Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της»

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Η μουσική κινεί τον κόσμο» Facebook Twitter
O γάμος του Daniel Barenboim με τη Βρετανίδα τσελίστρια Jacqueline du Pre (1945 - 1987) στην Ιερουσαλήμ το 1967.
0

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ αποκλειστικά τους μουσικούς. Ένα βιβλίο για όσους έχουν την περιέργεια ν’ ανακαλύψουν τις αναλογίες ανάμεσα στη μουσική και τη ζωή, όπως και τη σοφία που μόνο ένα «σκεπτόμενο» αυτί μπορεί να κατανοήσει. Έτσι συστήνει ο διάσημος μαέστρος Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ τη συλλογή με τα δοκίμιά του «Η μουσική κινεί τον κόσμο» (μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, 2009), όπου ξεδιπλώνονται ζητήματα που τον έχουν απασχολήσει κατά κόρον στην καριέρα του.

Ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ.

Μια καριέρα που ξεκίνησε στα επτά του χρόνια, όταν έδινε το πρώτο του κοντσέρτο για πιάνο ως παιδί-θαύμα, στη διάρκεια της οποίας ανέλαβε τα ηνία κορυφαίων μουσικών θεάτρων όπως η Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα του Σικάγο, η Όπερα του Παρισιού.

Όμως ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ. Ο ίδιος, πάντως, αυτός που πρώτος τόλμησε να παίξει Βάγκνερ εκεί, επιμένει:

Μπαρεμπόιμ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, Η μουσική κινεί τον χρόνο, μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, Σελ. 184, 2009

«Ο τρόμος της απανθρωπιάς του Ολοκαυτώματος είναι μεγαλύτερος από τον πόνο που αυτό επέφερε στον εβραϊκό λαό – η τραγωδία ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όταν εμείς οι Εβραίοι λέμε “ποτέ ξανά”, αυτό αναφέρεται στην αναγκαιότητα να μην επιτραπεί ποτέ η επανάληψη του ίδιου εγκλήματος εναντίον του λαού μας, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος έχει κατανοήσει την ίδια φράση με διαφορετικό τρόπο – πως αυτό το έγκλημα δεν πρέπει να επαναληφθεί ποτέ και πουθενά, σε καμία στιγμή, εναντίον οποιουδήποτε λαού». Για τον Μπάρενμποϊμ, «αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της, έχοντας επίγνωση του πολιτισμού που ήδη υπήρχε εκεί και όχι παριστάνοντας, όπως κάνει εδώ και πολύ καιρό, ότι εκεί ήταν μια έρημος στην οποία δεν υπήρχε κανένας πολιτισμός».

Στο «Η μουσική κινεί τον χρόνο», είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του. Είναι σε θέση να συνδέσει τις ξαφνικές αλλαγές στο τελευταίο μέρος της «Ενάτης» του Μπετόβεν με τη διαφορετική κατεύθυνση που πήρε ο πλανήτης μετά την 11η Σεπτεμβρίου, να σχολιάσει τη μουσική των …ασανσέρ παραπέμποντας στον Τόμας Μαν και το «Μαγικό Βουνό», να μιλά για την ελευθερία της σκέψης και την ερμηνεία των μουσικών εκτελεστών καταφεύγοντας στην «Ηθική» του Σπινόζα. Πλέκοντας το εγκώμιο του Μπαχ, με τις φούγκες του οποίου γαλουχήθηκε, βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί στην «επικίνδυνη» ακαδημαϊκή προσέγγιση της μουσικής του με όρους του παρελθόντος. Κι όταν αναφέρεται στον Μότσαρτ, να τι κρατά ως δίδαγμά του: «Κάθε κατάσταση, ακόμα και η πιο τραγική, έχει και μια ανάλαφρη πλευρά».

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της» Facebook Twitter
Είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του.

Ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην πρωτοβουλία που είχε αναλάβει ο ίδιος με τον παλαιστινιακής καταγωγής φιλόσοφο Έντουαρντ Σαΐντ (1935-2003), την ίδρυση δηλαδή της Ορχήστρας του Δυτικοανατολικού Διβανίου, με την οποία θέλησαν να εγκαινιάσουν στην πράξη ένα διάλογο ανάμεσα σε νέους μουσικούς από το Ισραήλ και την Παλαιστίνη καθώς και από άλλες αραβικές χώρες.

Το όνομά της το δανείστηκαν «από μια συλλογή ποιημάτων του Γκέτε, ενός από τους πρώτους Ευρωπαίους που ενδιαφέρθηκαν ειλικρινά για άλλους πολιτισμούς» και η θεμελιώδης αρχή της «ήταν αρκετά απλή: από τη στιγμή που οι νεαροί μουσικοί θα συμφωνούσαν να παίξουν μαζί έστω και μια νότα, δεν θα μπορούσαν πλέον να βλέπουν ο ένας τον άλλο με τον ίδιο τρόπο».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αμέσως επόμενο κεφάλαιο, «Η ιστορία δύο Παλαιστινίων», όπου αποδεικνύεται πόσο ριζικά μπορεί ν’ αλλάξει η ζωή κάποιων χάρη στη μουσική. Ο Μπάρενμποϊμ φέρνει ως ζωντανά παραδείγματα την περίπτωση ενός νεαρού από τα κατεχόμενα, διάσημου στη Ραμάλα για τις πέτρες που εκσφενδόνιζε, κι ενός Άραβα συνομηλίκου του από το Ισραήλ, αποκομμένου πολιτισμικά από τις ρίζες του. Η τυχαία σχεδόν επαφή του πρώτου με τη βιόλα τού έδειξε έναν τρόπο ν’ αφήσει πίσω του την απελπισία του στρατοπέδου προσφύγων και της κατοχής, ενώ οι μουσικές σπουδές του δεύτερου τον οδήγησαν στο ν’ ανακαλύψει την παλαιστινιακή του ταυτότητα.

Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ είχε θίξει εγκαίρως ένα θέμα-ταμπού: σχεδόν το ένα τέταρτο των κατοίκων του Ισραήλ είναι Παλαιστίνιοι, καταδικασμένοι εδώ και δεκαετίες να ζουν σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. «Οι Εβραίοι πρέπει ν’ αποδεχτούν την ενσωμάτωσή τους», έγραφε, «ακόμα κι αυτό σημαίνει αλλαγή της ίδιας της φύσης του Ισραήλ». Τέτοιες μέρες, τέτοια λόγια…

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής και ειρηνιστής έρχεται στο Μέγαρο

Πολιτισμός / Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής έρχεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο Μπάρενμποϊμ είναι ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του σύγχρονου πολιτισμού. Για τον ίδιο, η μουσική του δραστηριότητα είναι ένα έργο και ένας στόχος όπου συγχωνεύονται όλες οι ανησυχίες και τα ενδιαφέροντά του, μουσικά, φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πίσω ράφι/ Τόμας Μπέρνχαρντ «Ο μίμος των φωνών»

Το πίσω ράφι / «Ο μίμος των φωνών»: Ο Τόμας Μπέρνχαρντ γράφει για τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής

104 σύντομες ιστορίες περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο του 1978, όπου αναδύονται ο γνώριμος κυνισμός και το μαύρο χιούμορ του διάσημου Αυστριακού συγγραφέα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ