Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ: Οι σκιές στα έργα του ηγέτη της ποπ-αρτ

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Driveway Detour (Night Shade), 1991.© Robert Rauschenberg Foundation
0

Αποκαλείται «Πρωτέας της μοντέρνας τέχνης». Ο γίγαντας της μεταπολεμικής εικαστικής σκηνής Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της ποπ-αρτ, μαζί με τον Άντι Γουόρχολ και τον Ρόι Λιχτενστάιν, τιμάται με μια έκθεση στην γκαλερί Ropac του Λονδίνου με έργα του που δεν εμφανίζονται συχνά, μια ενότητα που ονομάζεται Night Shades and Phantoms.

Οι σκιές στα έργα κρύβουν τα σχήματα δημιουργώντας μια εικονογραφική επιφάνεια που προκαλεί να ανακαλύψεις αυτά που υπάρχουν πίσω από αυτήν.

Η δουλειά του αυτή, μετά από χρόνια πειραματισμού με το μέταλλο, χαρακτηρίζεται από την παλέτα σε κλίμακα του γκρι πάνω στο αλουμίνιο, με ονειρικές εικόνες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ως αποτέλεσμα του φωτός, των σκιών και των αντανακλάσεων στις επιφάνειες των έργων τέχνης. Αναφέρεται στην πραγματικότητα ενός βιομηχανικού κόσμου, ενώ χρησιμεύει επίσης ως μια ανακλαστική επιφάνεια που συλλαμβάνει εικόνες, εντυπώσεις και αναμνήσεις.

Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία της μεταξοτυπίας είναι οι φωτογραφίες του ίδιου του Ράουσενμπεργκ, που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια των διαφόρων ταξιδιών του στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό, από το 1979. Την ολοκλήρωσε το 1991 και παίζει με την αντίληψη του θεατή με τη φιλοσοφία του. που συνοψίζεται στο ότι «Πολλοί άνθρωποι ζουν με την αίσθηση ότι τους λείπει κάτι σημαντικό για να είναι ευτυχείς ή χάνουν κάτι σημαντικό για τη ζωή τους. Αλλά ο κόσμος μας είναι απίστευτα πλούσιος, αρκεί να συγκεντρώσεις αυτόν τον πλούτο».

Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Ο «εφευρέτης» μιας νέας εικόνας στα εικαστικά έλεγε «προσπαθώ στην τέχνη μου να βγάλω από συνηθισμένα πράγματα και αντικείμενα κάτι που με ξαφνιάζει», και το κατάφερε μέχρι το τέλος της ζωής του συνδέοντας ποιητικά και πνευματικά τα πιο παράταιρα υλικά, απόβλητα των άλλων και των πολιτισμών. Ο Ράουσενμπεργκ ήταν ο καλλιτέχνης που αγαπούσε τους θορύβους, τα σκουπίδια και τη μυρωδιά του δρόμου. Επίμονα είχε εξαλείψει σχεδόν το όριο μεταξύ ζωγραφικής και γλυπτικής, εισάγοντας μια νέα σχέση μεταξύ του θεατή και του έργου τέχνης.

Το 1950, όταν οι κριτικοί είδαν τα πρώτα «Συνδετικά», τα απέρριψαν ως ευτελή. Ο ίδιος έλεγε ότι εμπνεύστηκε τον τίτλο του από μια ιστορία που είχε ακούσει από τον Αλεξάντερ Κάλντερ που είπε ότι κανείς δεν κοίταζε τα έργα του, γιατί δεν ήξερε πώς να τα ονομάσει. Όταν άρχισε να τα αποκαλεί «κινητά», ξαφνικά όλοι είπαν, «ναι, αυτό είναι».

Τα «συνδετικά» ήταν τα πιο αγαπημένα έργα του γιατί θύμιζαν μια εποχή της ζωής του, που μόλις επιβίωνε, προσπαθώντας να πουλήσει την τέχνη του και ζώντας σε μια σκυθρωπή σοφίτα. Τότε, για να ζήσει, προσπαθούσε να πουλήσει ό,τι δημιουργούσε. Όταν τον ανέλαβε ο γκαλερίστας Λίο Καστέλι στα τέλη της δεκαετίας 1950, η καριέρα και οι τιμές του Ράουσενμπεργκ εκτινάχθηκαν στα ύψη. Όλοι αναγνώρισαν στα έργα του την τόλμη να καταργήσει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, χαρακτικής, χορού, τεχνολογίας και περφόρμανς.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Helm (Spread), 1980. © Robert Rauschenberg Foundation

Ο Ράουσενμπεργκ εκτός από τη μαγική σχεδόν ικανότητά του να μετατρέπει άχρηστα, απρόσμενα, ασήμαντα και καθημερινά αντικείμενα για να δημιουργήσει μια ανεπανάληπτη και προσωπική ταυτότητα, συνεργάστηκε με κορυφαίους καλλιτέχνες, τον Τζον Κέιτζ, την Τρίσα Μπράουν, τον Πολ Τέιλορ, τον Μερς Κάνιγκχαμ, σε πρωτοποριακές παραστάσεις πολυμέσων – τώρα αναγνωρισμένες ως τα πρώτα χάπενινγκ που περιελάμβαναν ποίηση, μουσική, χορό και ταινίες.

Ήταν ο πρώτος Αμερικανός που πήρε τον Χρυσό Λέοντα στην Μπιενάλε της Βενετίας και συμμετείχε στο Moon museum, μια μικροσκοπική κεραμική πλακέτα με έργα των πιο επιφανών καλλιτεχνών της εποχής, που στάλθηκε στο φεγγάρι με το Appollo 12.

Στα τέλη της ζωής του, χτυπημένος από μια εγκεφαλική συμφόρηση, με παράλυτη τη δεξιά του πλευρά, συνέχισε να δουλεύει με το αριστερό χέρι μη έχοντας χάσει τον ενθουσιασμό του. Δίδαξε τον εαυτό του να υπογράφει τα έργα του με το αριστερό.

Πέθανε στις 12 Μαΐου 2008 στο σπίτι του, στη Φλόριντα, μετά την απόφασή του να αποσυνδεθεί από τα μηχανήματα που τον κρατούσαν στη ζωή. Είχε ιδρύσει τη ΜΚΟ «Change», που παρείχε υποστήριξη σε άπορους καλλιτέχνες. Μέχρι σήμερα το Ιδρυμα Robert Rauschenberg εξακολουθεί να προσφέρει υποτροφίες και να διοργανώνει δράσεις φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Drums (Night Shade), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, H2 Sitting Duck (Borealis), 1991. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg, Slug (Combine), 1961. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1969. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled, 1973. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bunk (Spread), 1981. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Untitled (Spread), 1982. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Bumper Slip Late Summer Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Οι νυχτερινές σκιές και τα φαντάσματα του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ Facebook Twitter
Robert Rauschenberg Red Crawler Glut, 1987. © Robert Rauschenberg Foundation
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ