ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

Ο «Σεπτέμβρης» ενός απαγορευμένου δημοσιογραφικού έρωτα

Ο «Σεπτέμβρης» ενός απαγορευμένου δημοσιογραφικού έρωτα Facebook Twitter
Πιο εξωστρεφής αυτή τη φορά, στο "Σεπτέμβρης" ξετυλίγει την ερωτική τριμμυμία που βιώνει ο ήρωάς του παράλληλα με τα γεγονότα που συγκλόνισαν το 1972 την κοινή γνώμη, ισορροπώντας επιδέξια μεταξύ ατομικού και συλλογικού, επινοημένου και πραγματικού.
0

Ένας παλαίμαχος Βρετανός δημοσιογράφος βρίσκει επιτέλους τις λέξεις για να ντύσει μια ανάμνηση που τον βαραίνει, μια αλήθεια που τον πνίγει, μια ιστορία που κρατούσε σαν επτασφράγιστο μυστικό: την ερωτική του εμπειρία μ' έναν Αμερικανό συνάδελφό του, στο περιθώριο των αιματοβαμμένων Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, η οποία του είχε χαρίσει ένα ανεπανάληπτο αίσθημα πληρότητας. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο ανασαίνει το μυθιστόρημα του Ζαν Ματέρν "Σεπτέμβρης", το τρίτο από τα τέσσερα δικά του που κυκλοφορεί στα ελληνικά (μετ. Γ. Καράμπελας, εκδ. Εστία). Ένα έργο στηριγμένο πάνω σε μεγάλες αντιθέσεις, με σοφά μοιρασμένες δόσεις σαγήνης, μοναξιάς και φρίκης, που συνδυάζει την τέχνη της μυθοπλασίας με την τέχνη του ντοκιμαντέρ.

Η μεγάλη Ιστορία, όπως ξεδιπλώνεται στο βιβλίο, έχει ως εξής: Οι Ολυμπιακοί του 1972 είχαν ξεκινήσει ανέμελα, συντονισμένοι με το πνεύμα της εποχής -"peace and love"- και με έκδηλη τη διάθεση της Δυτικής Γερμανίας να αποδείξει πως είναι μια χώρα σαν τις άλλες, χωρίς βάρη, χωρίς ενοχές. «Σε κανένα επίσημο έγγραφο δεν γινόταν αναφορά στη σκοτεινή ανάμνηση που είχαν αφήσει οι άλλοι γερμανικοί Ολυμπιακοί, του 1936 στο Βερολίνο», θυμάται ο ήρωας του Ματέρν. Ωστόσο, «για τους ξένους ανταποκριτές ήταν φανερό πως η λανθάνουσα αυτή σύγκριση βρισκόταν στο μυαλό όλων. Να σβηστούν οι εικόνες των ναζί αξιωματούχων στις κερκίδες του σταδίου, να ξεχαστεί η άρνηση του Χίτλερ να συγχαρεί τον "νέγρο" Τζέσε Όουενς, να κλειστούν οι ταινίες της Λένι Ρίφενσταλ για τη δόξα της αρίας φυλής στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, κι όλα αυτά ν' αντικατασταθούν από έγχρωμα φιλμ που έδειχναν την καλόκαρδη, παιδική ευθυμία τούτης της νέας Γερμανίας...».

Στο "Σεπτέμβρης" είναι ευδιάκριτο πως ό,τι κι αν συμβαίνει σε συλλογικό επίπεδο στον έξω κόσμο, τα περιθώρια αυτονομίας της εσωτερικής ζωής μας παραμένουν τεράστια. Ακούγεται σκανδαλώδες, αλλά και ανακουφιστικό.

Η καλή διάθεση έμοιαζε επιβεβλημένη και τίποτε στον ορίζοντα δεν προμήνυε ότι λίγες μέρες μετά, αυτή η χαρούμενη –και πανίσχυρη- Γερμανία θα μετρούσε ταπεινωμένη τα θύματα ενός απίστευτου μακελειού. Κι όμως. Τα χαράματα της 5ης Σεπτεμβρίου, ενώ οι Αγώνες βρίσκονταν στη δεύτερη βδομάδα τους, μια ομάδα Παλαιστινίων της οργάνωσης «Μαύρος Σεπτέμβρης» θα εισχωρήσει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία στο Ολυμπιακό Χωριό και θα εισβάλει πυροβολώντας στο κτίριο όπου φιλοξενούνταν η αθλητική αποστολή του Ισραήλ. Έντεκα μέλη της αποστολής θα πιαστούν όμηροι κι ένα απ' αυτά θα σκοτωθεί αμέσως. Τι διεκδικούσαν οι κομάντος; Την απελευθέρωση 234 Παλαιστινίων από τις ισραηλινές φυλακές καθώς και την απελευθέρωση των Ούλρικε Μάινχοφ και Αντρέας Μπάαντερ.

Η πρωθυπουργός του Ισραήλ, Γκόλντα Μέιρ, αρνείται να υποκύψει στον εκβιασμό. Οι γερμανικές αρχές ξεκινούν διαπραγματεύσεις με τους τρομοκράτες και, με τα πολλά, ώρες αργότερα, καταφέρνουν να τους οδηγήσουν μαζί με τους ομήρους σ' ένα κοντινό στρατιωτικό αεροδρόμιο, απ΄όπου υποτίθεται ότι θα τους άφηναν να διαφύγουν. Μισή ώρα πριν τα μεσάνυχτα διαδίδεται ότι όλοι οι όμηροι είναι ελεύθεροι! Εκατομμύρια τηλεθεατές που παρακολουθούν σε ζωντανή μετάδοση τα γεγονότα –ανάμεσά τους κι ο επτάχρονος τότε Ζαν Ματέρν- πάνε για ύπνο ήσυχοι. Ξυπνώντας, έρχονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα: όλοι οι όμηροι, έξι από τους οχτώ τρομοκράτες και δύο αστυνομικοί είναι νεκροί. Η εντελώς ερασιτεχνική, όπως θ' αποδειχτεί, επιχείρηση της γερμανικής αστυνομίας έμελλε να καταλήξει σε φιάσκο. Οι Αγώνες, πάντως, έπειτα από μια μικρή διακοπή, θα συνεχιστούν κανονικότατα.

Παντρεμένος, πατέρας, άσχετος με τ' αθλητικά, αλλά γερμανομαθής και γνώστης της γερμανικής πραγματικότητας, ο κεντρικός ήρωας και αφηγητής του "Σεπτέμβρης" βρίσκεται στο Μόναχο ως απεσταλμένος του BBC για να καλύψει την πολιτιστική διάσταση της διοργάνωσης. Όπως δηλώνεται εξαρχής, θα καταφέρει πολύ περισσότερα. Οι ανταποκρίσεις του θα κάνουν πάταγο. Η αποκλειστική του συνέντευξη με τον Μαρκ Σπιτς, τον σταρ της κολύμβησης, οι τολμηρά μονταρισμένες εικόνες από την ομηρία των ισραηλινών αθλητών, οι αποκαλύψεις του για τα λάθη της γερμανικής αστυνομίας, όλα αυτά του απέφεραν το σεβασμό του σιναφιού, σηματοδοτώντας το ντεμπούτο μιας μεγάλης δημοσιογραφικής καριέρας για τον ίδιο. Γι' αυτό, άλλωστε, σαράντα χρόνια μετά, το BBC του προτείνει μια θέση συμβούλου εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου.

«Κανείς δεν είχε καταλάβει πως η ζωή μου είχε πάρει απρόσμενη τροπή μ' εκείνη τη δουλειά, μ' εκείνα τα γεγονότα, μ' εκείνο το μέρος...», διαβάζουμε. «Θα κατάφερνα να διαχειριστώ τη συγκίνηση που με πλημμύριζε μόνο και μόνο στη μνεία αυτής της πόλης; Ή μήπως γινόμουν συναισθηματικός; Ένιωθα γελοίος. Έπειτα, ήρθε η είδηση πως η Ολυμπιακή Επιτροπή είχε αρνηθεί να κρατηθεί ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων της 5ης Σεπτεμβρίου... Σκέφτηκα τότε πως είχα καλύτερα πράγματα να κάνω απ΄το να δηλώσω παρών, όπως με συμβούλευαν οι πάντες. Πως εν τέλει, είχα μια άλλη ιστορία να διηγηθώ».

Σ' αυτήν την «άλλη», την προσωπική ιστορία που κεντάει ο Ζαν Ματέρν στο μυθιστόρημά του, κομβικό ρόλο κρατάει ένας εβραϊκής καταγωγής νεοϋορκέζος δημοσιογράφος, δίχως τη βοήθεια του οποίου ο ρεπόρτερ του ΒΒC δεν θα είχε πετύχει ούτε τα μισά. Το θέμα, ωστόσο, δεν είναι η συμβολή του ενός δημοσιογράφου στην επαγγελματική ανέλιξη του άλλου, όσο η σπίθα που άναψε ξαφνικά ανάμεσά τους, σημαδεύοντας δια βίου τον έναν από τους δύο. Πώς είναι να συναντάς ένα κομμάτι του εαυτού σου μέσα σ' ένα άλλο πλάσμα; Πόσο ευφρόσυνο και πόσο βασανιστικό μπορεί να γίνει ένα εντελώς απρόσμενο φλερτ; Τι ακριβώς εννοούσε ο Φόρστερ όταν έγραφε στο "Mωρίς" ότι «δύο άντρες μπορούν ν' αψηφήσουν τον κόσμο»; Και πώς είναι δυνατόν την ώρα που αναστατώνεται όλος ο πλανήτης, εσύ ν' απολαμβάνεις μια σχεδόν τρελή εμμονή, ξεχνώντας τα όρια της ευπρέπειας και της λογικής; Μέχρι το Μόναχο, ο ήρωας του Ματέρν δεν ήξερε τι ακριβώς σημαίνει έκσταση –διάβαζε, λέει, συχνά τη λέξη, αλλά το νόημά της του διέφευγε. Από το Μόναχο κι έπειτα, δεν είχε παρά να το νοσταλγεί...

Κεντροευρωπαϊκών καταβολών, γεννημένος στην Αλσατία το 1965, με σπουδές συγκριτικής λογοτεχνίας και επιτυχημένη σταδιοδρομία ως υπεύθυνος ξένης σειράς των οίκων Actes Sud, Gallimard και Grasset, ο Ζαν Ματέρν διεκδίκησε την ιδιότητα του συγγραφέα μετά τα 40, με μυθιστορήματα όπως τα "Λουτρά του Κιράλυ" και "Από μέλι και γάλα" (μετ. Εύα Καραΐτίδη, Εστία), διαπραγματευόμενος κυρίως ζητήματα μνήμης και ταυτότητας. Πιο εξωστρεφής αυτή τη φορά, στο "Σεπτέμβρης" ξετυλίγει την ερωτική τριμμυμία που βιώνει ο ήρωάς του παράλληλα με τα γεγονότα που συγκλόνισαν το 1972 την κοινή γνώμη, ισορροπώντας επιδέξια μεταξύ ατομικού και συλλογικού, επινοημένου και πραγματικού. Οι αντιστοιχίες είναι ευδιάκριτες στο βιβλίο του. Τόσο η υπόθεση των ομήρων όσο και η αναπάντεχη ομοφυλοφιλική εμπειρία του πρωταγωνιστή είναι δύσκολα διαχειρίσιμες κρίσεις. Η παρατεταμένη σιωπή του τελευταίου για όσα διακυβεύτηκαν μέσα του εκείνο το δεκαπενθήμερο των Αγώνων, έρχεται και κουμπώνει με την άρνηση να μνημονευτούν τα θύματα της τραγωδίας του ΄72 στο Λονδίνο το 2012. Ωστόσο, ακόμα πιο ευδιάκριτο στο "Σεπτέμβρης" είναι πως ό,τι κι αν συμβαίνει σε συλλογικό επίπεδο στον έξω κόσμο, τα περιθώρια αυτονομίας της εσωτερικής ζωής μας παραμένουν τεράστια. Ακούγεται σκανδαλώδες αλλά και ανακουφιστικό.

Βιβλίο
0

ΑΝΤΙΟ ΔΙΟΝΥΣΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ