Τι κάνουν οι νέοι της Αθήνας; Γυμνάζονται. Γεμίζουν τα γυμναστήρια, ζουν με επιδόματα, ασχολούνται με τα μαλλιά τους και τα ρούχα τους, διαμαρτύρονται, απογοητεύονται, λένε σουξέ της εποχής, μπερδεύουν τα αρχαία, την καταγωγή, την υπερηφάνεια, δεν πιστεύουν κανέναν ή σχεδόν κανέναν. Πότε; Πολύ παλιά.
Το 424 π.Χ. συγκεκριμένα, με τον Αριστοφάνη να γράφει την πρώτη κωμωδία που ανέβηκε με το όνομά του, τους «Ιππείς», όπως αποκαλεί τον Xορό των νέων στο έργο του, που γίνονται μάρτυρες της μεγάλης «μάχης» του Παφλαγόνα και του αλλαντοπώλη Αγοράκριτου, οι οποίοι κομπάζουν ξεδιάντροπα και συναγωνίζονται σε φαυλότητα και κλεψιά.
Όλα αυτά τα γράφει ο Αριστοφάνης, ενώ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος μαίνεται και ο Περικλής έχει πεθάνει, με στόχο τον προσωπικό του εχθρό, τον δηµαγωγό λαοφιλή Κλέωνα, ο οποίος είναι και υπερασπιστής της συνέχισης του πολέμου και, σύμφωνα με την περιγραφή του Θουκυδίδη, ο άνθρωπος που όχι μόνο ήξερε να χειραγωγεί τα συναισθήματα του αθηναϊκού λαού αλλά και να έχει ένα μεγάλο αριθμό πληροφοριοδοτών, προκειμένου να ελέγχει την πόλη.
Είναι συγκλονιστικό με πόσο ωμό και τρομακτικό τρόπο σχεδόν ο Αριστοφάνης μιλά στο έργο για τη δημαγωγία και τη διαφθορά, φωτογραφίζοντας τα πρόσωπα της εποχής του πολύ καθαρά.
Ο Κωνσταντίνος Ρήγος φέρνει τους «Ιππείς» στο 2021, να ραπάρουν στην Επίδαυρο, και μαζί τους φέρνει και την αύρα της πόλης που γέννησε το έργο, ανοίγοντας τα Επιδαύρια με την πρώτη φετινή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου.
«Η ιδέα μου να κάνω τους “Ιππείς”, παρόλο που το έργο δεν έχει τη φαντασμαγορία άλλων κειμένων του Αριστοφάνη, βασίζεται αρχικά στο μεγάλο ενδιαφέρον που έχει η διαμάχη των δυο κεντρικών πρωταγωνιστών του, δυο προσώπων λαϊκών και πολιτικών, αλλά και η παρουσία του Χορού, των εφήβων, των νεαρών στην παλαίστρα, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά ως νέοι άνθρωποι της πόλης και μοιάζουν πολύ και με τη σημερινή νεολαία.
Ήθελα να φέρω, λοιπόν, στη σκηνή όλη αυτή την “αλητεία” και την ορμή, κάτι που δεν είναι δύσκολο τελικά, καθώς, εξερευνώντας το ίδιο το κείμενο, βρίσκω ότι έχει τις ίδιες αναλογίες με το σήμερα, ακόμα και αν δεν το πειράξεις καθόλου» λέει ο Κωνσταντίνος Ρήγος.
Στο βάθος του σκηνικού το μέγαρο του Δήμου ανακαινίζεται, στην Αθήνα, όπου συμβαίνουν όλα, γίνονται μεγάλα έργα, ενώ οι αρχαίες κολόνες ταιριάζουν με την ομορφιά της πόλης, την ιστορία, αλλά και τον τουρισμό και το μέλλον της. Μπροστά και γύρω από τα έργα που κάνουν την πόλη πιο «μοντέρνα», οι «Ιππείς» γυμνάζονται στους πλάγιους ίππους τους, παρακολουθώντας πότε αδιάφορα και πότε με ενδιαφέρον αυτά που διαδραματίζονται μπροστά τους.
Τι συμβαίνει; Μα έχει έρθει ο Κλέωνας και συζητά με έναν νέο διεκδικητή της εξουσίας που έχει ξεσηκώσει τη νεολαία εναντίον του και είναι ένα τίποτα, ένας λαϊκός, ένας αλλαντοπώλης με κρεμασμένη μια αρμαθιά λουκάνικα στον λαιμό του – και το κάνει ο πονηρός σε μια εποχή πείνας κάθε είδους. Και υπόσχεται κι άλλα, κι άλλα, και ότι θα μοιράσει πιο πολλές μίζες και επιδόματα και χρήματα από τον προηγούμενο δημαγωγό και κλέφτη και απατεώνα, ξεδιάντροπα και πιο επιδεικτικά από τον Κλέωνα.
«Είναι συγκλονιστικό με πόσο ωμό και τρομακτικό τρόπο σχεδόν ο Αριστοφάνης μιλά στο έργο για τη δημαγωγία και τη διαφθορά, φωτογραφίζοντας τα πρόσωπα της εποχής του πολύ καθαρά. Είναι απίθανο να βλέπεις έναν άνθρωπο μέσα στην αθηναϊκή δημοκρατία να κομπάζει όταν τον λένε κλέφτη και να λέει “βρίστε με, βρίστε με, όσο με βρίζετε, τόσο πιο άξιος είμαι”. Ή να λέει καθαρά: “Θέλεις κι εσύ να σου δώσω μια μίζα; Πάρε”.
Αυτή την τρομερή αλαζονεία της εξουσίας, της δύναμης, του χρήματος, της χειραγώγησης, την απουσία του ορθού λόγου, της λογικής και της σύνεσης πού δεν τις συναντάμε σήμερα; Σε ποιο μέρος του πλανήτη, αν θέλουμε να φύγουμε από τα καθ’ ημάς. Γιατί η ίδια συζήτηση γίνεται και επαναλαμβάνεται, και αυτή δίνει τον τόνο, με όποια κυβέρνηση, με όποιον αρχηγό, σχεδόν σχολαστικά. Για μένα είναι σχεδόν στοίχημα να βρω κάτι που να διαφέρει στην τότε και τη σημερινή συζήτηση – και δεν μπορώ να το βρω» λέει ο Ρήγος.
Ο Χορός στην παράσταση αποτελείται από δεκαέξι άτομα. Μπαίνουν στην ορχήστρα φορώντας υπέροχες παρωπίδες, ρούχα με τη σκηνή από το περίφημο αγγείο των «Ιππέων» που βρίσκεται στο Μουσείο του Βερολίνου, γυαλιστερές ουρές και παίζουν κάνοντας ακροβατικά με χάρη στα όργανα της παλαίστρας. Είναι συνήθως ένας αντρικός χορός αυτός των «Ιππέων», αλλά ο σκηνοθέτης επέλεξε να έχει δεκαπέντε άντρες και μία γυναίκα, τη Στεφανία Γουλιώτη, για να προβάλει μια ανισότητα βασισμένη σε ένα αληθινό ποσοστό. Η μοναδική γυναίκα στον Χορό είναι μια υπενθύμιση, μια υπογράμμιση της απουσίας των γυναικών από αξιώματα, θέσεις και κέντρα αποφάσεων, δίνει έμφαση με την παρουσία της στην αναλογία του 15% που κατέχουν οι γυναίκες και στη δημόσια ζωή.
Όσο για τους «Ιππείς», μπορεί να θέλουν να δουν τα πράγματα πιο αισιόδοξα, να στροβιλίζονται στους ήχους των σουξέ και των βαλς, να ακούνε ραπ και τραγούδια για την Αθήνα, να μεταμορφώνονται σε ναύτες για να καταδείξουν τη μεγάλη παράδοση και υπεροχή της πόλης τους, αλλά είναι και αυτοί που πρώτοι υποκύπτουν στον νέο φαύλο, ίσως λίγο χειρότερο από τον προηγούμενο, που τους υπόσχεται μια κάπως καλύτερη ζωή.
«Καθόλου δεν θέλω να τελειώσει το έργο με μια φαντασμαγορία, μια αποθέωση. Θέλω να τελειώσει με μια χαρμολύπη, αυτή που έχουμε και σήμερα όταν μαζευόμαστε για να τραγουδήσουμε όλοι μαζί μια νύχτα με πανσέληνο, όταν βλέπουμε ότι δύσκολα αλλάζει κάτι, αλλά, για να ζήσουμε, πρέπει να κοιτάξουμε πιο μακριά» λέει ο Κωνσταντίνος Ρήγος, ενώ στη σκηνή έχουν εμφανιστεί οι δύο δούλοι, οι κλασικές φιγούρες του Αριστοφάνη, ο τέλειος συνδυασμός πονηριάς, επιβίωσης και σοφίας, ο Δημοσθένης και ο Νικίας, στενοχωρημένοι για τον αφέντη τους τον Δήμο, που τον καλοπιάνουν εύκολα οι λωποδύτες της πόλης και τον τουμπάρουν με υποσχέσεις.
Σε λίγο θα μπουν στη θέση του αφεντικού τους, θα τους τουμπάρει με μεγάλη γαλιφιά ένας νέος συκοφάντης, που θα θελήσει την εύνοιά τους. Η «μάχη» της Αθήνας έχει ξεκινήσει και είναι απαράλλαχτη με κάθε προηγούμενη και επόμενη, ακόμα και μετά από χιλιάδες χρόνια.
Αριστοφάνη, Ιππείς
25, 26, 27 Ιουνίου, 21:00 | Πρεμιέρα
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου | Καλοκαίρι 2021
Μετάφραση: Σωτήρης Κακίσης
Σκηνοθεσία - Χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος
Μουσική: Θοδωρής Ρέγκλης
Σκηνικό: Κωνσταντίνος Ρήγος - Μαίρη Τσαγκάρη
Κοστούμια: Νατάσα Δημητρίου
Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Συνεργάτις χορογράφου: Μαρκέλλα Μανωλιάδη
Βοηθός σκηνοθέτη: Άγγελος Παναγόπουλος
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνογράφου: Αλέγια Παπαγεωργίου
Β' Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστίνα Στεφανίδη
Βοηθός ενδυματολόγου: Αλίσα Μπουλάτ
Βοηθός ενδυματολόγου: Κατερίνα Κωστάκη
Δραματολόγος παράστασης: Εύα Σαραγά
Διανομή (αλφαβητικά)
Αλλαντοπώλης: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Δήμος: Στέλιος Ιακωβίδης
Κλέων: Κώστας Κόκλας
Νικίας: Λαέρτης Μαλκότσης
Δημοσθένης: Πάνος Μουζουράκης
Χορός
Κορυφαίοι: Στεφανία Γουλιώτη, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Γιάννης Χαρίσης
Mέλη: Πάρις Αλεξανδρόπουλος, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Θάνος Γρίβας, Πάνος Ζυγούρος, Κωνσταντίνος Καϊκής, Γιάννης Καράμπαμπας, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Πατεράκης, Κωνσταντίνος Πλεμμένος, Περικλής Σιούντας, Γιώργος Σκαρλάτος, Αντώνης Σταμόπουλος
σχόλια