«Ο κολυμβητής»: Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τζον Τσίβερ

John Cheever Facebook Twitter
Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0

Το 2013, τρεις δεκαετίες μετά το θάνατο του Τζον Τσίβερ, ο «Καστανιώτης» παρουσίασε σ' έναν τόμο εννιά από τα πιο αντιπροσωπευτικά διηγήματά του, επιλέγοντας για τίτλο το διασημότερο όλων, τον «Κολυμβητή». Ήταν η πρώτη φορά που μεταφραζόταν στα ελληνικά ο πολυβραβευμένος συγγραφέας, αυτός ο μεγάλος άγνωστος που η κριτική τοποθέτησε  πλάι στον Φιτζέραλντ και τον Απντάικ, αναγνωρίζοντάς τον ως ανατόμο της λευκής, προνομιούχου Αμερικής.

Τη μετάφραση υπογράφει ο Κωστής Καλογρούλης, στον οποίο χρωστάμε και τη μεστή εισαγωγή στο έργο τού «Δάντη των κοκτέιλ πάρτι», όπως αποκαλούνταν ο Τσίβερ, καθώς οι ιστορίες του διαποτίζονται από ένα μεταφυσικό στοχασμό, στα όρια του μυστικισμού. Ιστορίες που ζωντανεύουν έναν λαμπερό, φαινομενικά υποδειγματικό κόσμο, κάτω από τον οποίο όμως σαλεύουν διαψευσμένα όνειρα και κρυφά πάθη, ικανά να ραγίσουν τη βιτρίνα της ευμάρειας και της ευπρέπειας.

Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Η πρώτη εικόνα που δίνει ο Τσίβερ για τον «Κολυμβητή», στο ομώνυμο διήγημα, είναι ενός λυγερόκορμου οικογενειάρχη, πατέρα τεσσάρων παιδιών, που δίνει «σαφώς την εντύπωση νιότης, σπορ και ήπιου καιρού». Ο Νέντι Μέριλ, όπως είναι τ' όνομά του, καλεσμένος σε φιλικό πάρτι, κάθεται στην άκρη της πισίνας ρουφώντας τη στιγμή με όλες του τις αισθήσεις, με μοναδική συντροφιά ένα ποτήρι τζιν. Το σπίτι του βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, κι έτσι όπως χαρτογραφεί την απόσταση με το νου του, είναι σαν οι πισίνες των σπιτιών που μεσολαβούν να σχηματίζουν ένα κρυφό ποταμάκι που διασχίζει όλη την περιοχή. «Η μέρα ήταν υπέροχη», διαβάζουμε, «και μ' ένα γερό κολύμπι θα παρέτεινε και θα γιόρταζε την ομορφιά της».

Βγάζει λοιπόν το φούτερ του, βουτάει και με το που φτάνει στο τέρμα συνεχίζει ποδαράτο ώς την ιδιοκτησία των γειτόνων, δέχεται το ποτό που τον φιλεύουν, κάνει στην πισίνα τους τις απλωτές του και βάζει πλώρη για την επόμενη...

κολυμβητής
Τζον Τσίβερ, Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες, εκδόσεις Καστανιώτη

Σε κάθε στάση, κι ενώ φροντίζει ώστε ο ήρωάς του να μη μείνει ποτέ στεγνός από αλκοόλ, ο Τζον Τσίβερ μυεί κι εμάς στις «συνήθειες και τις παραδόσεις των ιθαγενών». Κολυμπώντας στο ποτάμι της φαντασίας του, ο Νέντι Μέριλ θα βρεθεί αντιμέτωπος με παλιούς φίλους αλλά και με όψιμους εχθρούς, θ' απολαύσει νερά ζαφειρένια αλλά και νερά που θυμίζουν βούρκο, σαν κι αυτά της δημοτικής πισίνας στα οποία συνωστίζονται οι πληβείοι, θ' ανακαλέσει περιστατικά που είχε απωθήσει και αμαρτίες που δεν είχε παραδεχτεί, κι όσο θα πλησιάζει προς το τέλος της διαδρομής του, ο ουρανός από πάνω του θα σκοτεινιάζει και τα τύμπανα των κεραυνών θα φτάνουν στ' αυτιά του όλο και απειλητικότερα.

Η τελευταία εικόνα του κολυμβητή θα 'ναι ενός άντρα καταπονημένου, μπροστά στην εξώπορτα ενός εγκαταλειμμένου και υπό κατάρρευση σπιτιού, του δικού του σπιτιού, ενός Οδυσσέα που έχει μόλις ολοκληρώσει ένα ταξίδι αυτογνωσίας, εξουθενωτικό αλλά και λυτρωτικό μαζί.

Γιος ενός επίσης χρεοκοπημένου επιχειρηματία, ο Τζον Τσίβερ γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη το 1912 και από μαθητής ακόμα είχε διακριθεί για το λογοτεχνικό ταλέντο του. Τα πρώτα του διηγήματα, αυτά που έγραψε τις δεκαετίες του '30 και του '40, χαρακτηρίζονται από μια σκοτεινή κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, κι εκτυλίσσονται στη Νέα Υόρκη όπου ζούσε τότε κι ίδιος με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά τους.

the swimmer Facebook Twitter
Το διήγημα «Ο Κολυμβητής» γυρίστηκε ταινία το 1968 από τον Φρανκ Πέρι με πρωταγωνιστή, στον ομώνυμο ρόλο, τον Μπαρτ Λάνκαστερ.   

Καρπός της παραπάνω περιόδου είναι και το «Καψουροτράγουδο», με το οποίο ανοίγει η συλλογή του «Καστανιώτη». Εδώ ο Τσίβερ συμπυκνώνει την ιστορία μιας γυναίκας η οποία καταφέρνει ν' αναδύεται αλώβητη από τα στραβοπατήματά της. Μιας γυναίκας πάντα δοτικής, ερωμένης τυχάρπαστων ηδονιστών ή ανδρών που ζουν στη μεγαλούπολη ως ξένο σώμα, και η οποία, ως άλλη Εκάτη, μοιάζει ν' αντλεί φρεσκάδα και δύναμη από την αρρώστια και το θάνατο που την περιτριγυρίζουν.

Τα διηγήματα ωστόσο που τον έκαναν διάσημο είναι εκείνα που έγραψε αργότερα, αφού μετακόμισε στο πλούσιο προάστιο του Γουέστσεστερ, το οποίο ο ίδιος ανέφερε στις ιστορίες του ως «Σέιντι Χιλ». Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Μόνιμος σύντροφος του Ρέιμοντ Κάρβερ στο πιοτό προς το τέλος της ζωής του, ο Τζον Τσίβερ υπήρξε λιγότερο ζοφερός από το διάσημο ομότεχνό του. Όσο κι αν υπονόμευσε την εξωραϊσμένη εικόνα των προαστίων, μέσα σ' αυτό το περιβάλλον αναζήτησε ένα μίνιμουμ ασφάλειας και ο ίδιος, τόσο υλικής όσο και συναισθηματικής. Γι' αυτό και στα γραπτά του το πάνω χέρι έχει η συμπόνια, παρά ο σαρκασμός ή ο κυνισμός.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το ποτάμι

Αποκλειστική προδημοσίευση / «Εξ Αίματος»: Το πιο γνωστό μυθιστόρημα της σπουδαίας Αφροαμερικανής συγγραφέως Οκτάβια Ε. Μπάτλερ

Το μοναδικό έργο της Οκτάβια Ε. Μπάτλερ που δεν ανήκει στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας, συνδυάζει το ιστορικό μυθιστόρημα και το φανταστικό στοιχείο με μοναδικό τρόπο. Μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ