«Ο κολυμβητής»: Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τζον Τσίβερ

John Cheever Facebook Twitter
Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0

Το 2013, τρεις δεκαετίες μετά το θάνατο του Τζον Τσίβερ, ο «Καστανιώτης» παρουσίασε σ' έναν τόμο εννιά από τα πιο αντιπροσωπευτικά διηγήματά του, επιλέγοντας για τίτλο το διασημότερο όλων, τον «Κολυμβητή». Ήταν η πρώτη φορά που μεταφραζόταν στα ελληνικά ο πολυβραβευμένος συγγραφέας, αυτός ο μεγάλος άγνωστος που η κριτική τοποθέτησε  πλάι στον Φιτζέραλντ και τον Απντάικ, αναγνωρίζοντάς τον ως ανατόμο της λευκής, προνομιούχου Αμερικής.

Τη μετάφραση υπογράφει ο Κωστής Καλογρούλης, στον οποίο χρωστάμε και τη μεστή εισαγωγή στο έργο τού «Δάντη των κοκτέιλ πάρτι», όπως αποκαλούνταν ο Τσίβερ, καθώς οι ιστορίες του διαποτίζονται από ένα μεταφυσικό στοχασμό, στα όρια του μυστικισμού. Ιστορίες που ζωντανεύουν έναν λαμπερό, φαινομενικά υποδειγματικό κόσμο, κάτω από τον οποίο όμως σαλεύουν διαψευσμένα όνειρα και κρυφά πάθη, ικανά να ραγίσουν τη βιτρίνα της ευμάρειας και της ευπρέπειας.

Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Η πρώτη εικόνα που δίνει ο Τσίβερ για τον «Κολυμβητή», στο ομώνυμο διήγημα, είναι ενός λυγερόκορμου οικογενειάρχη, πατέρα τεσσάρων παιδιών, που δίνει «σαφώς την εντύπωση νιότης, σπορ και ήπιου καιρού». Ο Νέντι Μέριλ, όπως είναι τ' όνομά του, καλεσμένος σε φιλικό πάρτι, κάθεται στην άκρη της πισίνας ρουφώντας τη στιγμή με όλες του τις αισθήσεις, με μοναδική συντροφιά ένα ποτήρι τζιν. Το σπίτι του βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, κι έτσι όπως χαρτογραφεί την απόσταση με το νου του, είναι σαν οι πισίνες των σπιτιών που μεσολαβούν να σχηματίζουν ένα κρυφό ποταμάκι που διασχίζει όλη την περιοχή. «Η μέρα ήταν υπέροχη», διαβάζουμε, «και μ' ένα γερό κολύμπι θα παρέτεινε και θα γιόρταζε την ομορφιά της».

Βγάζει λοιπόν το φούτερ του, βουτάει και με το που φτάνει στο τέρμα συνεχίζει ποδαράτο ώς την ιδιοκτησία των γειτόνων, δέχεται το ποτό που τον φιλεύουν, κάνει στην πισίνα τους τις απλωτές του και βάζει πλώρη για την επόμενη...

κολυμβητής
Τζον Τσίβερ, Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες, εκδόσεις Καστανιώτη

Σε κάθε στάση, κι ενώ φροντίζει ώστε ο ήρωάς του να μη μείνει ποτέ στεγνός από αλκοόλ, ο Τζον Τσίβερ μυεί κι εμάς στις «συνήθειες και τις παραδόσεις των ιθαγενών». Κολυμπώντας στο ποτάμι της φαντασίας του, ο Νέντι Μέριλ θα βρεθεί αντιμέτωπος με παλιούς φίλους αλλά και με όψιμους εχθρούς, θ' απολαύσει νερά ζαφειρένια αλλά και νερά που θυμίζουν βούρκο, σαν κι αυτά της δημοτικής πισίνας στα οποία συνωστίζονται οι πληβείοι, θ' ανακαλέσει περιστατικά που είχε απωθήσει και αμαρτίες που δεν είχε παραδεχτεί, κι όσο θα πλησιάζει προς το τέλος της διαδρομής του, ο ουρανός από πάνω του θα σκοτεινιάζει και τα τύμπανα των κεραυνών θα φτάνουν στ' αυτιά του όλο και απειλητικότερα.

Η τελευταία εικόνα του κολυμβητή θα 'ναι ενός άντρα καταπονημένου, μπροστά στην εξώπορτα ενός εγκαταλειμμένου και υπό κατάρρευση σπιτιού, του δικού του σπιτιού, ενός Οδυσσέα που έχει μόλις ολοκληρώσει ένα ταξίδι αυτογνωσίας, εξουθενωτικό αλλά και λυτρωτικό μαζί.

Γιος ενός επίσης χρεοκοπημένου επιχειρηματία, ο Τζον Τσίβερ γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη το 1912 και από μαθητής ακόμα είχε διακριθεί για το λογοτεχνικό ταλέντο του. Τα πρώτα του διηγήματα, αυτά που έγραψε τις δεκαετίες του '30 και του '40, χαρακτηρίζονται από μια σκοτεινή κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, κι εκτυλίσσονται στη Νέα Υόρκη όπου ζούσε τότε κι ίδιος με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά τους.

the swimmer Facebook Twitter
Το διήγημα «Ο Κολυμβητής» γυρίστηκε ταινία το 1968 από τον Φρανκ Πέρι με πρωταγωνιστή, στον ομώνυμο ρόλο, τον Μπαρτ Λάνκαστερ.   

Καρπός της παραπάνω περιόδου είναι και το «Καψουροτράγουδο», με το οποίο ανοίγει η συλλογή του «Καστανιώτη». Εδώ ο Τσίβερ συμπυκνώνει την ιστορία μιας γυναίκας η οποία καταφέρνει ν' αναδύεται αλώβητη από τα στραβοπατήματά της. Μιας γυναίκας πάντα δοτικής, ερωμένης τυχάρπαστων ηδονιστών ή ανδρών που ζουν στη μεγαλούπολη ως ξένο σώμα, και η οποία, ως άλλη Εκάτη, μοιάζει ν' αντλεί φρεσκάδα και δύναμη από την αρρώστια και το θάνατο που την περιτριγυρίζουν.

Τα διηγήματα ωστόσο που τον έκαναν διάσημο είναι εκείνα που έγραψε αργότερα, αφού μετακόμισε στο πλούσιο προάστιο του Γουέστσεστερ, το οποίο ο ίδιος ανέφερε στις ιστορίες του ως «Σέιντι Χιλ». Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Μόνιμος σύντροφος του Ρέιμοντ Κάρβερ στο πιοτό προς το τέλος της ζωής του, ο Τζον Τσίβερ υπήρξε λιγότερο ζοφερός από το διάσημο ομότεχνό του. Όσο κι αν υπονόμευσε την εξωραϊσμένη εικόνα των προαστίων, μέσα σ' αυτό το περιβάλλον αναζήτησε ένα μίνιμουμ ασφάλειας και ο ίδιος, τόσο υλικής όσο και συναισθηματικής. Γι' αυτό και στα γραπτά του το πάνω χέρι έχει η συμπόνια, παρά ο σαρκασμός ή ο κυνισμός.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το ποτάμι

Αποκλειστική προδημοσίευση / «Εξ Αίματος»: Το πιο γνωστό μυθιστόρημα της σπουδαίας Αφροαμερικανής συγγραφέως Οκτάβια Ε. Μπάτλερ

Το μοναδικό έργο της Οκτάβια Ε. Μπάτλερ που δεν ανήκει στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας, συνδυάζει το ιστορικό μυθιστόρημα και το φανταστικό στοιχείο με μοναδικό τρόπο. Μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μοντ Ρουαγιέ: «Πού θα βρίσκονται σε δέκα χρόνια όλοι αυτοί που μας επιτίθενται;»

Lgbtqi+ / Μοντ Ρουαγιέ: «Πού θα βρίσκονται σε δέκα χρόνια όλοι αυτοί που μας επιτίθενται;»

Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο «Τρανσφοβία» που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, η τρανσφεμινίστρια Μοντ Ρουαγιέ επιχειρεί να καταγράψει τη νέα πραγματικότητα για την τρανς συνθήκη και τα τρανς δικαιώματα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
H παλιά Εθνική Βιβλιοθήκη ανοίγει ξανά τις πύλες της

Αποκλειστικές φωτογραφίες / Η παλιά Εθνική Βιβλιοθήκη ανοίγει ξανά τις πόρτες της

Η LiFO μπήκε στο ιστορικό Βαλλιάνειο Μέγαρο το οποίο, μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, θα υποδεχθεί ξανά το κοινό στις αρχές του 2026.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Gaslighting»: Είναι όλα στο μυαλό σου!

Βιβλίο / «Gaslighting»: Είναι όλα στο μυαλό σου!

Τι είναι το gaslighting; Το επίκαιρο και διαφωτιστικό δοκίμιο της Kέιτ Άμπραμσον αποτελεί μια διεξοδική, εις βάθος ανάλυση ενός όρου που έχει κατακλύσει το διαδίκτυο και την ποπ κουλτούρα και χρησιμοποιείται πλέον ευρέως.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Το woke στο «καναβάτσο»

Βιβλίο / Τι είναι τελικά το woke; Δύο βιβλία εξηγούν

Δύο αξιόλογα βιβλία που εστιάζουν στην πολυσυζητημένή και παρεξηγημένη σήμερα woke κουλτούρα κυκλοφόρησαν πρόσφατα στα ελληνικά, εμπλουτίζοντας μια βιβλιογραφία περιορισμένη και μάλλον αρνητικά διακείμενη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Σκοτ Φιτζέραλντ «Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ»

Το πίσω ράφι / «Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ». Ένα αριστούργημα. Δίχως υπερβολή

O Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ ζωντανεύει την εκλεπτυσμένη βαρβαρότητα της αμερικανικής αστικής τάξης, το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου και μαζί τη διάλυση μιας κολοσσιαίας ψευδαίσθησης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η Έλεν ντε Γουίτ έγραψε τον «Τελευταίο Σαμουράι». Χρειάστηκε 25 χρόνια για το νέο της βιβλίο

Βιβλίο / Η Έλεν ντε Γουίτ έγραψε τον «Τελευταίο Σαμουράι». Χρειάστηκε 25 χρόνια για το νέο της βιβλίο

Η μυθιστορηματική περίπτωση της Ντε Γουίτ αποδεικνύει ότι οι καλοί συγγραφείς πάντα δικαιώνονται. Και το βιβλίο της «Οι Άγγλοι καταλαβαίνουν το μαλλί», τη σπάνια ευφυΐα της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μαρία Μήτσορα «Ζήτα Ήτα Θήτα»

Προδημοσίευση / Μαρία Μήτσορα «Ζήτα Ήτα Θήτα»

Μια αποκλειστική πρώτη δημοσίευση από το εν εξελίξει βιβλίο «Ανθός ΜεταΝοήματος» της Μαρίας Μήτσορα, μιας αθόρυβης πλην σημαντικότατης παρουσίας στην ελληνική λογοτεχνία, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη μέσα στο 2026.
THE LIFO TEAM
«Πώς αλλάζει κανείς, πώς φτάνει σε σημείο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του»

Το πίσω ράφι / «Πώς αλλάζει κανείς, πώς φτάνει σε σημείο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του»

Το μυθιστόρημα «Δαμάζοντας το κτήνος» της Έρσης Σωτηροπούλου είναι χτισμένο στην εικόνα της «μοναξιάς που μοιράζονται πολλοί άνθρωποι μαζί». Επανεκδίδεται σε λίγες μέρες από τον Πατάκη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μάργκαρετ Άτγουντ: «Δεν νομίζω να με αγαπούσε ο Πλάτωνας»

Βιβλίο / Μάργκαρετ Άτγουντ: «Δεν νομίζω να με αγαπούσε ο Πλάτωνας»

Μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της εποχής μας. Στη συνέντευξή της στη LifO δίνει (ανάμεσα σε άλλα) οδηγίες για το γράψιμο και τη ζωή, τη γνώμη της για τον Πλάτωνα αλλά και για την αξία των συμβολικών μύθων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Σεξ, (πολλά) ναρκωτικά και rock & roll με τον Μάρτιν Σκορσέζε

Βιβλίο / Σεξ, (πολλά) ναρκωτικά και rock & roll με τον Μάρτιν Σκορσέζε

Στο νέο βιβλίο του, που κυκλοφορεί δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Ρόμπι Ρόμπερτσον, ο ηγέτης του θρυλικού συγκροτήματος The Band, μιλάει για όσα έζησε με τον διάσημο σκηνοθέτη και κολλητό του στο ηδονιστικό Χόλιγουντ της δεκαετίας του '70.
THE LIFO TEAM
Ο «Θάνατος του Βιργιλίου» και τρία ακόμα λογοτεχνικά διαμάντια

Βιβλίο / Ο «Θάνατος του Βιργιλίου» και τρία ακόμα λογοτεχνικά διαμάντια

Τα έργα-σταθμοί της λογοτεχνίας, από την υψηλή ποίηση μέχρι τη μυθοπλασία, ανέκαθεν αποτύπωναν τα ακραία σημεία των καιρών, γι’ αυτό είναι επίκαιρα. Παραθέτουμε τέσσερα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα που βγήκαν πρόσφατα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ζοζέ Σαραμάγκου: Η ζωή ενός αντισυμβατικού συγγραφέα

Βιβλίο / Ζοζέ Σαραμάγκου: «Πιστεύω πως ό,τι είναι να γίνει δικό μας, θα φτάσει τελικά στα χέρια μας»

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο σπουδαίος Πορτογάλος λογοτέχνης που ξεκίνησε να γράφει για να δοκιμάσει «τι στ’ αλήθεια μπορεί ν’ αξίζει ως συγγραφέας» και έφτασε να πάρει Νόμπελ Λογοτεχνίας.
ΕΛΠΙΔΑ ΜΟΥΡΚΑΚΟΥ
Ένας ύμνος για την γκέι αγάπη και τη φιλία σε έναν κόσμο όπου θερίζει το Aids

Βιβλίο / Ο ξεχασμένος «Κωνσταντίνος» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη κυκλοφορεί ξανά

Ένας ύμνος για την γκέι αγάπη και τη φιλία σε έναν κόσμο που τον θερίζει το AIDS. Μια τολμηρή ματιά την Αθήνα των ’90s μέσα από το απελπισμένο στόρι δύο γκέι εραστών. Ο «Κωνσταντίνος» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη ήταν εκτός κυκλοφορίας για τρεις σχεδόν δεκαετίες. Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί ξανά.
M. HULOT
Μαρκ Μπρέι: «Είναι δύσκολο να είσαι αντιφασίστας σήμερα στις ΗΠΑ»

Βιβλίο / Μαρκ Μπρέι: «Είναι δύσκολο να είσαι αντιφασίστας σήμερα στις ΗΠΑ»

Ο ιστορικός και συγγραφέας του βιβλίου «Antifa», που εγκατέλειψε πρόσφατα οικογενειακώς τις ΗΠΑ εξαιτίας απειλών που δέχτηκε για τη ζωή του, μιλά για την αμερικανική πολιτική σκηνή και για το αντιφασιστικό κίνημα σήμερα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ