«Η νύχτα του συγγραφέα»: Ο Άμος Οζ ανοίγει σε κοινή θέα το λογοτεχνικό εργαστήριό του

Άμος Οζ «Η νύχτα του συγγραφέα» Facebook Twitter
Ένας παρατηρητής. Να τι είναι ο συγγραφέας πάνω απ’ όλα, μας λέει ο Οζ. Φωτ.: Leonardo Cendamo/Getty Images
0

ΜΕ ΤΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΓΕΙΣ ΤΗ «Νύχτα του συγγραφέα», το πρώτο πεζό που δημοσίευσε ο Άμος Οζ μετά το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Ιστορία αγάπης και σκότους», που θεωρείται και το αριστούργημά του, δέχεσαι έναν καταιγισμό από ερωτήσεις. Δεν είναι, όμως, ερωτήσεις που απευθύνονται στον αναγνώστη, αλλά οι «κυριότερες» από τις ερωτήσεις στις οποίες είχε κληθεί ν’ απαντήσει ο Οζ (1939-2018) άπειρες φορές, είτε σε συνεντεύξεις του είτε σε δημόσιες βιβλιοπαρουσιάσεις.

Γιατί γράφεις; Γιατί γράφεις ειδικά μ’ αυτόν τον τρόπο; Πώς είναι να είσαι διάσημος συγγραφέας και τι επιπτώσεις έχει αυτό στην οικογενειακή σου ζωή; Είσαι στρατευμένος συγγραφέας, κι αν ναι περί τίνος; Τι απαντάς σε όλους εκείνους που σου επιτίθενται; Πώς επιδρούν πάνω σου αυτές οι επιθέσεις; Κι από πού αντλείς τις ιστορίες σου, από τη φαντασία σου ή κατ’ ευθείαν από τη ζωή;

Ωστόσο, η «Νύχτα του συγγραφέα» (μετ. Λ. Μιζάν, Καστανιώτης 2008) δεν είναι μια επιπλέον συνέντευξη του Οζ, έστω και με τον ίδιο για συνομιλητή του. Είναι ένα ιδιότυπο μυθιστόρημα με το οποίο ο σπουδαίος ισραηλινός συγγραφέας άνοιξε σε κοινή θέα το λογοτεχνικό εργαστήριό του. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένας σαρανταπεντάχρονος ομότεχνός του που έχει κληθεί να παρουσιάσει το έργο του σ’ ένα πολιτιστικό κέντρο του Τελ Αβίβ, μια υγρή καλοκαιρινή βραδιά στις αρχές της δεκαετίας του ΄80. Κι η ιστορία που ξεδιπλώνεται σ’ αυτό είναι μια αλυσίδα αυτοσχεδιασμών, ένα παζλ από παιχνίδια του μυαλού του πρωταγωνιστή, καθώς διαχειρίζεται την μοναξιά και την πλήξη του σε μια εκδήλωση ρουτίνας.

Μέσα από τις σελίδες του Οζ ξεπροβάλλουν άνθρωποι της πιάτσας κι άνθρωποι του πολιτισμού, η ανάμνηση ενός ποιητή που έλαμψε, λατρεύτηκε αλλά ξεπεράστηκε από τον χρόνο, ένας άντρας που κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με την υπέργηρη μητέρα του, ψηφίδες όλοι ενός μωσαϊκού όπου ο έρωτας και ο θάνατος διασταυρώνονται.

Ένας παρατηρητής. Να τι είναι ο συγγραφέας πάνω απ’ όλα, μας λέει ο Οζ. Κάποιος που στη θέα μιας σερβιτόρας με γεμάτα όμορφα πόδια μπορεί να επινοήσει την ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου, κάποιος που κλέβοντας τους διαλόγους από το διπλανό του τραπέζι μπορεί να υφάνει τη διαδρομή μιας ολόκληρης ζωής, σαν αυτή ενός πανίσχυρου κάποτε άντρα που, παρά τα πλούτη του, αργοπεθαίνει τώρα από καρκίνο δίχως κανέναν στο πλευρό του, ολομόναχος.

οζ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Άμος Οζ, Η Νύχτα του Συγγραφέα, Μετ.: Λουίζα Μιζάν, Σελ.: 192, εκδ. Καστανιώτη

Ο ήρωας της «Νύχτας…» προσηλώνεται στις κινήσεις, στα λεγόμενα, στην όψη όσων τον περιβάλλουν –του κριτικού που τον παρουσιάζει στο κοινό, της καλοσχηματισμένης αλλά όχι ελκυστικής κοπέλας που διαβάζει τα κείμενά του, του ρυτιδιασμένου άντρα ή του σγουρομάλλη φέρελπι ποιητή από το ακροατήριο– και τους μετασχηματίζει σε πρωταγωνιστές μιας σειράς ιστοριών που δένονται με υπόγεια νήματα μεταξύ τους.

Μέσα από τις σελίδες του Οζ ξεπροβάλλουν άνθρωποι της πιάτσας κι άνθρωποι του πολιτισμού, η ανάμνηση ενός ποιητή που έλαμψε, λατρεύτηκε αλλά ξεπεράστηκε από τον χρόνο, ένας άντρας που κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με την υπέργηρη μητέρα του, ψηφίδες όλοι ενός μωσαϊκού όπου ο έρωτας και ο θάνατος διασταυρώνονται.

Στην καρδιά δε του βιβλίου δεσπόζει μια υπέροχη ερωτική σκηνή ανάμεσα στον ήρωα/συγγραφέα και μια ντροπαλή θαυμάστριά του, ένα φευγαλέο δέσιμο έπειτα από ένα αμήχανο, διστακτικό φλερτ που, όπως γρήγορα αποκαλύπτεται, κι αυτός καρπός του μυαλού του ήταν.

Την ώρα που το alter ego του Οζ μπολιάζει την πραγματικότητα με τη φαντασία του, πλημμυρίζει μέσα του από ντροπή, επειδή κοιτάζει τους πάντες από μακριά, λες και υπάρχουν μόνο για τους χρησιμοποιεί στις ιστορίες του. Την εποχή της εφηβείας του, διαβάζουμε, έγραφε με απόλυτη ειλικρίνεια όπως ονειρευόταν: «Μέσα σε μια δίνη πίεσης κι ενθουσιασμού, απελπισίας, αηδίας και δυστυχίας», με μια ανεξάντλητη περιέργεια να καταλάβει γιατί οι άνθρωποι προξενούν διαρκώς στους συνανθρώπους τους και στον εαυτό τους πράγματα που δεν είχαν καθόλου πρόθεση να προξενήσουν. Τώρα πια, ακόμα και το άγγιγμα ενός ξένου χεριού στον ώμο του τον φοβίζει. Κι όμως, συνεχίζει να παρατηρεί και ν’ αποτυπώνει τις εντυπώσεις του στο χαρτί «σαν φωτογράφος οικογενειακών συναθροίσεων», ζωντανεύοντας με τις λέξεις όλη τη φρίκη κι όλο το μεγαλείο της ζωής. Ό,τι ακριβώς συμβαίνει και στη «Νύχτα του συγγραφέα».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς να διαβάσεις τους μεγαλύτερους σύγχρονους Ισραηλινούς συγγραφείς

Βιβλία και Συγγραφείς / Πώς να διαβάσεις τους μεγαλύτερους σύγχρονους Ισραηλινούς συγγραφείς

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τη μεταφράστρια από τα εβραϊκά Μάγκυ Κοέν για την εβραϊκή γλώσσα και τους μεγάλους Ισραηλινούς συγγραφείς όπως οι Άμος Οζ, Αβραάμ Γεοσούα και Άαρον Άπελφελντ.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ