«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του οικείου

«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του οικείου Facebook Twitter
Η Ιπέρ, μεταξύ άλλων, εξασκεί την τέχνη της μητρικής χειριστικότητας ανεπαίσθητα, με μια αυτονόητη, σχεδόν κωμική, απλότητα που αναιρεί τα στερεότυπα της κυριαρχίας. Φωτ.: Jan Versweyveld 
0

Πώς μπορεί μια αιθέρια, καλοαναθρεμμένη καλλονή του αμερικανικού Νότου να τρώει τα απομεινάρια του χθεσινού φαγητού απευθείας από το μπολ; Πώς μπορεί να κάθεται ανενδοίαστα στο πάτωμα τσαλακώνοντας το ντελικάτο φόρεμά της;

Αυτή η Αμάντα –η Αμάντα της Ιζαμπέλ Ιπέρ– έχει κάτι το bizarre.  

Την ώρα που συνομιλεί χαριτωμένα στο τηλέφωνο με τις ευσεβείς γειτόνισσες για την ανανέωση της συνδρομής τους στη «Χρυσή Νοικοκυρά», τεμαχίζει με ψυχρή ακρίβεια ένα κοτόπουλο, το οποίο στη συνέχεια παραδίδει στην πυρά.

Λίγο αργότερα, φορώντας το επίσημο φόρεμα των ειδικών περιστάσεων, απομεινάρι μιας άλλης εποχής, στροβιλίζεται στο σαλόνι των ξεθωριασμένων αναμνήσεων. Παιδιάστικες γκριμάτσες συσπούν ενίοτε το πρόσωπό της και τότε μοιάζει μικρότερη από την εικοσιδυάχρονη κόρη της.

Μια ανεξάντλητη ποικιλία ήχων πηγάζει από τον βελούδινο λάρυγγά της: η τέχνη του ζην και η αλλοτινή, παλιομοδίτικη ευγένεια του αμερικανικού Νότου ζωντανεύουν μέσα από τα κρυστάλλινα, λεπτεπίλεπτα επιφωνήματά της, μέσα από τη χαρά της που ξεχύνεται σαν αποπλανητικό τιτίβισμα, ενώ σερβίρει τον –με φρούδες ελπίδες φορτωμένο– καλεσμένο της punch γεμάτο κεράσια μαρασκίνο. 

Ο Ίβο Βαν Χόβε συναρμόζει τα ευγενέστερα υλικά∙ και παρόλο που διαβάζει το κείμενο χωρίς να ξεφεύγει από τον οικείο θεατρικό Κανόνα, χωρίς να προβληματίζεται για τη στέρεη, δοκιμασμένη και γνώριμη αφηγηματική μέθοδο που υιοθετεί, καταφέρνει να αποδείξει τη διαχρονική γοητεία του «οικείου».

Το πρόσωπό της φωτίζεται και σκοτεινιάζει με την ίδια ταχύτητα και φυσικότητα που εκτυλίσσονται τα ουράνια δρώμενα μιαν άστατη μέρα του χειμώνα. Οι εναλλαγές εκτελούνται αβίαστα, χωρίς ποτέ να επιβαρύνουν την αντίληψή μας με τον θόρυβο του αυτοθαυμασμού, της επιτήδευσης ή της υπερπροσπάθειας. Τη μια στιγμή είναι σαν Κλαίουσα Παναγιά (έτσι την αποκαλεί η Λόρα) και την επομένη, όταν ο Τομ υπόσχεται να της κάνει το χατίρι, σαν παιδίσκη που εκτελεί περιχαρής έναν μικρό Χορό Θριάμβου επάνω στη μοκέτα.

the glass menagerie Facebook Twitter
Σπάνια η σκηνή της Λόρα και του Τζιμ έχει συνεπάρει τους θεατές σε τέτοιο βαθμό. Φωτ.: Jan Versweyveld

Αυτή η Αμάντα έρχεται να αλλάξει την αντίληψή μας για την Αμάντα. Ή μάλλον να την εμπλουτίσει. Η διάφανη δριμύτητα της Ιζαμπέλ Ιπέρ συντρίβει την υπερβολική θεατρικότητα με την οποία αποδίδεται συνήθως η καταδυναστευτική ηρωίδα, αναβαπτίζοντας μια οικεία φιγούρα σε ανοίκεια.

Γιατί η Ιπέρ, μεταξύ άλλων, εξασκεί την τέχνη της μητρικής χειριστικότητας ανεπαίσθητα, με μια αυτονόητη, σχεδόν κωμική, απλότητα που αναιρεί τα στερεότυπα της κυριαρχίας.  

Μοιάζει να μας λέει πως οι νευρωτικές, κτητικές μητέρες δεν εκδηλώνουν πάντοτε κραυγαλέα την καταβροχθιστική μανία τους. Μπορεί να είναι «φίλες με τα παιδιά τους», αστείες, ανάλαφρες κι ευρηματικές. Να κυλιούνται στα πατώματα και στους πάγκους της κουζίνας, να τρώνε γιαούρτι όρθιες, φορώντας τακούνια και υπέροχες λαδί καπαρντίνες. Να μας σαγηνεύουν με την απρόσβλητη ευθραυστότητά τους, ακόμη και την ώρα που διακρίνουμε τους κόμπους της ρηχότητας και του παλιμπαιδισμού τους. 

Γιατί μας πείθουν ότι, καίτοι από τα πριν ραγισμένες, δεν πρόκειται ποτέ να σπάσουν. 

Η υπόκριση της ανεμελιάς –πίσω από την οποία κρύβεται η αδιασάλευτη βεβαιότητα της μάνας ότι έχει και κατέχει τα παιδιά της– συνιστά τη σοφά σχεδιασμένη ερμηνευτική στρατηγική που μας ξεγελά και μας εμποδίζει να διαισθανθούμε το χτύπημα που έρχεται. Κι όταν λέω «χτύπημα», αναφέρομαι στην πιο συγκλονιστική σκηνή της παράστασης, τη σκηνή της σκάλας. 

«Ο Γυάλινος Κόσμος»: Η διαχρονική γοητεία του «οικείου» Facebook Twitter
Το πρόσωπό της φωτίζεται και σκοτεινιάζει με την ίδια ταχύτητα και φυσικότητα που εκτυλίσσονται τα ουράνια δρώμενα μιαν άστατη μέρα του χειμώνα. Φωτ.: Jan Versweyveld

Εκεί όπου η μάνα ορμάει με μανία στα σκαλοπάτια γραπώνοντας τον γιο της από τα πόδια: είναι ζήτημα ζωής και θανάτου να μην τον αφήσει να φτάσει στην έξοδο του σπιτιού. Γιατί αν κάποιος ξεφύγει, αν κάποιος τολμήσει να αποχωρήσει από τον γυάλινο πύργο των Γουίνγκφιλντ, τότε αυτός κινδυνεύει να σωριαστεί. 

Η κραυγή που αναδύεται από το μητρικό στέρνο μπροστά σε αυτή την προοπτική ξεσκίζει τα σωθικά μας. Γιατί είναι μια κραυγή που περικλείει όλο το ασυντέλεστο πένθος για τις απώλειες του παρελθόντος: την πτώση, την εγκατάλειψη, την ένδεια, τη μοναξιά. Μια κραυγή που διασαλεύει την τάξη των πραγμάτων, θρυμματίζει τη γυάλινη ακινησία, τέμνει τον χρόνο, συντρίβει τις ψευδαισθήσεις –το κατεξοχήν βασίλειο της Αμάντας– φέρνοντάς την σε επαφή με την πραγματικότητα. Αλλά η εισβολή της πραγματικότητας είναι αβάσταχτη... 

Η σκηνή της σκάλας (και η κραυγή της Ιπέρ) είναι ένα από τα δύο ή τρία διαμάντια που παίρνει ο θεατής μαζί του φεύγοντας από αυτή την αριστοτεχνική παράσταση. Ο Ίβο Βαν Χόβε συναρμόζει τα ευγενέστερα υλικά∙ και παρόλο που διαβάζει το κείμενο χωρίς να ξεφεύγει από τον οικείο θεατρικό Κανόνα, χωρίς να προβληματίζεται για τη στέρεη, δοκιμασμένη και γνώριμη αφηγηματική μέθοδο που υιοθετεί, καταφέρνει να αποδείξει τη διαχρονική γοητεία του «οικείου».

Γιατί, όταν η κλασική προσέγγιση υπηρετείται σωστά, τότε μπορεί να χαρίσει στον θεατή τα πιο πολύτιμα δώρα (ένα εκ των οποίων ο υποβλητικός σκηνικός χώρος του Jan Versweyveld, ένα σπίτι-σπηλιά με καφέ γούνινους τοίχους, πάνω στους οποίους είναι χαραγμένα –σαν σπηλαιογραφία– τα πρόσωπα των απόντων). 

ivo van hove glass menagerie Facebook Twitter
Φωτ.: Jan Versweyveld

Επιμένοντας στα θετικά της βραδιάς, θα ήθελα να σταθώ στην περίπτωση της Justine Bachelet. Τολμώ να πω ότι είναι η πιο συναρπαστική Λόρα που έχω συναντήσει, εξίσου σύγχρονη ως ανάγνωση με την Αμάντα της Ιπέρ.

Μια βαθιά φωνή αντηχεί μέσα από το μικροσκοπικό σώμα της Justine, που μόνο ανάπηρο δεν εμφανίζεται στο δωμάτιο της μνήμης. Αντιθέτως, αυτό το κορίτσι που παίρνει το χρώμα του τοίχου για να μην τη βλέπουν οι Άλλοι, άλλοτε σκαρφαλώνει κι εκσφενδονίζεται στις επιφάνειες με ζωώδη ευελιξία κι άλλοτε «χωνεύεται» στο περιβάλλον για να προφυλάξει τον γυάλινο κόσμο της, για να επιβιώσει. Κι όταν η μητρική απειλή γιγαντώνεται επικίνδυνα, συρρικνώνεται και κρύβεται στις γωνίες για να εξαφανιστεί.

Γι’ αυτό και όταν της δοθεί η ευκαιρία να υπάρξει, έστω διστακτικά και άβολα στην αρχή, ο «κενός χώρος» γεμίζει από τη λάμψη της. Ο Τζιμ, ο παλιός της έρωτας από το σχολείο, πλησιάζοντάς τη χωρίς προκατάληψη και χωρίς τον οίκτο των άλλων, θα σταθεί η αφορμή για να «φανερωθεί» η Λόρα – να ξεδιπλωθεί ενώπιόν μας με όλη την ομορφιά της. 

Σπάνια η σκηνή της Λόρα και του Τζιμ έχει συνεπάρει τους θεατές σε τέτοιο βαθμό. Δεν είναι μόνον η χημεία των δύο ηθοποιών (εξαιρετικός και ο Cyril Gueï). Είναι σαν ο Βαν Χόβε να χάρισε στην ευάλωτη αυτή ηρωίδα έναν χώρο ερωτικής δυνατότητας, όπου θα μπορούσε, έστω για λίγο, να υπάρξει ολόκληρη μαζί με κάποιον άλλον. Τον χάρισε στη Λόρα, και μέσω αυτής στη Ρόουζ, την αδελφή του Τενεσί Ουίλιαμς, η οποία, ως γνωστόν, κατέληξε, λοβοτομημένη κατ’ απαίτησην της μητέρας της, σε ψυχιατρική κλινική.

Ο ξέφρενος χορός τους και η άγρια χαρά στο πρόσωπο της νεαρής γυναίκας φωτίζουν με τρόπο μεθυστικό –και ίσως τραγικό– τη σημασία της (έστω μιας και μοναδικής στιγμής) ελευθερίας που γεννιέται όταν ένα ον δύναται να επιθυμεί.

glass menagerie Facebook Twitter
Φωτ.: Jan Versweyveld
Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
THE LIFO TEAM
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ