«Η Προσήλωση» του Αλμπέρτο Μοράβια: Αποκλειστική προδημοσίευση

Alberto Moravia Facebook Twitter
O Αλμπέρτο Μοράβια στη Ρώμη τον Απρίλιο του 1979. Φωτ.: Ulf Andersen/Getty Images/Ideal Image
0



ΣYΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ και κυρίως αναστοχαστικός ως προς τις κυρίαρχες όψεις και δομές των πραγμάτων, ο Αλμπέρτο Μοράβια πάντοτε αμφισβητούσε τις στατικές αλήθειες: εξού και ότι τα βιβλία του αγαπήθηκαν από σπουδαίους κινηματογραφικούς δημιουργούς οι οποίοι βρήκαν στο πολύτροπο ταμπλό βιβάν του διαφορετικούς τρόπους αμφισβήτησης του υπάρχοντος – και ειδικά της μεσοαστικής ηθικής.

Το ζήτημα της ελευθερίας είναι και πάλι στο επίκεντρο ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία του Μοράβια.

Τα περισσότερα, άλλωστε, από τα έργα του έφεραν τίτλους κυρίαρχων ανθρώπινων εμμονών και αντιδράσεων – «Περιφρόνηση», «Ανυπακοή» και εν προκειμένω «Προσήλωση», δηλαδή ένα από τα πιο κεντρικά έργα του σπουδαίου Ιταλού ο οποίος τόλμησε να θίξει το πλέον προβληματικό, από πλευράς ηθικής, θέμα, αυτό της αιμομιξίας: η υπόθεση του βιβλίου αφορμάται από την προβληματική σχέση όχι μόνο του συγγραφέα με τη γραφή αλλά και του πατριού με την πρόγονή του.

Το ζήτημα της ελευθερίας είναι και πάλι στο επίκεντρο ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία του Μοράβια, αποκλειστικά αποσπάσματα του οποίου προδημοσιεύει η LiFO. Η μετάφραση είναι του Δημήτρη Παπαδημητρίου και το βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κριτική. 

_____________________________

Μια από κείνες τις μέρες κάθισα στο τραπεζάκι μου, άνοιξα τον φάκελο με το προσχέδιο του μυθιστορήματος και άρχισα να δακτυλογραφώ. Όμως δεν προχώρησα πέρα από τις πρώτες γραμμές. Ξαφνικά με κυρίευσε μια υποψία, παραμέρισα τη γραφομηχανή και άρχισα να ξαναδιαβάζω το βιβλίο. Το διάβασα όλο το ίδιο απόγευμα και τελειώνοντας έκλεισα τον φάκελο, έχοντας την τρομακτική αίσθηση πως η ζωή μου ήταν πλέον εντελώς ανοχύρωτη και εκτεθειμένη, χωρίς καμία προστασία, ακόμη και στο κομμάτι της λογοτεχνίας. Ήταν ολοφάνερο πως κάθε λέξη του χειρογράφου ανέδιδε μια νότα αναλήθειας, μια αίσθηση πλασματική, με άλλα λόγια υστερούσε όσον αφορά την αυθεντικότητα.

Η προσήλωση
Αλμπέρτο Μοράβια, Η προσήλωση, Εκδόσεις Κριτική

Παρ’ όλα αυτά δεν θα ήθελα να παρεξηγηθώ. Το μυθιστόρημά μου είχε τις προδιαγραφές να θεωρηθεί επιτυχημένο και σίγουρα δεν θα τα πήγαινε άσχημα συγκριτικά με τα υπόλοιπα έργα της λογοτεχνικής παραγωγής εκείνων των ετών. Η πλοκή, οι χαρακτήρες, το ύφος, ο σχεδιασμός και η δομή του έργου συνέβαλλαν με φυσικό τρόπο ώστε να δημιουργηθεί ένα πολυσύνθετο οργανικό σύνολο, που διέθετε όλα τα χαρακτηριστικά της ζωντάνιας. Σε κάθε περίπτωση αυτή η ιστορία αναζήτησης του αυθεντικού μέσα από τον δίαυλο του έρωτα για ένα κορίτσι του λαού ήταν απολύτως μη αυθεντική. Η έλλειψη αυθεντικότητας δεν είχε να κάνει όμως με όσα ήταν γραμμένα στις σελίδες, αλλά, θα έλεγε κανείς, με τα ίδια τα γεγονότα που εξιστορούνταν. Επρόκειτο για μια έλλειψη αυθεντικότητας ας πούμε συστηματική, λες και τα γεγονότα που είχα προσπαθήσει να διηγηθώ ήταν εξαρχής, πριν καν αποτυπωθούν στο χαρτί, αμετάκλητα μη αυθεντικά. Παρ’ όλα αυτά εγώ τα γεγονότα εκείνα δεν τα είχα επινοήσει· τα είχα ανασύρει από το πολύ πρόσφατο παρελθόν μου. Ο κεντρικός ήρωας ήμουν εγώ· το κορίτσι του λαού, που ο κεντρικός ήρωας αγαπούσε και παντρευόταν, ήταν η Κόρα· ο πατέρας και η μητέρα του κοριτσιού ήταν ο πατέρας και η μητέρα της Κόρα· ο αδελφός του κεντρικού ήρωα ήταν ο αδελφός μου· οι γονείς ήταν οι δικοί μου γονείς· το πλουσιοκόριτσο που ο κεντρικός ήρωας έκανε πέρα προτιμώντας την Κόρα υπήρξε για έναν χρόνο το κορίτσι μου· η πόλη όπου ζούσαν και δραστηριοποιούνταν αυτοί οι χαρακτήρες ήταν η Ρώμη, στην οποία ζούσα και δραστηριοποιούμουν ο ίδιος. Συνεπώς, θα το πω ακόμη μία φορά, δεν ήταν τόσο το βιβλίο που ήταν μη αυθεντικό όσο η πραγματικότητα απ’ την οποία είχε προκύψει.

Δεν είμαι βέβαιος αν μπορώ να εκφράσω το συναίσθημα φρίκης που μου εμφύσησε αυτή η ανακάλυψη. Για να κάνω μια αντιπαραβολή, έμοιαζε σαν να είχα ανακαλύψει μέσα σε μια στιγμή πως ο Θεός, όταν έφτιαχνε τον κόσμο, τον είχε «ξεπετάξει» με φτηνά υποκατάστατα, δηλαδή με υλικά που έμοιαζαν, αλλά δεν ήταν αυτά που θα έπρεπε να είναι. Ή ότι ο Αδάμ και η Εύα, οι πρώτοι άνθρωποι που έζησαν στον κόσμο αυτό, είχαν πιστέψει πως αγαπιούνται πραγματικά, ενώ ο σκοπός της ένωσής τους ήταν άλλος· έτσι στη συνέχεια για αιώνες οι απόγονοί τους, και κατά συνέπεια ολόκληρη η ανθρωπότητα, είχαν σαν βάση μια κινητήρια δύναμη κάθε άλλο παρά αυθεντική, που αύξανε με γεωμετρική πρόοδο την αρχική πλάνη. Ιδωμένη από μια τέτοια προοπτική, η ιστορία έμοιαζε με νεκροταφείο στρεβλών ιδεών, που μετά τη χρήση τους εγκαταλείφθηκαν· ένα μαγαζί που πουλά προσωπεία μεταμφίεσης, όπου το πρόσωπο της πραγματικότητας δεν αποκαλύφθηκε ούτε μία φορά. Είναι φυσικό πως ένα μυθιστόρημα στο οποίο θα προσπαθούσε κάποιος να εξιστορήσει τα συμβάντα ενός παρόμοιου κόσμου θα ήταν διάτρητο απ’ τα σκουλήκια μιας πλάνης αρχέγονης και ανεκτίμητης. 

Για να επιστρέψουμε στο μυθιστόρημά μου: ένιωθα ότι ο πρωταγωνιστής μου αγαπούσε τη λαϊκή ηρωίδα του με μη αυθεντικά κίνητρα, οπότε κατά βάθος θα μπορούσε κανείς ακόμη και να ισχυριστεί πως δεν την αγαπούσε καθόλου. Την ίδια όμως στιγμή που σχημάτιζα στο μυαλό μου αυτή την αποθαρρυντική σκέψη, εγώ ήξερα ότι η Κόρα βρισκόταν εκεί, στο διπλανό δωμάτιο· όπως ήξερα και ότι ο υπάλληλος του ληξιαρχείου που μας είχε παντρέψει ήταν ακόμα εν ζωή· θυμόμουν επίσης τις τόσες φορές που είχα κάνει έρωτα μαζί της, ακόμη και τον τρόπο· ναι, την είχα αγαπήσει την Κόρα, την είχα παντρευτεί, όλα αυτά όμως φανέρωναν εκ του αποτελέσματος μια καθολική και ανεπανόρθωτη έλλειψη αυθεντικότητας. Τόσο καθολική και τόσο ανεπανόρθωτη, που με έκανε να αμφισβητώ αν τα γεγονότα που συνέβησαν είχαν συμβεί πραγματικά. Αλήθεια, με ποιο τρόπο μπορούσε κάτι που δεν είχε υπόσταση, που δεν υπήρχε, με λίγα λόγια κάτι μη αυθεντικό, να γεννήσει κάτι υπαρκτό και με υπόσταση, δηλαδή ένα αληθινό γεγονός; Ωστόσο έτσι είχαν τα πράγματα, από το τίποτα ανέβλυζε η μονάδα και από το μη πραγματικό το αληθινό. Επιστρέφοντας στην πιο πάνω αντιπαραβολή, ήταν σαν ο Θεός να είχε δημιουργήσει κατά λάθος τον κόσμο. Ο κόσμος παρ’ όλα αυτά ήταν εκεί, υπαρκτός, να μαρτυρά, έστω και ψευδώς, ότι δημιουργήθηκε στ’ αλήθεια· με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η Κόρα βρισκόταν εκεί, στο διπλανό δωμάτιο, καταμαρτυρώντας πως αν και η σχέση μας ήταν ολωσδιόλου μη αυθεντική, εμείς είχαμε αγαπηθεί και είχαμε παντρευτεί στ’ αλήθεια.

Δεν θέλω να μακρηγορήσω άλλο για το πόσο καταστροφική ήταν η συγγραφική μου απόπειρα. Ξαφνικά, σχεδόν δίχως να το σκεφτώ, με μια μηχανική κίνηση χαρακτηριστική της απόγνωσης που είχα, πήρα στα χέρια μου το χειρόγραφο και στάθηκα μπροστά στο παράθυρο μιας από τις πλαϊνές προσόψεις του διαμερίσματος, που έβλεπε σε ένα περιφραγμένο οικόπεδο. Το οικόπεδο αυτό ήταν κάτι σαν σκουπιδότοπος· εδώ κι εκεί υψώνονταν σωροί από μπάζα· γάτες, αδέσποτοι σκύλοι και διάφορα χαμίνια περιφέρονταν ανάμεσα σε λακκούβες και βουναλάκια. Άρχισα να σκίζω το χειρόγραφο στο περβάζι, πετώντας μακριά τις σκισμένες σελίδες, που αιωρούνταν για κάμποσο στον αέρα πριν καταλήξουν στο χώμα.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ