Ελένη Καπετανάκη: «Μακάρι να μεταφράσουμε όσο περισσότερη αραβική λογοτεχνία μπορούμε»

Ελένη Καπετανάκη: «Μακάρι να μεταφράσουμε όσο περισσότερη αραβική λογοτεχνία μπορούμε» Facebook Twitter
Οι Έλληνες αναγνώστες έχουν στρέψει το βλέμμα προς Ανατολάς. Εικονογράφηση: Ατελιέ LIFO
0

— Καταρχάς, να σας δώσω συγχαρητήρια για το πολύτιμο έργο σας και να σας ρωτήσω πώς ασχοληθήκατε με τη μετάφραση; Ποια ήταν τα πρώτα σας βήματα;
Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Η αραβική γλώσσα μπήκε στη ζωή μου το 2000. Ήταν επιλογή μου, η τρίτη γλώσσα που μάθαινα, ο κόσμος της Ανατολής φάνταζε γοητευτικός στα μάτια μου. Αργότερα, ο Ανταίος Χρυσοστομίδης με έριξε στον μεταφραστικό στίβο και αυτό του το οφείλω.

Όπως έλεγε ο Ronald Broadhurst, σπουδαίος Άγγλος συγγραφέας και μεταφραστής: «Όσο για τους Άραβες, οι οποίοι μου πρόσφεραν μερικές από τις πιο μεγάλες απολαύσεις της ζωής μου, το μόνο που ελπίζω είναι ότι βοήθησα κι εγώ να ξεσκεπαστεί ένα μέρος της μακραίωνης και υπέροχης ιστορίας τους». Αυτό είναι το μότο μου.

portrait
Ελένη Καπετανάκη, μεταφράστρια

— Έχετε μεταφράσει πραγματικά εξαιρετικά μυθιστορήματα, όπως οι «Κόρες της Σελήνης» της Τζόχα Αλχάρθι, η «Πύλη του Ήλιου» του Ελιάς Χούρι, το «Καντήλι της Ουμ Χασίμ» του Γιάκα Χάκι, για να αναφέρω απλώς μερικά. Για ποιο είστε πραγματικά περήφανη;
Είμαι περήφανη για πολλά. Για το ιστορικό βιβλίο «Σαλαντίν: ένας χαρισματικός ηγέτης» του Ιμπν Σαντάντ το θεώρησα έργο ζωής, όπως επίσης την «Πύλη του Ήλιου» του Ελιάς Χούρι που αναφέρατε. Όμως και για άλλα, π.χ. το αριστούργημα του Γκαμάλ αλ Γιτάνι «Μπαρακάτ, ο δίκαιος», που, όταν μου το έδωσε ο Ανταίος Χρυσοστομίδης, το 2008, τα χέρια μου έτρεμαν. Για το πιο σύγχρονο αριστούργημα του Ραμπίε Τζάμπιρ, που βραβεύτηκε με το αραβικό Μπούκερ, με τίτλο «Οι Δρούζοι του Βελιγραδίου», και βέβαια για το «Η ροδιά μονάχα ξέρει» του Ιρακινού Σινάν Αντούν, που το μετέφρασα με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση και μου άνοιξε ένα κεφάλαιο για το Ιράκ, που αγάπησα.

Επιθυμώ να συνεχίσω να μεταφράζω ιρακινή λογοτεχνία. Επίσης, ξεχωρίζω τον Λίβυο Τουαρέγκ, τον σπουδαίο Ιμπραχίμ αλ Κούνι, τον φιλόσοφο της ερήμου με τις τρομερές περιγραφές που περνάνε όλες μπροστά απ’ τα μάτια σου και νομίζεις ότι είσαι εκεί, στην έρημο, και κοιμάσαι κάτω απ’ τ’ αστέρια. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη, μάλιστα, θα κυκλοφορήσει το δεύτερο βιβλίο του με τίτλο «Το αίμα της πέτρας», του οποίου έχω τη μετάφραση έχω ολοκληρώσει.

Το παράπονό μου είναι ότι ενώ στις δυτικές αγορές η αραβική λογοτεχνία έχει καταλάβει τη θέση που της αξίζει, στην Ελλάδα είναι ακόμα μακριά απ’ αυτό. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια, που οι μεταφράσεις αυξάνονται, οι αναγνώστες ανταποκρίνονται και ανακαλύπτουν έναν άλλον κόσμο.

— Χαίρομαι πολύ, ειδικά για το «Αίμα της Πέτρας», και θέλω να σας εξομολογηθώ ότι πολλές φορές, σε περιόδους σαν κι αυτή που περνάμε τώρα, η παρηγοριά μου είναι βιβλία όπως «Η Πύλη του Ήλιου» του Ελιάς Χούρι σε δική σας, εξαίσια μετάφραση, που, παρότι μιλάει για τραγικά ιστορικά και πολιτικά γεγονότα, μεταφέρει μια ελπίδα. Το σκέφτεστε κι εσείς;
Η δική μου παρηγοριά είναι δύο βιβλία: το μεγάλο παλαιστινιακό μυθιστόρημα «Η Πύλη του Ήλιου», γιατί, όπως ο συγγραφέας έχει πει, «Η Νάκμπα συνεχίζεται», η μεγάλη συμφορά των Παλαιστινίων δεν έχει τελειώσει, το εθνικό τους τραύμα είναι εδώ. Τα λάθη και η συνειδητοποίηση υπάρχουν. Η ελπίδα επίσης. Και το «Η ροδιά μονάχα ξέρει». Όταν το πρωτοδιάβασα συγκλονίστηκα, καθώς η υπόθεση είναι η ζωή ενός νεαρού Ιρακινού· αναγκάζεται να συνεχίσει τη δουλειά του πατέρα του, που πλένει νεκρούς και τους προετοιμάζει για την ταφή – πράγματα που μας φέρνουν στο μυαλό τα τελευταία πικρά γεγονότα. Ο Τζαουάντ, άσχετα με την έκβαση της ζωής του, είχε όνειρα, ελπίδες. Είχα μεγάλη αγωνία αν θα φανεί σκληρό στους αναγνώστες. Με έκπληξη διαπίστωσα ότι, όσοι το διάβασαν, συγκλονίστηκαν.

Ελένη Καπετανάκη: «Μακάρι να μεταφράσουμε όσο περισσότερη αραβική λογοτεχνία μπορούμε» Facebook Twitter
Φωτ.: © Sarikhani Collection

— Θα συμφωνήσω ότι είναι πολλά τα συγκλονιστικά βιβλία που δεν έχουν ακόμα αναγνωριστεί. Θεωρείτε ότι είναι παραγνωρισμένες λογοτεχνικά και πολιτικά οι αραβόφωνες χώρες από τη Δύση; Πώς και σε ποιο βαθμό;
Από τη Δύση όχι, απ’ την Ελλάδα ίσως. Είναι το παράπονό μου: ενώ στις δυτικές αγορές η αραβική λογοτεχνία έχει καταλάβει τη θέση που της αξίζει, στην Ελλάδα είναι ακόμα μακριά απ’ αυτό. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια που οι μεταφράσεις αυξάνονται, οι αναγνώστες ανταποκρίνονται και ανακαλύπτουν έναν άλλον κόσμο. Αυτό οφείλεται και στους εκδότες, που σταδιακά στρέφονται και προς Ανατολάς. Όχι όλοι, μερικοί μόνο, φωτισμένοι. Οι υπόλοιποι μαθαίνουν κι αυτοί, κι αυτό είναι παρήγορο.

Όπως και να το κάνουμε, το υλικό είναι ανεξερεύνητο και ανεξάντλητο. Υπάρχει μεγάλος πλούτος. Στη Δύση έχουν ανακαλύψει αυτήν τη λογοτεχνία, γι’ αυτό και εκδίδουν, διοργανώνουν εκδηλώσεις, προσκαλούν τους Άραβες συγγραφείς να μιλήσουν για τον πολιτισμό και την ιστορία τους – όχι μόνο οι εκδοτικοί αλλά και μεγάλα δυτικά πανεπιστήμια που διαθέτουν έδρες αραβικής λογοτεχνίας.

— Έχετε, επίσης, μεταφράσει βιβλία για Άραβες ταξιδευτές που βρέθηκαν στον Βορρά, όπως το «Ταξίδι του Ιμπν Φαντλάν», ή για επιφανείς βιβλιοπώλες, όπως η «Περιπλανώμενη βιβλιοθήκη της ερήμου». Μιλήστε μας γι' αυτές τις δυο πτυχές που αγνοούμε στη Δύση.
Το «Ταξίδι του Ιμπν Φαντλάν» θα κυκλοφορήσει γύρω στο Πάσχα. Έχει ήδη αργήσει, φανταστείτε ότι το μετέφρασα το 2017 και τώρα βρήκα εκδότη. Πρόκειται για ένα κοινωνικο-ιστορικό ντοκουμέντο. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχουν γίνει εκθέσεις σε μουσεία και έχει γυριστεί ταινία γι’ αυτό. Είναι το ταξίδι που έκανε τον δέκατο αιώνα ο Άχμαντ Ιμπν Φαντλάν, λόγιος από τη Βαγδάτη, μέχρι τις χώρες των Βορείων, διασχίζοντας στέπες, παγωμένους ποταμούς πάνω σε σχεδίες από δέρμα καμήλας και συναντώντας λαούς και εθνότητες των οποίων περιγράφει τις συνήθειες και την καθημερινότητα. Ήταν οι πρώτες καταγραφές των λαών αυτών μέχρι και τους Βούλγαρους του Βόλγα και τους τότε Ρως.

Ο Μαζίντ, πάλι, από την «Περιπλανώμενη βιβλιοθήκη της ερήμου», που είναι λάτρης των βιβλίων και των χειρογράφων, ξεκινάει από την έρημο της Αραβίας και στέκεται σε όλες τις λαμπρές πολιτιστικές πρωτεύουσες του ισλαμικού κόσμου του Μεσαίωνα, προσπαθώντας να σώσει τα βιβλία του από τις ταραχές της εποχής εκείνης που οδηγούσαν στο κάψιμό τους. Διασχίζει, λοιπόν, τη Μέση Ανατολή, κουβαλώντας υπαρξιακά ερωτήματα, και μετέχει σε θεολογικές και φιλοσοφικές συζητήσεις στα μεγάλα τεμένη, και βιώνει τη χρυσή εποχή του Ισλάμ, τις αντιπαλότητες στις σέκτες, τον τρόπο ζωής και τον έρωτα. Βαγδάτη, Βασόρα, Κάιρο, Ιερουσαλήμ και πέρα στην Ανδαλουσία, αυτές είναι οι πόλεις στις οποίες μας ταξιδεύει, με πολλές αναφορές σε ελληνική, αραβική γραμματεία και στις αραβικές προσωπικότητες της εποχής του. Η Ομάιμα Αλχαμίς από τη Σαουδική Αραβία βραβεύτηκε γι’ αυτό το βιβλίο.

— Εκτός από λογοτεχνία, μεταφράζετε και υψηλών απαιτήσεων ιστορικά βιβλία. Θέλετε να μας μιλήσετε για τις Σταυροφορίες με τις οποίες καταπιάνεστε αυτόν τον καιρό;
Στο γραφείο μου έχω δύο ιστορικά βιβλία και δύο περιηγητικά που περιμένουν να μεταφραστούν, κατευθείαν από το αραβικό πρωτότυπο. Διάλεξα λοιπόν και μεταφράζω τώρα έναν λόγιο-ποιητή-πολεμιστή από τη Συρία του 11ου αιώνα –δεν έχω καταλήξει ακόμα στον ελληνικό τίτλο, γι’ αυτό δεν σας τον λέω–, ο οποίος συνέλεξε και κατέγραψε γεγονότα της ζωής του, ιστορικά και καθημερινά, περιέγραψε τους Φράγκους Σταυροφόρους, επίσης έζησε κοντά στον Σαλαντίν, ο οποίος είχε αποστηθίσει μεγάλο μέρος από τα ποιήματά του. Πέθανε 93 χρονών αναλογιζόμενος τη ζωή του και τα μαθήματα που του είχε δώσει. Το χειρόγραφό του βρέθηκε σχεδόν κατεστραμμένο στο Εσκοριάλ της Μαδρίτης.

Γύρισα, λοιπόν, στην αγαπημένη μου ιστορική περίοδο των Σταυροφοριών και στον πιο χαρισματικό ηγέτη, τον Σαλαντίν, που πάντα σκεφτόμουν να ξαναπιάσω.

— Για να μιλήσουμε, όμως, και για τις γυναίκες συγγραφείς, σε αντίθεση με ο,τι πιστεύεται, υπάρχουν σπουδαίες γυναίκες που γράφουν στα αραβικά και τις έχετε αποδώσει στα ελληνικά. Θέλετε να μας μιλήσετε γι' αυτές;
Οπωσδήποτε! Είναι δυνατόν να αγνοήσουμε τη Ναουάλ αλ Σααντάουι, τη Σάχαρ Χαλίφα, την Τζόχα Αλχάρθι και την Ομάιμα Αλχαμίς, που έχουν ήδη κυκλοφορήσει στα ελληνικά; Και πώς να μη μιλήσουμε για την πιο αγαπημένη συγγραφέα του αραβικού κόσμου, την Αχλάμ Μοσταγάνμι από την Αλγερία, που, λίγο πριν από το καλοκαίρι αυτό, θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο της «Η μνήμη του σώματος»; Είναι το πρώτο μιας βραβευμένης τριλογίας και έχει πουλήσει ένα εκατομμύριο αντίτυπα.

Εδώ πρέπει να αναφέρω και το δεύτερο βιβλίο της βραβευμένης με το Διεθνές Μπούκερ, Τζόχα Αλχάρθι, με τίτλο «Νερατζιά» που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Gutenberg. Υπάρχουν σπουδαίες γυναίκες συγγραφείς στον αραβικό κόσμο και ευελπιστούμε να φέρουμε κι άλλες, γιατί πραγματικά συνέχεια ανακαλύπτουμε νέες και άξιες συγγραφείς.

— Είχατε κάποια στιγμή αναφερθεί στη ρήση του σοφού Γκαμάλ αλ Γιτάνι που έλεγε ότι ο συγγραφέας «δεν πρέπει να είναι απομονωμένος απ' όσα συμβαίνουν γύρω του. Δεν ζει σε κλουβί γυάλινο». Υπάρχουν βιβλία που σας έχουν κινητοποιήσει να τα μεταφράσετε για την αλήθεια τους;
Ναι, υπάρχει η Ντίμα Ουανούς, ανερχόμενη συγγραφέας από τη Συρία. Εδώ και έναν χρόνο προσπαθώ να βρω εκδότη, αλλά δεν απελπίζομαι. Η Ντίμα μας μιλάει για τον φόβο του φόβου. Δηλαδή, τον φόβο για τον φόβο. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για τη Συρία. Αυτό το βιβλίο το ανακάλυψα στο ξεκίνημα της πανδημίας το 2020 και το βρήκα τότε, λόγω του γενικότερου κλίματος της ζωής μας, βαρύ. Φοβόμουν ήδη και τον κορωνοϊό, οπότε ο φόβος ήταν διπλός για μένα. Όταν το διάβασα μια πιο ήρεμη περίοδο, το βρήκα σπουδαίο και αποφάσισα να το παλέψω. Ξεκίνησα να το μεταφράζω χωρίς να έχω από πριν βρει εκδότη – ο Ελιάς Χούρι έχει πλέξει το εγκώμιο της Ντίμα.

Υπάρχει επίσης ένας συγγραφέας από την Υεμένη που επιθυμώ να μεταφράσω. Από την Υεμένη δεν έχουμε κάνει τίποτα, δεν την έχουμε συστήσει στον Έλληνα αναγνώστη, και αξίζει τον κόπο. Τίποτα δεν ξέρουμε για τη ζωή των ανθρώπων εκεί, πριν και μετά τον καταστροφικό πόλεμο και την πείνα από τα οποία υποφέρουν μέχρι και σήμερα οι Γεμενίτες. Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον.

— Θεωρείτε ότι οι αραβόφωνες χώρες είναι αδικημένες στη Δύση; Υπάρχουν αριστουργήματα που παραμένουν αμετάφραστα στην Ελλάδα ή βιβλία που θα θέλατε να μεταφράσετε και δεν έχουν βρει ακόμα εκδότη;
Έχω ήδη μιλήσει για δύο βιβλία παραπάνω, αλλά θα μπορούσα επίσης να αναφέρω πολλούς κλασικούς και σύγχρονους Άραβες συγγραφείς, γυναίκες και άντρες, που έχουν γράψει αριστουργήματα, τα οποία δεν έχουμε εδώ διαβάσει. Όπως ο Τζάμπρα Ιμπραχίμ Τζάμπρα, ο Χαμπίμπ Σέλμι, ο Τζαμπούρ Ντουαϊχί, ο Ιμπραχίμ Νασράλα, η Ράντουα Αάσουρ, κι άλλοι, ο κατάλογος είναι μακρύς. Στη Δύση, λοιπόν, και κυρίως σε Αγγλία, Γαλλία και ΗΠΑ, οι Άραβες μεταφράζονται. Αρκετοί μάλιστα έχουν διδάξει και διδάσκουν σε δυτικά πανεπιστήμια. Στην Ελλάδα, που είμαστε πιο κοντά τους λόγω της Μεσογείου, το παλεύουμε ακόμη. Μακάρι να μεταφράσουμε όσο περισσότερη αραβική λογοτεχνία μπορούμε. Αυτό ήταν εξαρχής το όραμά μου, αρκεί να υπάρχει κάποιος να τους εκδίδει.

Πρόσφατα διάβασα πως τα 2/3 των στα ελληνικά μεταφρασμένων βιβλίων είναι από τα αγγλικά. Και αναρωτιέμαι: γιατί να είμαστε τόσο «δυτικο-στραμμένοι»; Μήπως ήρθε καιρός να ανακαλύψουμε νέους κόσμους; Το 2009, στο «Μπαρακάτ, ο δίκαιος» έγραφα στο προλογικό σημείωμα της μεταφράστριας: «Το Αλ Ζίνι Μπαρακάτ –αραβικός τίτλος– είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, πάνω απ’ όλα όμως είναι ένα ταξίδι στ’ όνειρο. Μεταφέρει τον πρόθυμο αναγνώστη σ’ έναν κόσμο σεΐχηδων, μιναρέδων, πολύβουων δρόμων και συνοικιών, χρωμάτων, αρωμάτων και γεύσεων, ξαναστήνοντας έτσι το σκηνικό της ταραγμένης αυτής εποχής στην ιστορία της Αιγύπτου».

Οι Έλληνες αναγνώστες, χαίρομαι να πω, έχουν στρέψει το βλέμμα και προς Ανατολάς. Μόνο κάτι θετικό μπορεί να βγει από την ανακάλυψη ενός πολιτισμού με μακραίωνη ιστορία, ενός κόσμου με έντονο αποτύπωμα στην ευρύτερη περιοχή μας.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τζόχα Αλχάρθι: «Και η πιο αυστηρή κοινωνία αφήνει παράθυρα στην ελευθερία»

Βιβλίο / Τζόχα Αλχάρθι: «Και η πιο αυστηρή κοινωνία αφήνει παράθυρα στην ελευθερία»

Με το μυθιστόρημά της «Οι κόρες της Σελήνης» (εκδ Gutenberg) κέρδισε το Booker International του 2019. Ήταν το πρώτο γραμμένο στα αραβικά βιβλίο που πήρε το σπουδαίο λογοτεχνικό βραβείο. Η συγγραφέας εκπλήσσει με μια μοντέρνα, γοητευτική σάγκα που εκτυλίσσεται από το 1880 μέχρι σήμερα σε μια αραβική χώρα που εξελίσσεται ραγδαία. Στο κέντρο του βιβλίου της μερικές υπέροχες γυναίκες, που ίσως ανατρέπουν πολλά μας στερεότυπα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κατερίνα Σχινά: «Η μετάφραση δεν είναι το φτωχό, εφήμερο αντίγραφο του πρωτοτύπου»

Portraits 2023 / Κατερίνα Σχινά: «Η μετάφραση δεν είναι το φτωχό, εφήμερο αντίγραφο του πρωτοτύπου»

Παραγωγικότατη και φέτος, η κορυφαία «εργάτρια της γλώσσας» είναι ταγμένη στο επίπονο έργο της μετάφρασης, δουλεύοντας πάνω σε μερικές από τις κορυφαίες κυκλοφορίες της πρόσφατης εκδοτικής κίνησης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
ΚΥΡΙΑΚΗ Κλαίτη Σωτηριάδου: «Ένας καλός μεταφραστής δεν έχει "εγώ"»

Βιβλίο / Κλαίτη Σωτηριάδου: «Ένας καλός μεταφραστής δεν έχει "εγώ"»

Η ποιήτρια, συγγραφέας και μεταφράστρια του Βάργκας Λιόσα, του Κάρλος Φουέντες, της Ιζαμπέλ Αλιέντε, του Πάμπλο Γκουτιέρεθ και του Ερνέστο Σάμπατο ανάμεσα σε άλλους, που το όνομά της συνδέθηκε κυρίως με όλο το λογοτεχνικό έργο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες μιλά στη LifO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ