«Κατ' εξακολούθηση»: Μέσα στο συγγραφικό εργαστήριο του Πέτρου Μάρκαρη

Πέτρος Μάρκαρης «Κατ΄εξακολούθηση» Facebook Twitter
Σε αντίθεση με τον Χαρίτο, ο Μάρκαρης μεγάλωσε ως κοσμοπολίτης. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0

«ΠΩΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΩ έναν συμπαθητικό Έλληνα μπάτσο που να τον αγαπήσει ο αναγνώστης; Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Πόλη και ζω από το 1965 στην Ελλάδα. Από τότε που ένιωσα πολιτικά τον εαυτό μου, είμαι στην αριστερά. Πώς είναι δυνατόν κάποιος που μεγάλωσε και έζησε σε δύο χώρες όπου η βία και η ασυδοσία, σε συνδυασμό με το κυνήγι των αριστερών, ήταν το ψωμοτύρι της αστυνομίας για δεκαετίες ολόκληρες, να νιώσει την παραμικρή συμπάθεια για τους μπάτσους;»

Ο Πέτρος Μάρκαρης, ο μυθιστοριογράφος που «ξύπνησε αργά» (στα 58 του), βασανίστηκε πολύ από αυτό το ερώτημα όσο κυοφορούσε τον μόνιμο πρωταγωνιστή των αστυνομικών ιστοριών του. Από τη στιγμή, όμως, που τον έβγαλε από τη στολή και του φόρεσε κοστούμι, ο γρίφος λύθηκε: «Είδα μπροστά μου έναν άνθρωπο σαν τον πατέρα μου» γράφει στο «Κατ’ εξακολούθηση» (εκδ. Πατάκη, 2007).

Μ’ άλλα λόγια, αντίκρισε έναν μεσοαστό. Και, απελευθερωμένος από τις «αριστερές αγκυλώσεις» που θολώνουν συχνά και τα δικά μας μάτια, έπλασε έναν μεσήλικα από καλή πάστα που τρελαίνεται για τα γεμιστά της γυναίκας του και φτύνει αίμα για να σπουδάσει τη μοναχοκόρη του, έναν ιδιότυπο φιλόσοφο, λάτρη των λεξικών και ψύχραιμο ανατόμο ταυτόχρονα της περιρρέουσας βίας. Τον αστυνόμο Χαρίτο.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μάρκαρη έχεις την αίσθηση πως τον ακούς. Σαν να δίνει μια μακροσκελή συνέντευξη που ξεκινάει από τον Χαρίτο, περνάει σε μια σύντομη επισκόπηση του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος και καταλήγει στον Μπρεχτ, τον Αγγελόπουλο και τον «Φάουστ», φωτίζοντας έτσι όλες τις ιδιότητές του.

Το «Κατ’ εξακολούθηση» γράφτηκε κατά παραγγελία κι είναι ενταγμένο στη σειρά «Η κουζίνα του συγγραφέα» που εμπνεύστηκε ο Μισέλ Φάις. Στην ίδια σειρά έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους κείμενα, όπως αυτά του Αλέξη Πανσέληνου, της Μάρως Δούκα ή του Γιάννη Ξανθούλη, οι οποίοι ωστόσο μοιράστηκαν την ίδια πρόθεση: να ξεναγήσουν τους αναγνώστες τους στο συγγραφικό τους εργαστήριο και κατά συνέπεια σ΄ό,τι θεωρούν πως τους διαμόρφωσε ως δημιουργούς.

ΜΑΡΚΑΡΗΣ
«Κατ’ εξακολούθηση» (εκδ. Πατάκη, 2007)

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μάρκαρη έχεις την αίσθηση πως τον ακούς. Σαν να δίνει μια μακροσκελή συνέντευξη που ξεκινάει από τον Χαρίτο, περνάει σε μια σύντομη επισκόπηση του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος και καταλήγει στον Μπρεχτ, τον Αγγελόπουλο και τον «Φάουστ», φωτίζοντας έτσι όλες τις ιδιότητές του. Όχι μόνο του όψιμου μυθιστοριογράφου αλλά και του θεατρικού συγγραφέα, του σεναριογράφου, του μεταφραστή.

Διασχίζοντας την παραπάνω διαδρομή, ανατρέχει στην πολίτικη καταγωγή του, στη γερμανική παιδεία του και στ’ αρμένικα πλοκάμια του οικογενειακού του δένδρου, περνάει από την ανατομία της ερωτικής σχέσης των γονιών του στην αποκαλυπτική γι’ αυτόν σκηνοθεσία του «Μάκβεθ» από τον Χάινερ Μίλερ, καταγράφει τις γαστριμαργικές συνήθειες αλλά και τις πολιτικές ανησυχίες των ομοτέχνων του, δηλώνει απερίφραστα ότι η αθηναϊκή παράσταση της «Ιστορίας του Αλή Ρέτζο» ήταν η πιο συλλογική και ολοκληρωμένη καλλιτεχνική εκδήλωση κατά της χούντας σ’ όλη την επταετία, ανακαλεί τον γενέθλιο τόπο του εισπνέοντας τις μυρωδιές της Ευριπίδου και, όποτε επιστρέφει νοερά στην Πόλη, δεν παραλείπει να μιλήσει και για τις αρνητικές όψεις της ζωής που βίωσε εκεί.

Σε αντίθεση με τον Χαρίτο, ο Μάρκαρης μεγάλωσε ως κοσμοπολίτης. Πηγαίνοντας στο λύκειο, στο πέρασμά του άκουγε ταυτόχρονα έξι γλώσσες – τούρκικα, ελληνικά, αρμένικα, σεραφαδίτικα, εβραϊκά, ιταλικά και γαλλικά. Όλες όμως οι παραπάνω εθνότητες, επισημαίνει, ζούσαν κλεισμένες στον εαυτό τους, περιφρουρώντας τις παραδόσεις, την ιστορία και τα ιερά τους κειμήλια.

Στην ελληνική, μάλιστα, η κατάσταση ήταν χειρότερη, καθώς «οι Ρωμιοί πίστευαν ακράδαντα ότι ήταν οι θεματοφύλακες του βυζαντινού μεγαλείου». Αν ο ήρωάς του ασφυκτιούσε μέσα στην κλειστή κοινωνία του μετεμφυλιακού χωριού του, ο ίδιος πνιγόταν μέσα σε μια «βαθύτατα συντηρητική και αντιδραστική» μειονότητα...

Αμαρτία εξομολογημένη, λέμε, δεν είναι αμαρτία. Όπως παραδέχεται ο Μάρκαρης, το μυθιστόρημα, πέρα από την επιτυχία που του χάρισε, τον απάλλαξε κι από έναν βραχνά: από τις εντάσεις που είχε με τους Έλληνες σκηνοθέτες, οι οποίοι παραπονιούνται για την έλλειψη καλών σεναριογράφων, ενώ στην πραγματικότητα επιθυμούν από «κολαούζους» έως «διεκπεραιωτές».

Το καρφί δεν αφορά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Το ιδιωτικό πρόσωπο του τελευταίου, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν εντελώς διαφορετικό από το «ψυχρό, αποστασιοποιημένο κι ενίοτε υπεροπτικό» δημόσιο. Επιπλέον, από την αρμονική κι ευχάριστη συνεργασία μεταξύ τους, τελειοποίησε ο Μάρκαρης την «τεχνική της σεκάνς» που εφάρμοσε αργότερα στα βιβλία του. Βιβλία που ακολουθούν γρηγορότερους ρυθμούς, βέβαια, κι είτε έχουν για πρωταγωνιστή τον Χαρίτο είτε τον ίδιο, ρουφιώνται μονομιάς.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ