σε μια σκυθρωπή σοφίτα. Τότε, για να ζήσει, προσπαθούσε να πουλήσει ό,τι δημιουργούσε. Όταν τον ανέλαβε ο γκαλερίστας Λίο Καστέλι στα τέλη της δεκαετίας 1950, η καριέρα και οι τιμές του Ράουσενμπεργκ εκτινάχθηκαν στα ύψη. Όλοι αναγνώρισαν στα έργα του την τόλμη να καταργήσει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, χαρακτικής, χορού, τεχνολογίας και περφόρμανς.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Helm (Spread), 1980. © Robert Rauschenberg Foundation

Ο Ράουσενμπεργκ εκτός από τη μαγική σχεδόν ικανότητά του να μετατρέπει άχρηστα, απρόσμενα, ασήμαντα και καθημερινά αντικείμενα για να δημιουργήσει μια ανεπανάληπτη και προσωπική ταυτότητα, συνεργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες, τον Τζον Κέιτζ, την Τρίσα Μπράουν, τον Πολ Τέιλορ, τον Μερς Κάνιγκχαμ, σε πρωτοποριακές παραστάσεις πολυμέσων – τώρα αναγνωρισμένες ως τα πρώτα χάπενινγκ που περιελάμβαναν ποίηση, μουσική, χορό και ταινίες.

Ήταν ο πρώτος Αμερικανός που πήρε τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και συμμετείχε στο Moon museum, μια μικροσκοπική κεραμική πλακέτα με έργα των πιο επιφανών καλλιτεχνών της εποχής, που στάλθηκε στο φεγγάρι με το Appollo 12.

Στα τέλη της ζωής του, χτυπημένος από μια εγκεφαλική συμφόρηση, με παράλυτη τη δεξιά του πλευρά, συνέχισε να δουλεύει με το αριστερό χέρι μη έχοντας χάσει τον ενθουσιασμό του. Δίδαξε τον εαυτό του να υπογράφει τα έργα του με το αριστερό.

Πέθανε στις 12 Μαΐου 2008 στο σπίτι του, στη Φλόριντα, μετά την απόφασή του να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα που τον κρατούσαν στη ζωή. Είχε ιδρύσει τη ΜΚΟ «Change», που παρείχε υποστήριξη σε άπορους καλλιτέχνες. Μέχρι σήμερα το Ιδρυμα Robert Rauschenberg εξακολουθεί να προσφέρει υποτροφίες και να διοργανώνει δράσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Drums (Night Shade), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, H2 Sitting Duck (Borealis), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Slug (Combine), 1961. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1969. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1973. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bunk (Spread), 1981. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled (Spread), 1982. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bumper Slip Late Summer Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Red Crawler Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ