Το νέο βιβλίο του Θανάση Βαλτινού είναι ο θρίαμβος της μικρής φόρμας

Το νέο βιβλίο του Θανάση Βαλτινού είναι ο θρίαμβος της μικρής φόρμας Facebook Twitter
Φυσικά, με τις μνήμες εργάζεται ο Θανάσης Βαλτινός, στις μνήμες καταφεύγει, από τις μνήμες αντλεί... Φωτό: Σπύρος Στάβερης/ LIFO
0

1.

Ιστορίες. Ο Θανάσης Βαλτινός (Καστρί Κυνουρίας, 1932) είναι ο μέγας πυκνωτής των ιστοριών. Μέσα σε ελάχιστες σελίδες, με ολιγόλεκτες αράδες, καταφέρνει να αφηγηθεί ιστορίες πλούσιες σε νόημα και σημασία. Μάστορας του μίνιμουμ, καταβυθισμένος στην καθημερινότητα αλλά και στην Ιστορία, με κεφαλαίο ιώτα, ο Βαλτινός χαρτογραφεί πεισματικά το χάος της ελληνικής πραγματικότητας, στήνει με ασπρόμαυρες στιγμιαίες λήψεις, με πολαρόιντ, σε αχανείς χώρους, εκθέσεις που, σαν εγκαταστάσεις του μεγάλου εικαστικού ιστοριοδίφη Christian Boltanski (1944), φωτίζουν το σκοτεινό ορυχείο του χρόνου. Οι στιγμές που συλλαμβάνει και απαθανατίζει ο Βαλτινός είναι πάντα πολύτιμες, είναι έτσι διαλεγμένες ώστε να συνθέτουν ένα μεγάλο παζλ, το παζλ της νεότερης ελληνικής ιστορίας, το παζλ του κόσμου στον οποίο ζούμε αλλά, πολλές φορές, λησμονούμε τα υλικά από τα οποία συντίθεται. «Το χάος που σκεπάζουν οι λέξεις» γράφει ο δημιουργός της Καθόδου των Εννιά και των Στοιχείων για τη δεκαετία του '60. Ναι, οι λέξεις σκεπάζουν το χάος, αλλά επίσης οι λέξεις οδηγούν στη διαύγαση του χάους, στη διευθέτηση, εντός μας, της άναρχης δομής του χάους, στην κατανόηση των διαρκώς και διηνεκώς παλλόμενων συστατικών του χάους.

2.

Μνήμες. Φυσικά, με τις μνήμες εργάζεται ο Θανάσης Βαλτινός, στις μνήμες καταφεύγει, από τις μνήμες αντλεί. Σε όλα του τα βιβλία, και στο πρόσφατο με τίτλο Επείγουσα ανάγκη ελέου (εκδ. Εστία). Ένα χθαμαλό φονικό, ασήμαντο μες στον βόρβορο της Ιστορίας, κοινότοπο στην εποχή του, καταγράφεται από τον συγγραφέα τάχατες παγερά, μέσα από τα πρακτικά μιας ανάκρισης, και μας θυμίζει από τι μακελειό καταγόμαστε. Η μάνα βάζει δηλητήριο στις φακές και στέλνει στην κόλαση τη θυγατέρα της που ατίμασε την οικογένεια. Η μάνα: «Αφού έβαλα στα άλλα (παιδιά) φακές, έβαλα και στης Ρούλας. Προτού της το δώσω (το πιάτο με τις φακές), πήγα στον φούρνο που είναι στην αυλή, πήρα ένα μπουκαλάκι γυάλινο με μαύρο βούλωμα που είχε μέσα δηλητήριο φουραντάν και έριξα λίγο στο πιάτο της. Μετά το έβαλα μπροστά της που καθόταν με τα άλλα παιδιά και είδα ότι το έφαγε όλο [...] Το δηλητήριο το είχε βάλει στον φούρνο η Ρούλα και μου το είχε δείξει. Το φέρνουν στην κοινότητα για την καταπολέμηση εντόμων στα χτήματα και παίρνει όποιος θέλεις. Με το φώτημα σκούντησα τη Ρούλα να σηκωθεί και να ανάψει τη φωτιά, αλλά δεν κουνιόταν και ήταν παγωμένη. Τότε σηκώθηκα και κατάλαβα ότι είχε πεθάνει» (από το διήγημα «Φουραντάν»). Ο θάνατος στο έργο του Βαλτινού, είτε ασήμαντος είναι, από τη μεριά της Ιστορίας, είτε όχι, αντισταθμίζεται πάντα από την ορμή της ζωής, από τους χθόνιους ερωτικούς κραδασμούς, από τη δύναμη του σώματος «που θέλει και ζητεί». Στα διηγήματα «Αυτή η Γαλλίδα», «Μοντέλο FF-3D AF Super» και «Η μνήμη των σωμάτων» που απαρτίζουν το πρώτο τρίπτυχο του βιβλίου είναι έντονες οι παρουσίες της σάρκας, του αισθησιασμού που δεν έχει ψευτορομαντικά στολίδια αλλά είναι χωμάτινος, γήινος, ωμός. Χωρίς, μολοντούτο, να είναι βάναυσος. Είναι ένας αισθησιασμός θα έλεγα ρεαλιστικός, μια δύναμη ζωής, ένα λυτρωτικό γάντζωμα στην πραγματικότητα, μια σωτήρια τροχοπέδη στην αδυσώπητη ταχύτητα του χρόνου και της φθοράς. «Η ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία», γράφει ο Βαλτινός, «δεν ορίζεται από καλλιτεχνικές φιλοδοξίες [...] Μου αρέσει να φωτογραφίζω [...] Ο φακός έχει ιδιότητες εσόπτρου [...] Φωτογραφίζω τα πάντα. Ιδιαίτερα μου αρέσει να φωτογραφίζω γυναίκες. Το τι υπόσχεται ένα γυναικείο κορμί δεν είναι κάθε φορά αυτονόητο. Είναι όμως ποιητικό». 



3.

Πρόσωπα. Με τα πρόσωπα καταπιάνεται ο Βαλτινός και όχι με μάζες και όγκους ιστορίας, που ούτως ή άλλως προϋποτίθενται. Καταπιάνεται με ρυτίδες και χαρακιές, με τραύματα και ουλές, με βλέμματα που βραχνιάζουν από τα όσα έχουν δει και με ρυτίδες που απλώνονται στα έγκατα του νου και της ψυχής. Με το γέρασμα του σώματος και της μορφής, όπως γράφει στο διήγημα «Ένα κόκκινο τριαντάφυλλο». Με την απώλεια μυϊκής μάζας, με τις πανάδες του δέρματος. Όπως ο Ernest Hemingway και ο Raymond Carver, έτσι και ο Βαλτινός ερευνά, ψαχουλεύει, συνάζει στιγμές, συσσωρεύει υλικό, και μετά, με το ψαλίδι του μοντάζ, κόβει και ύστερα ράβει, χωρίς όμως να φαίνονται οι ραφές. Χρόνια και δεκαετίες ενός ανθρώπου, ενός προσώπου, συμπυκνώνονται αριστοτεχνικά σε μερικές ρέουσες σελίδες που, μες στο μυαλό του αναγνώστη, λαμβάνουν διαστάσεις μυθιστορήματος, ακόμα και οικογενειακής σάγκα. Μια λεπτομέρεια από εδώ, μια άλλη από εκεί, και το διήγημα γίνεται καλειδοσκόπιο, η φράση γίνεται σύμπαν. Τα διηγήματα «Η μεγάλη Μάρθα», «Φρειδερίκος Γιόχαν Δάινερ», «Κώστας και Μαρίνα» και «Επείγουσα ανάγκη ελέου» ανήκουν σε αυτή την κατηγορία: με μιαν arte povera της γραφής ζωντανεύουν δεκαετίες ολόκληρες, ιστορίες που εκκινούν από την προσωπική λεπτομέρεια και απλώνονται στους αιώνες, σύντομες στιγμές που εμπεριέχουν μακροχρόνια δράματα. Μεγάλη μαστοριά και μαεστρία! 



radiobookspotting.blogspot.gr/

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ