Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της»

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Η μουσική κινεί τον κόσμο» Facebook Twitter
O γάμος του Daniel Barenboim με τη Βρετανίδα τσελίστρια Jacqueline du Pre (1945 - 1987) στην Ιερουσαλήμ το 1967.
0

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ αποκλειστικά τους μουσικούς. Ένα βιβλίο για όσους έχουν την περιέργεια ν’ ανακαλύψουν τις αναλογίες ανάμεσα στη μουσική και τη ζωή, όπως και τη σοφία που μόνο ένα «σκεπτόμενο» αυτί μπορεί να κατανοήσει. Έτσι συστήνει ο διάσημος μαέστρος Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ τη συλλογή με τα δοκίμιά του «Η μουσική κινεί τον κόσμο» (μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, 2009), όπου ξεδιπλώνονται ζητήματα που τον έχουν απασχολήσει κατά κόρον στην καριέρα του.

Ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ.

Μια καριέρα που ξεκίνησε στα επτά του χρόνια, όταν έδινε το πρώτο του κοντσέρτο για πιάνο ως παιδί-θαύμα, στη διάρκεια της οποίας ανέλαβε τα ηνία κορυφαίων μουσικών θεάτρων όπως η Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα του Σικάγο, η Όπερα του Παρισιού.

Όμως ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ. Ο ίδιος, πάντως, αυτός που πρώτος τόλμησε να παίξει Βάγκνερ εκεί, επιμένει:

Μπαρεμπόιμ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, Η μουσική κινεί τον χρόνο, μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, Σελ. 184, 2009

«Ο τρόμος της απανθρωπιάς του Ολοκαυτώματος είναι μεγαλύτερος από τον πόνο που αυτό επέφερε στον εβραϊκό λαό – η τραγωδία ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όταν εμείς οι Εβραίοι λέμε “ποτέ ξανά”, αυτό αναφέρεται στην αναγκαιότητα να μην επιτραπεί ποτέ η επανάληψη του ίδιου εγκλήματος εναντίον του λαού μας, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος έχει κατανοήσει την ίδια φράση με διαφορετικό τρόπο – πως αυτό το έγκλημα δεν πρέπει να επαναληφθεί ποτέ και πουθενά, σε καμία στιγμή, εναντίον οποιουδήποτε λαού». Για τον Μπάρενμποϊμ, «αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της, έχοντας επίγνωση του πολιτισμού που ήδη υπήρχε εκεί και όχι παριστάνοντας, όπως κάνει εδώ και πολύ καιρό, ότι εκεί ήταν μια έρημος στην οποία δεν υπήρχε κανένας πολιτισμός».

Στο «Η μουσική κινεί τον χρόνο», είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του. Είναι σε θέση να συνδέσει τις ξαφνικές αλλαγές στο τελευταίο μέρος της «Ενάτης» του Μπετόβεν με τη διαφορετική κατεύθυνση που πήρε ο πλανήτης μετά την 11η Σεπτεμβρίου, να σχολιάσει τη μουσική των …ασανσέρ παραπέμποντας στον Τόμας Μαν και το «Μαγικό Βουνό», να μιλά για την ελευθερία της σκέψης και την ερμηνεία των μουσικών εκτελεστών καταφεύγοντας στην «Ηθική» του Σπινόζα. Πλέκοντας το εγκώμιο του Μπαχ, με τις φούγκες του οποίου γαλουχήθηκε, βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί στην «επικίνδυνη» ακαδημαϊκή προσέγγιση της μουσικής του με όρους του παρελθόντος. Κι όταν αναφέρεται στον Μότσαρτ, να τι κρατά ως δίδαγμά του: «Κάθε κατάσταση, ακόμα και η πιο τραγική, έχει και μια ανάλαφρη πλευρά».

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της» Facebook Twitter
Είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του.

Ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην πρωτοβουλία που είχε αναλάβει ο ίδιος με τον παλαιστινιακής καταγωγής φιλόσοφο Έντουαρντ Σαΐντ (1935-2003), την ίδρυση δηλαδή της Ορχήστρας του Δυτικοανατολικού Διβανίου, με την οποία θέλησαν να εγκαινιάσουν στην πράξη ένα διάλογο ανάμεσα σε νέους μουσικούς από το Ισραήλ και την Παλαιστίνη καθώς και από άλλες αραβικές χώρες.

Το όνομά της το δανείστηκαν «από μια συλλογή ποιημάτων του Γκέτε, ενός από τους πρώτους Ευρωπαίους που ενδιαφέρθηκαν ειλικρινά για άλλους πολιτισμούς» και η θεμελιώδης αρχή της «ήταν αρκετά απλή: από τη στιγμή που οι νεαροί μουσικοί θα συμφωνούσαν να παίξουν μαζί έστω και μια νότα, δεν θα μπορούσαν πλέον να βλέπουν ο ένας τον άλλο με τον ίδιο τρόπο».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αμέσως επόμενο κεφάλαιο, «Η ιστορία δύο Παλαιστινίων», όπου αποδεικνύεται πόσο ριζικά μπορεί ν’ αλλάξει η ζωή κάποιων χάρη στη μουσική. Ο Μπάρενμποϊμ φέρνει ως ζωντανά παραδείγματα την περίπτωση ενός νεαρού από τα κατεχόμενα, διάσημου στη Ραμάλα για τις πέτρες που εκσφενδόνιζε, κι ενός Άραβα συνομηλίκου του από το Ισραήλ, αποκομμένου πολιτισμικά από τις ρίζες του. Η τυχαία σχεδόν επαφή του πρώτου με τη βιόλα τού έδειξε έναν τρόπο ν’ αφήσει πίσω του την απελπισία του στρατοπέδου προσφύγων και της κατοχής, ενώ οι μουσικές σπουδές του δεύτερου τον οδήγησαν στο ν’ ανακαλύψει την παλαιστινιακή του ταυτότητα.

Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ είχε θίξει εγκαίρως ένα θέμα-ταμπού: σχεδόν το ένα τέταρτο των κατοίκων του Ισραήλ είναι Παλαιστίνιοι, καταδικασμένοι εδώ και δεκαετίες να ζουν σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. «Οι Εβραίοι πρέπει ν’ αποδεχτούν την ενσωμάτωσή τους», έγραφε, «ακόμα κι αυτό σημαίνει αλλαγή της ίδιας της φύσης του Ισραήλ». Τέτοιες μέρες, τέτοια λόγια…

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής και ειρηνιστής έρχεται στο Μέγαρο

Πολιτισμός / Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής έρχεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο Μπάρενμποϊμ είναι ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του σύγχρονου πολιτισμού. Για τον ίδιο, η μουσική του δραστηριότητα είναι ένα έργο και ένας στόχος όπου συγχωνεύονται όλες οι ανησυχίες και τα ενδιαφέροντά του, μουσικά, φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πίσω ράφι/ Τόμας Μπέρνχαρντ «Ο μίμος των φωνών»

Το πίσω ράφι / «Ο μίμος των φωνών»: Ο Τόμας Μπέρνχαρντ γράφει για τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής

104 σύντομες ιστορίες περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο του 1978, όπου αναδύονται ο γνώριμος κυνισμός και το μαύρο χιούμορ του διάσημου Αυστριακού συγγραφέα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM