«Οι μαγικές βέργες του αδελφού μου»: Ο M. Hulot για τη Ζυράννα Ζατέλη

Οι μαγικές βέργες του αδελφού μου Facebook Twitter
0

ΤΑΣΟΣ
Μ. Ηulot

ΑΠ' ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ της Ζυράννας Ζατέλη, oι Mαγικές βέργες του αδελφού μου είναι το πιο προσωπικό. Είναι ένα μέρος της ιστορίας του αδελφού της Χρήστου Καρακόλη, που αφορά τη σχέση του με τις περίτεχνες βέργες, εντυπωσιακά έργα τέχνης που κατασκευάζει αφαιρώντας το δέρμα του ξύλου, δημιουργώντας με τον φλοιό συμμετρικά σχήματα, «ονειρική γεωμετρία» όπως την ονομάζει η συγγραφέας, «μικροσκοπικά, πολυάριθμα, εκπληκτικής ακρίβειας και ομορφιάς μοτίβα, συνεχώς εναλλασσόμενα και πάντα αρμονικά μεταξύ τους». 

Ο μαγικός ρεαλισμός δεν λείπει ούτε από αυτό το σχεδόν βιογραφικό βιβλίο που είναι ταυτόχρονα κι ένα χρονικό του τρόπου που γράφτηκε, κατά παραγγελία, για να συνοδεύσει τη συγκεκριμένη έκδοση, η οποία περιέχει και αρκετά από τα έργα του αδελφού της.

Πρόσωπα και ιστορίες που έχουν βάση πραγματική, «πράγματα, εικόνες που την κυνηγούν, σπαράγματα συμβάντων κι εντυπώσεων» υπάρχουν διάχυτα σε όλα τα μυθιστορήματά της, στις Μαγικές Βέργες, όμως, υπάρχει εξιστόρηση αληθινών περιστατικών από την παιδική ηλικία της ίδιας και του μεγαλύτερου αδελφού της, του οποίου η τέχνη την έχει σημαδέψει με έναν τρόπο μεταφυσικό. Περιστατικά που έχουν συμβεί στην πραγματικότητα ή μέσα στα όνειρα και στη φαντασία της. Όπως τότε που είχε πέσει σε έναν πυρετό σιωπής και δεν μπορούσε να βρει λέξεις για το τέλος του κειμένου και ήρθε ένα όνειρο να της λύσει τα χέρια:

ΒΕΡΓΕΣ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Ζυράννα Ζατέλη, Οι μαγικές βέργες του αδελφού μου, εκδόσεις Καστανιώτη, σελ.: 110

«Είδα ένα παιδάκι στο βάθος μιας θαμπής, απόλυτα σαγηνευτικής υπαίθριας έκτασης, ένα μικρό αγόρι, να μου κουνάει το χέρι και να φωνάζει ενθαρρυντικά: “Πλείστες όσες υπομονές!...”. Τι παράξενη ενθάρρυνση, και τι παράξενο να ακούς μια τέτοια κουβέντα από ’να μικρό παιδί, τόσο ασύμβατη με την ηλικία του, τόσο αναπάντεχη για το μπόι του. Κοντά στα πόδια του, αν και στεριά, βρισκόταν και μια βάρκα. Πλησίασα και, έκθαμβη, είδα πως η βάρκα ήταν γεμάτη σκαλισμένες βέργες, κατάλαβα πως το παιδάκι ήταν ο Χρήστος, μικρότερος και από την ηλικία που είχε σε εκείνην τη φωτογραφία μπροστά στο σινεμά. Πρώτη φορά ήμουν μεγαλύτερη απ’ αυτόν, τον μεγαλύτερό μου, που με καλούσε κατά κάποιον τρόπο πίσω, βαστώντας –τώρα το πρόσεχα– ένα σουγιαδάκι στο χέρι του, ανάμεσα σε δείκτη και αντίχειρα, και στην άκρη του σουγιά μπηγμένο ένα μήλο, σαν να επρόκειτο να τ’ αφήσει να πέσουν κατακόρυφα στη γη και να πεταχτεί από κει ένα δέντρο! “Δες”, σαν να μου έλεγε, “δες!...” κι εγώ, όλο και πιο έκθαμβη, προσπαθούσα να θυμηθώ πού αλλού το είδα αυτό, πού αλλού». 

Ο μαγικός ρεαλισμός δεν λείπει ούτε από αυτό το σχεδόν βιογραφικό βιβλίο που είναι ταυτόχρονα κι ένα χρονικό του τρόπου που γράφτηκε, κατά παραγγελία, για να συνοδεύσει τη συγκεκριμένη έκδοση, η οποία περιέχει και αρκετά από τα έργα του αδελφού της. Ο θαυμασμός για τις βέργες του Χρήστου –πολύτιμα αποκτήματα που η συγγραφέας δύσκολα μοιράζεται, όπως ομολογεί κάποια στιγμή– εκφράζεται με έναν τρόπο που είναι εντελώς δικός της:  

«Κάθε φορά που βλέπω μια καινούργια κεντημένη βέργα του ή έρχομαι αντιμέτωπη με μια σειρά από καινούργιες (ζούμε μακριά και ανά μήνες μόνο ανταμώνουμε), μου συμβαίνει κάτι που, παλιότερα, ως παιδί, το έλεγα με την έκφραση “παθαίνω θαυμασμό”. Παθαίνω θαυμασμό, λοιπόν, χάνω τον νου μου, δεν προλαβαίνω να κοιτάω, να παρατηρώ, να απορώ και να εκπλήσσομαι με την υπομονή και το δαιμόνιό του – με τρελαίνουν τα σχέδια, τα φιδάκια και οι μάσκες με παλαβώνουν, νοιώθω σαν άρρωστη, βαλαντωμένη από χαρά να βλέπω αυτό που βλέπω, σε σημείο να τον ρωτάω καμιά φορά, μήπως, μα τον Θεό, μας δουλεύει! Γιατί… τι “σοβαρότερη” κουβέντα να πει κανείς για κάτι τόσο δουλεμένο, τόσο όμορφο, αφοπλιστικό και ασυνήθιστο, που αγγίζει τα όρια του μαγικού». 

Ζυράννα Ζατέλη Facebook Twitter
Απ' όλα τα βιβλία της Ζυράννας Ζατέλη, oι «Mαγικές βέργες του αδελφού μου» είναι το πιο προσωπικό. Φωτο: Γιάννης Γούτμαν

Ο αδερφός της, καθηγητής φυσικής στο επάγγελμα, «πρώτο όνομα στη Θεσσαλονίκη, περιζήτητος στον τομέα του» είναι αυτοδίδακτος καλλιτέχνης. «Την τέχνη να κόβει ένα κλαδί δέντρου και να το μεταμορφώνει σε έναν τόσο αριστοτεχνικό μικρόκοσμο δεν τη διδάχτηκε από κανέναν – το βαθύ μεράκι, η φαντασία, το ύφος ή το τάλαντο δεν διδάσκονται, υπάρχουν ή δεν υπάρχουν, κι αφού υπάρχουν, συμβαίνουν και εκδηλώνονται, καλλιεργούνται με τον χρόνο. Ωστόσο τα ερεθίσματα, οι εκ των έξω σιωπηρές προτροπές, δεν έλειψαν ούτε και στην περίπτωση του Χρήστου. Από μια σταλιά παιδί είχε τη “λόξα” να παρατηρεί τους νεαρούς της εποχής –δεκαετία του πενήντα– που σκάλιζαν με τους σουγιάδες τους βέργες και βεργάκια για να κάνουν φιγούρα στα κορίτσια. Συνηθιζόταν στα ορεινά χωριά της Μακεδονίας, οι νεαροί συναγωνίζονταν μεταξύ τους ποιος θα φτιάξει την καλύτερη βέργα, έστω κι αν τα έργα που σκάρωναν επάνω στον φλοιό ήταν υποτυπώδη, λίγο-πολύ χοντροκομμένα, ίσα να φαίνεται πως δεν κρατούν ένα απλό κλαδί κρανιάς αλλά μια βέργα περιπάτου, ούτως ειπείν, ή καλύτερα να τους συνοδεύει ένα “σήμα”, ένα στοιχείο μαγκιάς, που ασφαλώς τους ξεχωρίζει από το πλήθος και τραβάει τα βλέμματα, κεντρίζει την περιέργεια των όποιων ακατάδεκτων ή ευσυγκίνητων κοριτσιών».

Η (λεπτομερής και αρκούντως λογοτεχνική) περιγραφή της βέργας ως αντικείμενο εντυπωσιασμού και «φιγούρας» είναι ένας ολόκληρος κόσμος στο σύμπαν του βιβλίου, όπως και οι πληροφορίες για τα είδη των ξύλων, από διαφορετικά δέντρα, που προσφέρονται για κοπή μόνο ένα συγκεκριμένο διάστημα το φθινόπωρο και τον χειμώνα, και ο τρόπος που πρέπει να τα μεταχειριστεί κανείς για να καταφέρει να τα σκαλίσει, πριν χαθούν οι χυμοί τους και στεγνώσουν. Ακόμα πιο δύσκολο είναι το ψάξιμο του ίσιου κλαδιού και η «ιεροτελεστία» της πρώτης χαρακιάς. 

«Χρησιμοποίησε και μίαν άλλη έκφραση για την πρώτη χαρακιά: “αφ’ ης στιγμής, δηλαδή, ανοίξει η πρώτη πληγή στο σώμα τους”. Περίεργο, αλλά δεν το είχα σκεφτεί αυτό, ή δεν ήθελα να το σκεφτώ, και προφανώς είδε την έκπληξη στο πρόσωπό μου. “Δυστυχώς… τι νομίζεις;”, μου είπε, “το να τις κεντήσω σημαίνει πως τις πληγώνω κιόλας, δεν γίνεται αλλιώς”, και τα δάχτυλά του περιέτρεξαν και θώπευσαν ολόκληρη τη βέργα μ’ έναν τρόπο που ούτε να περιγράψω δύναμαι ούτε και να ξεχάσω. (Ο νους μου πήγε, τηρουμένων των αναλογιών, σε εκείνους τους πρωτόγονους σπουδαίους λαούς που γονάτιζαν μπροστά στο ελάφι ή όποιο άλλο ζώο είχαν θανατώσει, για να επιβιώσουν, και ικέτευαν τη συγγνώμη του, ακόμη και το έλεός του προς αυτούς, κάποιες φορές και με δάκρυα).

Οι βέργες γίνονται ένας σχεδόν ονειρικός κόσμος μέσα από τις λέξεις της Ζυράννας Ζατέλη, γοητευτικός, και με κάποιον τρόπο μεταφυσικό καταφέρνει να σου μεταδώσει την «άνευ όρων γοητεία» που ασκούν πάνω της, «σαν να την άγγιξε η κάθε μία ξεχωριστά και να τη γήτεψε για πάντα». 

«Το ίδιο θα έλεγα ακόμη κι αν ο εμπνευστής τους, ο δημιουργός τους, δεν μου ήταν ούτε έβδομος ξάδελφος, δεν γνώριζα καν το όνομά του, ή ήταν κάποιος που είχε προ πολλού εκλείψει απ’ τον γνωστό μας κόσμο, είτε ως φυσική οντότητα είτε –μαζί με τη μαγική του βέργα–, ως σπάνιο είδος», γράφει. «Αλλά ακόμη καλύτερα που είναι αδελφός μου».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

O M.Hulot είναι δημοσιογράφος, διευθυντής σύνταξης της έντυπης LiFO και συγγραφέας του βιβλίου Σουβλάκι, μια πανάρχαια ελληνική ιστορία, που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Πατάκη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κωστής Παπαγιώργης: Ένας αδηφάγος αναγνώστης, ένας ανατρεπτικός βιβλιοκριτικός

Βιβλίο / Κωστής Παπαγιώργης: Ένας αδηφάγος αναγνώστης, ένας ανατρεπτικός βιβλιοκριτικός

Η ανθολογία με τα βιβλιοκριτικά κείμενα του Κωστή Παπαγιώργη από τις εκδόσεις Καστανιώτη μάς θυμίζουν τη μεγάλη συμβολή του συγγραφέα και θεωρητικού στα ελληνικά γράμματα και τη μεγάλη τομή στην προσέγγιση και ανάγνωση των κειμένων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ