«Καλή αντάμωση εκεί ψηλά»: Η ιστορία μιας δυνατής φιλίας στη μεταπολεμική Γαλλία

Πιερ Λεμέτρ «Καλή αντάμωση εκεί ψηλά» Facebook Twitter
Γεννημένος στο Παρίσι το 1951 και με σπουδές ψυχολογίας, ο Πιερ Λεμέτρ άργησε να διεκδικήσει την ιδιότητα του συγγραφέα. Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0

«ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ, όπου ο Θεός θα μας ενώσει ξανά, ελπίζω. Καλή αντάμωση εκεί ψηλά, αγαπημένη μου γυναίκα». Έτσι τέλειωνε το γράμμα ενός στρατιώτη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που έμελλε να οδηγηθεί στο απόσπασμα κατηγορούμενος άδικα για προδοσία. Κι αυτήν ακριβώς τη φράση –«Καλή αντάμωση εκεί ψηλά»– δανείστηκε ο Πιερ Λεμέτρ για τίτλο του μυθιστορήματός του που το 2013 καρπώθηκε το Γκονκούρ έχοντας ήδη σημειώσει πωλήσεις εκατοντάδων χιλιάδων αντιτύπων. 

Χάρη στην ελληνική έκδοσή του (μετ. Έφη Κορομηλά, εκδ. Μίνωας), μπορούμε να απολαύσουμε κι εμείς την αφηγηματική δεινότητα, το σαρδόνιο χιούμορ, το σαρκασμό και την ειρωνεία του Λεμέτρ, καθώς ξεδιπλώνει τις περιπέτειες δύο απόστρατων που προσπαθούν να επιβιώσουν στην τόσο αφιλόξενη γι' αυτούς μεταπολεμική Γαλλία. 

Όχι, δεν υπάρχει εδώ κάποια μεγάλη ιστορία αγάπης. Υπάρχει η ιστορία μιας δυνατής φιλίας ανάμεσα σε δύο άντρες εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους κι ακόμα δυο απάτες εθνικής εμβέλειας με τεράστια οικονομική και συμβολική σημασία, αποκαλυπτικές του τι μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους είτε από απόγνωση είτε από κυνισμό είτε από απληστία.

«Να πώς τελειώνει ο πόλεμος, καημένε μου» γράφει ο ένας από τους κεντρικούς ήρωες του βιβλίου στον άλλο, όσο αναρρώνουν ακόμα σε ξεχωριστά νοσοκομεία. «Ένας τεράστιος κοιτώνας γεμάτος εξαντλημένους άντρες που ούτε να τους στείλουν στα σπίτια τους δεν είναι ικανοί. Κανείς για να σου πει μια κουβέντα, να σου σφίξει έστω το χέρι. Οι εφημερίδες μας είχαν υποσχεθεί αψίδες θριάμβου κι αντί γι' αυτό μας στοιβάζουν σε αίθουσες που μπάζουν από παντού. Το "στοργικό ευχαριστώ της ευγνωμονούσης Γαλλίας" μετατράπηκε σε μια ατέλειωτη ταλαιπωρία, τσιγκουνεύονται το χαρτζιλίκι των 52 φράγκων, μας μοιράζουν με το σταγονόμετρο το ρουχισμό, τη σούπα, τον καφέ. Μας φέρονται σαν να 'μαστε κλέφτες...».

Οι καταχρήσεις δημοσίου χρήματος που αποδίδει στον αριστοκράτη ήρωά του προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από το «σκάνδαλο των στρατιωτικών εκταφών» που ξέσπασε το 1922, απασχόλησε ευρέως τον Τύπο και μόνο αλώβητη δεν άφησε την τότε γαλλική κυβέρνηση.

Στο «Καλή αντάμωση...» πρωταγωνιστούν ένας πρώην τραπεζικός υπάλληλος, ταπεινής καταγωγής, συνεσταλμένος και λεμφατικής κράσης, κι ένας εκρηκτικής ιδιοσυγκρασίας, θηλυπρεπής, προικισμένος ζωγράφος εθισμένος στη μορφίνη, ο οποίος προτιμά να λογαριάζεται νεκρός παρά να επιστρέψει στους κόλπους της μεγαλοαστικής οικογένειάς του.

Σε αντίθεση με τον πρώτο που δεν φέρει σπουδαία σωματικά τραύματα, ο δεύτερος έχει χάσει από ακρωτηριασμό το ένα του πόδι και το πρόσωπό του, σμπαραλιασμένο από οβίδα, μοιάζει με χοάνη που προκαλεί αποτροπιασμό. Και οι δυο, έπειτα από τέσσερα χρόνια στο μέτωπο, θα μπορούσαν να συγκαταλέγονται στους τυχερούς που γύρισαν άθικτοι πίσω, αν λίγο πριν από τη συνθηκολόγηση δεν έπεφταν θύματα της μωροφιλοδοξίας ενός συμπατριώτη τους αξιωματικού που γύρευε παράσημα με κάθε κόστος.

Όση δε προσοχή δίνει ο Λεμέτρ στη μετέπειτα πορεία των δυο αποστράτων, άλλη τόση δίνει και στου τελευταίου, χρεώνοντάς τον μάλιστα μ' ένα σκάνδαλο ολκής που, αλίμονο, βασίζεται σε πραγματικό γεγονός.

kali antamosi
Το «Καλή αντάμωση εκεί ψηλά» του Πιέρ Λεμέτρ είναι διαθέσιμο σε e-book από τις εκδόσεις Μίνωας.

Άφραγκοι και περιθωριοποιημένοι, οι δυο φίλοι φυτοζωούν σε μια τρώγλη στο Παρίσι μέχρι που κάποια στιγμή, πατώντας πάνω στη λατρεία των νεκρών που συνεπαίρνει τη χώρα, βάζουν μπροστά μια μεγαλεπήβολη απάτη, ικανή να τους κάνει από τη μια μέρα στην άλλη ζάπλουτους: κρυμμένοι πίσω από ένα ψευδεπίγραφο καλλιτεχνικό πρακτορείο, υπόσχονται μεγαλειώδη μνημεία πεσόντων σε δεκάδες σωματεία, κοινότητες και δήμους, διεκδικώντας από παντού διόλου αμελητέες προκαταβολές.

Την ίδια περίοδο, ο αξιωματικός που αναφέραμε πιο πάνω, ξεπεσμένος αριστοκράτης αλλά και προνομιακός αποδέκτης κυβερνητικών συμβολαίων, εκμεταλλευόμενος την άμεση ανάγκη δημιουργίας μαζικών νεκροταφείων, δίνει ρεσιτάλ αισχροκέρδειας: παραδίδει φέρετρα μικροσκοπικού μεγέθους, όπου για να χωρέσουν οι σοροί πρέπει να κομματιαστούν, κι απασχολεί για ψωροδίφραγκα Σενεγαλέζους εργάτες που αδυνατούν να διακρίνουν την ταυτότητα των Γάλλων πεσόντων από εκείνη των Γερμανών...

Γραμμένο με οίστρο, με συνεχείς εναλλαγές κωμικών και τραγικών καταστάσεων, με αριστοτεχνικά δοσμένους χαρακτήρες και μια πλοκή που σε καθηλώνει ως την τελευταία σελίδα, το «Καλή αντάμωση εκεί ψηλά» ζωντανεύει την ατμόσφαιρα μιας ολόκληρης εποχής και τα ήθη μιας κοινωνίας που επέτρεψε την ηρωοποίηση δειλών και την ευημερία καιροσκόπων, φαινόμενα που, δυστυχώς, εκατό χρόνια μετά δεν έχουν πάψει να επαναλαμβάνονται.

Όπως διευκρινίζει ο Λεμέτρ στο επιλογικό του σημείωμα, η απάτη με τα μνημεία των πεσόντων είναι φανταστική. Αντίθετα, οι καταχρήσεις δημοσίου χρήματος που αποδίδει στον αριστοκράτη ήρωά του προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από το «σκάνδαλο των στρατιωτικών εκταφών» που ξέσπασε το 1922, απασχόλησε ευρέως τον Τύπο και μόνο αλώβητη δεν άφησε την τότε γαλλική κυβέρνηση.

Γεννημένος στο Παρίσι το 1951 και με σπουδές ψυχολογίας, ο Πιερ Λεμέτρ άργησε να διεκδικήσει την ιδιότητα του συγγραφέα. Για πολλά χρόνια δίδασκε επικοινωνία σε τμήματα επαγγελματικής κατάρτισης ενηλίκων, αλλά με το που δημοσίευσε, το 2006, το πρώτο του –αστυνομικό– μυθιστόρημα διαπίστωσε πως θα μπορούσε πλέον να βιοπορίζεται κι αλλιώς.

Ακολούθησαν έξι ακόμη νουάρ που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες αποσπώντας άφθονες διακρίσεις και βραβεία για το συγκεκριμένο είδος, αλλά για τους λάτρεις της υψηλής λογοτεχνίας παρέμενε άγνωστος. Με το «Καλή αντάμωση εκεί ψηλά», όμως, κατάφερε να τους κατακτήσει.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ