Όταν η Άλκη Ζέη αφηγήθηκε τη ζωή της στη LIFO Facebook Twitter
Τώρα απορώ πώς, με τόσους βρικόλακες, τα παιδιά διαβάζουν ακόμα τα βιβλία μου. Ίσως γιατί αν κατάφερα κάτι, είναι ν' αγαπώ τους μικρούς μου ήρωες και να γίνομαι εγώ το παιδί για το οποίο γράφω. Φωτο: Σπύρος Στάβερης/LIFO

Όταν η Άλκη Ζέη αφηγήθηκε τη ζωή της στη LIFO

0

Γεννήθηκα στην Αθήνα, αλλά τα πρώτα παιδικά μου χρόνια τα πέρασα στη Σάμο, με τον παππού μου, λόγω της αρρώστιας της μητέρας μου. Εκεί, με την αδερφή μου περνούσαμε ζωή και κότα και δεν θέλαμε να γυρίσουμε καθόλου πίσω στους δικούς μας.

Το Μαλαγάρι, που ήταν και η έμπνευση για το Λαμαγάρι στο Καπλάνι της βιτρίνας, ήταν ένα ονειρεμένο μέρος ακριβώς απέναντι απ' το Βαθύ - αυτοί που είχαν σπίτια στην πρωτεύουσα, είχαν εκεί τα εξοχικά τους. Τότε όλα τα σπίτια τα λέγαμε πύργους - καθένα είχε τον κήπο του με τεράστια πεύκα, τα οποία έφταναν ως τη θάλασσα. Από το περιβόλι του παππού μου βγαίναμε κατευθείαν στη θάλασσα. Όταν γυρίσαμε στην Αθήνα αλλάξαμε πολλά σπίτια, από την Κυψέλη μέχρι τη Γ' Σεπτεμβρίου, αλλά τα περισσότερα χρόνια τα περάσαμε στην πλατεία Αμερικής.

• Όταν ήρθε η Κατοχή οργανώθηκα στην ΕΠΟΝ. Ο αδελφός της μητέρας μου είχε παντρευτεί τη Διδώ Σωτηρίου που ήταν ανακατεμένη ως τον λαιμό με αυτά κι εκείνη μας έβαλε όλους στην Αντίσταση. Ο πατέρας μου ήταν βενιζελικός και συμπαθούσε το ΕΑΜ και την Αντίσταση, αλλά μας έβαλε όρο εμείς να μην ανακατευτούμε πουθενά. Φυσικά, δεν τον ακούσαμε. Ως τις τρεις το μεσημέρι που δούλευε στην Τράπεζα Αθηνών, στο σπίτι μας γινόταν χαμός. Μέχρι και συνεδριάσεις γυναικών κάναμε.

Το Καπλάνι της βιτρίνας το έγραψα στη Μόσχα με μια νοσταλγία για τα παιδικά μου χρόνια. Ξεκίνησε επειδή διηγόμουν πολύ τις ιστορίες των παιδικών μου χρόνων με τον παππού μου στα παιδιά μου. Το έγραψα γρήγορα και το έστειλα στον φίλο μου, τον Δημήτρη Δεσποτίδη, που είχε τον εκδοτικό οίκο Θεμέλιο. Δεν μου απάντησε και όταν ήρθα στην Ελλάδα τον ρώτησα, «τι γίνεται με το βιβλίο;». Μου είπε, «να το, στη βιτρίνα είναι».

• Τότε πήγαινα στη Σχολή Αηδονοπούλου ακόμα κι ασχολιόμουν πολύ με το κουκλοθέατρο - είχα αναλάβει να γράψω το έργο που θα παίζαμε. Όταν κάναμε την παράσταση, η καθηγήτριά μας, η Ελένη Περράκη, έφερε στο σχολείο τον Ελύτη, τον Γκάτσο, τον Μάριο Πλωρίτη και τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, που έγινε αργότερα άντρας μου.

Όταν η Άλκη Ζέη αφηγήθηκε τη ζωή της στη LIFO Facebook Twitter
Με τον Γ. Σεβαστίκογλου στη Γιάλτα

• Όταν πια πλήθυναν οι ανάγκες της Αντίστασης, το άφησα το κουκλοθέατρο. Είχαμε αμοληθεί πια. Όταν έγινε η απελευθέρωση, ήρθε η Διδώ και μας είπε ότι φεύγουμε - και μάλιστα είπα στον Γιώργο Σεβαστίκογλου «μην τύχει και δεν έρθεις να με πάρεις και με αφήσεις εδώ με τον πατέρα μου» . Και, πράγματι, ήρθε ένα βράδυ μεσάνυχτα και με πήρε και φύγαμε κρυφά και βρεθήκαμε στη Λάρισα. Τώρα που το σκέφτομαι, λέω: «Μα, καλά. Δόθηκε εντολή να φύγουμε απ' την Αθήνα. Να πάμε πού; Στη Λάρισα, λες κι εκεί ήταν μια άλλη Ελλάδα;».

• Γυρίσαμε στην Αθήνα με τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Ο Σεβαστίκογλου έφυγε κρυφά το '48 για την Τασκένδη, αλλά εμένα με έπιασαν και πήγα εξορία στη Χίο. Πήρα ένα χαρτί απ' το Τμήμα Αλλοδαπών ότι με καλούν «διά υπόθεσή μου». Θέλανε να υπογράψω δήλωση - αν δεν την υπέγραφες, πήγαινες εξορία. Στη Χίο ήμασταν κλεισμένες σε στρατόπεδο, σαν φυλακισμένες.

Κοιμόμασταν δίπλα-δίπλα στα ράντζα, μέσα στους θαλάμους. Δεν μας έκαναν βασανιστήρια, απλώς ήμασταν κρυμμένες μέσα και δεν βλέπαμε ούτε έναν άνθρωπο. Ήταν η Αλέκα Παΐζη, η Καίτη Ντιριντάουα, η Νανά Καλλιανέση, που έγινε μετέπειτα η εκδότριά μου στον Κέδρο, και πάρα πολλές γυναίκες από την επαρχία.

• Όταν βγήκα ήθελα να φύγω, αλλά δεν μπορούσα να βγάλω διαβατήριο με τίποτα. Κατάφερα να φτάσω στην Τασκένδη μέσω Ιταλίας το 1954. Ήμουν σαν τη μύγα μέσ' στο γάλα στην Τασκένδη, όλες ήταν ανταρτοπούλες από χωριά κι είχαν ζήσει ήδη πέντε χρόνια εκεί.

Δεν ήταν αυτό που περίμενα, ο Γιώργος δεν μου είχε γράψει με τρόπο κάτι. Να μου πει έχει κρύο, φέρε πολλά πουλόβερ, κάτι. Τρομάξαμε να γυρίζουμε τα παζάρια να βρω ένα παλτό γιατί είχα ξυλιάσει. Μείναμε εκεί δυο χρόνια, ζήσαμε και τον εμφύλιο της Τασκένδης. Ήταν πολύ σκληρό να βλέπεις ανθρώπους που πολέμησαν δίπλα-δίπλα ν' αλληλοδέρνονται. Μετά το 20ό συνέδριο του κόμματος, το 1957, φύγαμε στη Μόσχα.

Όταν η Άλκη Ζέη αφηγήθηκε τη ζωή της στη LIFO Facebook Twitter
Στην Τασκένδη το 1956.

• Το Καπλάνι της βιτρίνας το έγραψα στη Μόσχα με μια νοσταλγία για τα παιδικά μου χρόνια. Ξεκίνησε επειδή διηγόμουν πολύ τις ιστορίες των παιδικών μου χρόνων με τον παππού μου στα παιδιά μου. Το έγραψα γρήγορα και το έστειλα στον φίλο μου, τον Δημήτρη Δεσποτίδη, που είχε τον εκδοτικό οίκο Θεμέλιο. Δεν μου απάντησε και όταν ήρθα στην Ελλάδα τον ρώτησα, «τι γίνεται με το βιβλίο;». Μου είπε, «να το, στη βιτρίνα είναι». Κυκλοφορούσε πολύ λίγο τότε, αλλά έκανε μεγάλη επιτυχία μετά τη Μεταπολίτευση - και οι γονείς αλλά και οι δάσκαλοι ξενίστηκαν με αυτό το βιβλίο. Σκέφτηκαν, γιατί να μιλάμε στα παιδιά για δικτατορία;

• Ήταν πολύ δραστήρια περίοδος: έμαθα ρωσικά, πήγαινα στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο και σπούδαζα κινηματογραφία. Ο Γιώργος τα πήγαινε πολύ καλά, είχε ανέβει και το θεατρικό του, Η Αγγέλα, και λίγο πριν φύγουμε τον κάνανε και καλλιτεχνικό διευθυντή στο Θέατρο Βαχτάνγκωφ. Στη Μόσχα έμεινα οκτώ χρόνια - ο νους μας ήταν πια στο πώς θα γυρίσουμε στην Ελλάδα. Νομίζαμε πως θα γυρίσουμε θριαμβευτικά, μέχρι που ήρθε ο Ηλίας Ηλιού και τον ρώτησα. «E, θα επιστρέψουν οι πρώτοι τρεις, μετά θα κάνει ενστάσεις η ΕΔΑ και σιγά-σιγά θα γυρίσουν κι οι υπόλοιποι». Και οι πρώτοι τρεις που γυρίσαμε ήμουνα εγώ με τα δυο παιδιά μου, τον Σεπτέμβριο του '64.

• Πριν καλά-καλά προλάβουμε να συνηθίσουμε την Αθήνα, έγινε η χούντα και φύγαμε για το Παρίσι.Ο Γιώργος δούλευε στο πανεπιστήμιο και είχε κάνει έναν θίασο με τον Αντουάν Βιτέζ στη σχολή του, στη Σορβόννη. Εγώ έκανα ελληνικά σε διάφορους ξένους. Εκεί, εκτός απ' το ότι είχαμε τις δυσκολίες μας τις οικονομικές, ήμασταν ζουρλαμένοι. Πρώτα με την Αντίσταση, μετά με τη διάσπαση του κόμματος - όλο τρέχαμε.

Τρέχαμε μαζί με τη Μελίνα εναντίον της χούντας. Συνδεθήκαμε πολύ με τη Μελίνα στο Παρίσι. Ήταν μια Ελληνίδα σταρ - ούτε που φανταζόμουν πως μπορούσε να είναι ένας τόσο διαφορετικός άνθρωπος. Έγινε και η διάσπαση του '69 μεταξύ ΚΚΕ εσωτερικού και εξωτερικού. Πάλι τρέχαμε, αν και με το ΚΚΕ Εσωτερικού πιστέψαμε ότι αυτός πια θα ήταν ο κομμουνισμός που ονειρευτήκαμε.

Όταν η Άλκη Ζέη αφηγήθηκε τη ζωή της στη LIFO Facebook Twitter
Με τον Γ. Σεβαστίκογλου και τα παιδιά τους το 1967, αυτοεξόριστοι στο Παρίσι.

• Πήγαινα από καφέ σε καφέ να γράψω για να βρω την ησυχία μου. Στο σπίτι ερχόντουσαν τα παιδιά, οι φίλοι τους μπαίνανε, βγαίνανε. Στο Παρίσι έγραψα και τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου. Όταν πια τελείωσε η χούντα, αρχίσανε να πουλάνε τα βιβλία μου για τα καλά. Έκανα μεγάλα διαστήματα να γράψω - ώσπου να πάω σε μια χώρα και να προσαρμοστώ, μου έπαιρνε καιρό. Προσπαθούσα κι εγώ να βρω τον εαυτό μου.

• Έγραφα διηγήματα για ενηλίκους για την «Επιθεώρηση Τέχνης» από τη Μόσχα και μετά έγραψα και βιβλία ολόκληρα: την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, που έχει μέσα και πολλά αυτοβιογραφικά μου στοιχεία, τον Ψεύτη Παππού, κι ένα σωρό άλλα. Και τώρα γράφω, αλλά μη με ρωτήσεις τι, γιατί εγώ, αν δεν τελειώσω, δεν το λέω πουθενά.

• Όταν γυρίσαμε στην Αθήνα για τα καλά, το 1980, είχα πια συνηθίσει - δεν είχα εξιδανικεύσει τίποτα κι έτσι δεν δυσκολεύτηκα να προσαρμοστώ. Τότε πια άρχισα να γράφω πολύ πιο τακτικά, να πηγαίνω σε σχολεία, να έρχομαι σε επαφή με παιδιά. Τώρα απορώ πώς, με τόσους βρικόλακες, τα παιδιά διαβάζουν ακόμα τα βιβλία μου. Ίσως γιατί αν κατάφερα κάτι, είναι ν' αγαπώ τους μικρούς μου ήρωες και να γίνομαι εγώ το παιδί για το οποίο γράφω.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 22.9.2011

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM