Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ: Οι σκιές στα έργα του ηγέτη της ποπ-αρτ

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Driveway Detour (Night Shade), 1991.© Robert Rauschenberg Foundation
0

Αποκαλείται «Πρωτέας της μοντέρνας τέχνης». Ο γίγαντας της μεταπολεμικής εικαστικής σκηνής Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ποπ-αρτ, μαζί με τον Άντι Γουόρχολ και τον Ρόι Λιχτενστάιν, τιμάται με μια έκθεση στην γκαλερί Ropac του Λονδίνου με έργα του που δεν εμφανίζονται συχνά, μια ενότητα που ονομάζεται Night Shades and Phantoms.

Οι σκιές στα έργα κρύβουν τα σχήματα δημιουργώντας μια εικονογραφική επιφάνεια που προκαλεί να ανακαλύψεις αυτά που υπάρχουν πίσω από αυτήν.

Η δουλειά του αυτή, μετά από χρόνια πειραματισμού με το μέταλλο, χαρακτηρίζεται από την παλέτα σε κλίμακα του γκρι πάνω στο αλουμίνιο, με ονειρικές εικόνες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ως αποτέλεσμα του φωτός, των σκιών και των αντανακλάσεων στις επιφάνειες των έργων τέχνης. Αναφέρεται στην πραγματικότητα ενός βιομηχανικού κόσμου, ενώ χρησιμεύει επίσης ως μια ανακλαστική επιφάνεια που συλλαμβάνει εικόνες, εντυπώσεις και αναμνήσεις.

Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία της μεταξοτυπίας είναι οι φωτογραφίες του ίδιου του Ράουσενμπεργκ, που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια των διαφόρων ταξιδιών του στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό, από το 1979. Την ολοκλήρωσε το 1991 και παίζει με την αντίληψη του θεατή με τη φιλοσοφία του. που συνοψίζεται στο ότι «Πολλοί άνθρωποι ζουν με την αίσθηση ότι τους λείπει κάτι σημαντικό για να είναι ευτυχείς ή χάνουν κάτι σημαντικό για τη ζωή τους. Αλλά ο κόσμος μας είναι απίστευτα πλούσιος, αρκεί να συγκεντρώσεις αυτόν τον πλούτο».

Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Ο «εφευρέτης» μιας νέας εικόνας στα εικαστικά έλεγε «προσπαθώ στην τέχνη μου να βγάλω από συνηθισμένα πράγματα και αντικείμενα κάτι που με ξαφνιάζει», και το κατάφερε μέχρι το τέλος της ζωής του συνδέοντας ποιητικά και πνευματικά τα πιο παράταιρα υλικά, απόβλητα των άλλων και των πολιτισμών. Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Το 1950, όταν οι κριτικοί είδαν τα πρώτα «Συνδετικά», τα απέρριψαν ως ευτελή. Ο ίδιος έλεγε ότι εμπνεύστηκε τον τίτλο του από μια ιστορία που είχε ακούσει από τον Αλεξάντερ Κάλντερ που είπε ότι κανείς δεν κοίταζε τα έργα του, γιατί δεν ήξερε πώς να τα ονομάσει. Όταν άρχισε να τα αποκαλεί «κινητά», ξαφνικά όλοι είπαν, «ναι, αυτό είναι».

Τα «συνδετικά» ήταν τα πιο αγαπημένα έργα του γιατί θύμιζαν μια εποχή της ζωής του, που μόλις επιβίωνε, προσπαθώντας να πουλήσει την τέχνη του και ζώντας σε μια σκυθρωπή σοφίτα. Τότε, για να ζήσει, προσπαθούσε να πουλήσει ό,τι δημιουργούσε. Όταν τον ανέλαβε ο γκαλερίστας Λίο Καστέλι στα τέλη της δεκαετίας 1950, η καριέρα και οι τιμές του Ράουσενμπεργκ εκτινάχθηκαν στα ύψη. Όλοι αναγνώρισαν στα έργα του την τόλμη να καταργήσει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, χαρακτικής, χορού, τεχνολογίας και περφόρμανς.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Helm (Spread), 1980. © Robert Rauschenberg Foundation

Ο Ράουσενμπεργκ εκτός από τη μαγική σχεδόν ικανότητά του να μετατρέπει άχρηστα, απρόσμενα, ασήμαντα και καθημερινά αντικείμενα για να δημιουργήσει μια ανεπανάληπτη και προσωπική ταυτότητα, συνεργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες, τον Τζον Κέιτζ, την Τρίσα Μπράουν, τον Πολ Τέιλορ, τον Μερς Κάνιγκχαμ, σε πρωτοποριακές παραστάσεις πολυμέσων – τώρα αναγνωρισμένες ως τα πρώτα χάπενινγκ που περιελάμβαναν ποίηση, μουσική, χορό και ταινίες.

Ήταν ο πρώτος Αμερικανός που πήρε τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και συμμετείχε στο Moon museum, μια μικροσκοπική κεραμική πλακέτα με έργα των πιο επιφανών καλλιτεχνών της εποχής, που στάλθηκε στο φεγγάρι με το Appollo 12.

Στα τέλη της ζωής του, χτυπημένος από μια εγκεφαλική συμφόρηση, με παράλυτη τη δεξιά του πλευρά, συνέχισε να δουλεύει με το αριστερό χέρι μη έχοντας χάσει τον ενθουσιασμό του. Δίδαξε τον εαυτό του να υπογράφει τα έργα του με το αριστερό.

Πέθανε στις 12 Μαΐου 2008 στο σπίτι του, στη Φλόριντα, μετά την απόφασή του να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα που τον κρατούσαν στη ζωή. Είχε ιδρύσει τη ΜΚΟ «Change», που παρείχε υποστήριξη σε άπορους καλλιτέχνες. Μέχρι σήμερα το Ιδρυμα Robert Rauschenberg εξακολουθεί να προσφέρει υποτροφίες και να διοργανώνει δράσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Drums (Night Shade), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, H2 Sitting Duck (Borealis), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Slug (Combine), 1961. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1969. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1973. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bunk (Spread), 1981. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled (Spread), 1982. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bumper Slip Late Summer Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Red Crawler Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ