«Κατ' εξακολούθηση»: Μέσα στο συγγραφικό εργαστήριο του Πέτρου Μάρκαρη

Πέτρος Μάρκαρης «Κατ΄εξακολούθηση» Facebook Twitter
Σε αντίθεση με τον Χαρίτο, ο Μάρκαρης μεγάλωσε ως κοσμοπολίτης. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0

«ΠΩΣ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΩ έναν συμπαθητικό Έλληνα μπάτσο που να τον αγαπήσει ο αναγνώστης; Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Πόλη και ζω από το 1965 στην Ελλάδα. Από τότε που ένιωσα πολιτικά τον εαυτό μου, είμαι στην αριστερά. Πώς είναι δυνατόν κάποιος που μεγάλωσε και έζησε σε δύο χώρες όπου η βία και η ασυδοσία, σε συνδυασμό με το κυνήγι των αριστερών, ήταν το ψωμοτύρι της αστυνομίας για δεκαετίες ολόκληρες, να νιώσει την παραμικρή συμπάθεια για τους μπάτσους;»

Ο Πέτρος Μάρκαρης, ο μυθιστοριογράφος που «ξύπνησε αργά» (στα 58 του), βασανίστηκε πολύ από αυτό το ερώτημα όσο κυοφορούσε τον μόνιμο πρωταγωνιστή των αστυνομικών ιστοριών του. Από τη στιγμή, όμως, που τον έβγαλε από τη στολή και του φόρεσε κοστούμι, ο γρίφος λύθηκε: «Είδα μπροστά μου έναν άνθρωπο σαν τον πατέρα μου» γράφει στο «Κατ’ εξακολούθηση» (εκδ. Πατάκη, 2007).

Μ’ άλλα λόγια, αντίκρισε έναν μεσοαστό. Και, απελευθερωμένος από τις «αριστερές αγκυλώσεις» που θολώνουν συχνά και τα δικά μας μάτια, έπλασε έναν μεσήλικα από καλή πάστα που τρελαίνεται για τα γεμιστά της γυναίκας του και φτύνει αίμα για να σπουδάσει τη μοναχοκόρη του, έναν ιδιότυπο φιλόσοφο, λάτρη των λεξικών και ψύχραιμο ανατόμο ταυτόχρονα της περιρρέουσας βίας. Τον αστυνόμο Χαρίτο.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μάρκαρη έχεις την αίσθηση πως τον ακούς. Σαν να δίνει μια μακροσκελή συνέντευξη που ξεκινάει από τον Χαρίτο, περνάει σε μια σύντομη επισκόπηση του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος και καταλήγει στον Μπρεχτ, τον Αγγελόπουλο και τον «Φάουστ», φωτίζοντας έτσι όλες τις ιδιότητές του.

Το «Κατ’ εξακολούθηση» γράφτηκε κατά παραγγελία κι είναι ενταγμένο στη σειρά «Η κουζίνα του συγγραφέα» που εμπνεύστηκε ο Μισέλ Φάις. Στην ίδια σειρά έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους κείμενα, όπως αυτά του Αλέξη Πανσέληνου, της Μάρως Δούκα ή του Γιάννη Ξανθούλη, οι οποίοι ωστόσο μοιράστηκαν την ίδια πρόθεση: να ξεναγήσουν τους αναγνώστες τους στο συγγραφικό τους εργαστήριο και κατά συνέπεια σ΄ό,τι θεωρούν πως τους διαμόρφωσε ως δημιουργούς.

ΜΑΡΚΑΡΗΣ
«Κατ’ εξακολούθηση» (εκδ. Πατάκη, 2007)

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μάρκαρη έχεις την αίσθηση πως τον ακούς. Σαν να δίνει μια μακροσκελή συνέντευξη που ξεκινάει από τον Χαρίτο, περνάει σε μια σύντομη επισκόπηση του σύγχρονου αστυνομικού μυθιστορήματος και καταλήγει στον Μπρεχτ, τον Αγγελόπουλο και τον «Φάουστ», φωτίζοντας έτσι όλες τις ιδιότητές του. Όχι μόνο του όψιμου μυθιστοριογράφου αλλά και του θεατρικού συγγραφέα, του σεναριογράφου, του μεταφραστή.

Διασχίζοντας την παραπάνω διαδρομή, ανατρέχει στην πολίτικη καταγωγή του, στη γερμανική παιδεία του και στ’ αρμένικα πλοκάμια του οικογενειακού του δένδρου, περνάει από την ανατομία της ερωτικής σχέσης των γονιών του στην αποκαλυπτική γι’ αυτόν σκηνοθεσία του «Μάκβεθ» από τον Χάινερ Μίλερ, καταγράφει τις γαστριμαργικές συνήθειες αλλά και τις πολιτικές ανησυχίες των ομοτέχνων του, δηλώνει απερίφραστα ότι η αθηναϊκή παράσταση της «Ιστορίας του Αλή Ρέτζο» ήταν η πιο συλλογική και ολοκληρωμένη καλλιτεχνική εκδήλωση κατά της χούντας σ’ όλη την επταετία, ανακαλεί τον γενέθλιο τόπο του εισπνέοντας τις μυρωδιές της Ευριπίδου και, όποτε επιστρέφει νοερά στην Πόλη, δεν παραλείπει να μιλήσει και για τις αρνητικές όψεις της ζωής που βίωσε εκεί.

Σε αντίθεση με τον Χαρίτο, ο Μάρκαρης μεγάλωσε ως κοσμοπολίτης. Πηγαίνοντας στο λύκειο, στο πέρασμά του άκουγε ταυτόχρονα έξι γλώσσες – τούρκικα, ελληνικά, αρμένικα, σεραφαδίτικα, εβραϊκά, ιταλικά και γαλλικά. Όλες όμως οι παραπάνω εθνότητες, επισημαίνει, ζούσαν κλεισμένες στον εαυτό τους, περιφρουρώντας τις παραδόσεις, την ιστορία και τα ιερά τους κειμήλια.

Στην ελληνική, μάλιστα, η κατάσταση ήταν χειρότερη, καθώς «οι Ρωμιοί πίστευαν ακράδαντα ότι ήταν οι θεματοφύλακες του βυζαντινού μεγαλείου». Αν ο ήρωάς του ασφυκτιούσε μέσα στην κλειστή κοινωνία του μετεμφυλιακού χωριού του, ο ίδιος πνιγόταν μέσα σε μια «βαθύτατα συντηρητική και αντιδραστική» μειονότητα...

Αμαρτία εξομολογημένη, λέμε, δεν είναι αμαρτία. Όπως παραδέχεται ο Μάρκαρης, το μυθιστόρημα, πέρα από την επιτυχία που του χάρισε, τον απάλλαξε κι από έναν βραχνά: από τις εντάσεις που είχε με τους Έλληνες σκηνοθέτες, οι οποίοι παραπονιούνται για την έλλειψη καλών σεναριογράφων, ενώ στην πραγματικότητα επιθυμούν από «κολαούζους» έως «διεκπεραιωτές».

Το καρφί δεν αφορά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Το ιδιωτικό πρόσωπο του τελευταίου, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν εντελώς διαφορετικό από το «ψυχρό, αποστασιοποιημένο κι ενίοτε υπεροπτικό» δημόσιο. Επιπλέον, από την αρμονική κι ευχάριστη συνεργασία μεταξύ τους, τελειοποίησε ο Μάρκαρης την «τεχνική της σεκάνς» που εφάρμοσε αργότερα στα βιβλία του. Βιβλία που ακολουθούν γρηγορότερους ρυθμούς, βέβαια, κι είτε έχουν για πρωταγωνιστή τον Χαρίτο είτε τον ίδιο, ρουφιώνται μονομιάς.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Nανά Δαρειώτη: «Ε. Ζολά, Κ. Μπλίξεν και Ε. Βουτσινά - Οι συγγραφείς που θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

The Book Lovers / «Ο Ζολά, η Μπλίξεν και η Βουτσινά θα με συνδέουν πάντα με την κουλτούρα του φαγητού»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την δημοσιογράφο γεύσης Νανά Δαρειώτη για όλα εκείνα τα βιβλία που την διαμόρφωσαν αλλά και για τα αστυνομικά μυθιστορήματα που την ξαναέβαλαν στον κόσμο της ανάγνωσης μετά από μια βασανιστική περίοδο long covid που πέρασε τελευταία.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ