Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής στο Μουσείο Μπενάκη

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
0

«Μήτηρ θνήσκω υπέρ πατρίδος» γράφει με το αίμα του ο αγωνιστής πριν ξεψυχήσει δίπλα στη σημαία, στην ελαιογραφία του Francesco Podesti «O θάνατος του Δαγλιόστριου».

Η «Ήττα των Οθωμανών στην Κλεισούρα» του Denis Dighton, ο «Θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα» του Ludovico Lipparini, μια καταπληκτική υδατογραφία με τίτλο «O ηρωισμός της Δέσπως» του Cesare dell’Acqua, που απεικονίζει μια καταπληκτική Σουλιώτισσα με φλογερό βλέμμα, έτοιμη να δώσει το σινιάλο για τη θυσία, η «Επιστροφή ελληνικής οικογένειας», που στέκεται σκεπτική δίπλα στα αρχαία ερείπια, του Peter Heinrich Lambert von Hess, ενός ζωγράφου που συνόδευσε τον Όθωνα όταν ήρθε στην Ελλάδα, η «Κόρη των Αθηνών» του Θεόδωρου Βρυζάκη, με τη φιλντισένια της ομορφιά και ένα τριαντάφυλλο στο χέρι, και η αριστουργηματική «Περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων» του Martinus Christian Wesseltoft Rorbye με τριάντα πρόσωπα της εποχής να αφηγούνται το καθένα μια ιστορία, είναι μερικά ακόμα μνημειώδη έργα που εξυμνούν των Αγώνα των Ελλήνων.

Συνολικά τριάντα τρία έργα ζωγραφικής υψηλής ποιότητας που έχουν φιλοτεχνηθεί από διάσημους Ευρωπαίους ζωγράφους του δέκατου ένατου αιώνα, και μάλιστα από τους διαπρεπέστερους αυτών που συνδέθηκαν με το φιλελληνικό εικαστικό κίνημα, θα δούμε στο Μουσείο Μπενάκη, στην έκθεση «Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής - Από τη συλλογή του Ιδρύματος Αντώνιος Ε. Κομνηνός», που θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου έως τις 9 Ιανουαρίου 2022.

Μέσα από αυτές τις εικόνες, που εμπεριέχουν τη συνύπαρξη του ένδοξου αρχαίου πνεύματος και της ωραιότητας των αρχαίων μνημείων, με τους σκλαβωμένους Έλληνες να μάχονται με απαράμιλλο ηρωισμό για την ελευθερία τους, όπως και με τις περιγραφές λογίων και ποιητών όπως Μπάιρον αναδείχθηκε ο φιλελληνισμός που στήριξε τον Αγώνα και τον δικαίωσε στα μάτια της Δύσης.

Τα θέματα στρέφονται γύρω τη δίκαιη πάλη, τον δίκαιο θρησκευτικό αγώνα του χριστιανισμού ενάντια στην ημισέληνο, τον αγώνα των λίγων εναντίον των πολλών, τον αγώνα του πολιτισμού εναντίον της οθωμανικής βαρβαρότητας. 

Την έκθεση επιμελείται η επί τριάντα έξι χρόνια επιμελήτρια του Τμήματος Ζωγραφικής, Χαρακτικής και Σχεδίων Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, παγκόσμια ειδικός στο έργο ζωγράφων-περιηγητών στην Ελλάδα και η μόνη ιστορικός τέχνης που συμμετέχει στο The Greek Revolution. A Critical Dictionary» των εκδόσεων Harvard University Press. Επίσης, έχει στο ενεργητικό της 141 εκθέσεις διεθνώς γι’ αυτό το θέμα και είναι συγγραφέας του Τhe Rediscovery of Greece.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Denis Dighton (1792-1827) Η ήττα των Οθωμανών στην Κλεισούρα, 1823

Όπως μας εξηγεί, πρόκειται για μια μοναδική συλλογή έργων τέχνης αδημοσίευτων που εκτίθενται για πρώτη φορά, μια φιλελληνική πινακοθήκη πολύτιμη τόσο για τους ερευνητές όσο και για το φιλότεχνο κοινό.

«Η συνύπαρξη αυτή των Ευρωπαίων δημιουργών είναι πολύ σημαντική και για τους φιλότεχνους επισκέπτες και για τους ερευνητές. Οι μεν φιλότεχνοι θα απολαύσουν μια ποικιλία αισθητικών διατυπώσεων, οι δε ειδικοί μελετητές θα έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν συγκριτικά την προσέγγιση του φιλελληνικού εικαστικού ρεπερτορίου» λέει η κ. Τσιγκάκου.

«Πρόκειται για αριστουργήματα ζωγραφικής, με πολλά από αυτά να είναι μνημειακών διαστάσεων ‒δεν έχουμε ξαναδεί τέτοια φιλελληνικά έργα‒, και υπογράφονται από δημιουργούς διαφόρων εθνικοτήτων, Γερμανούς, Γάλλους, Άγγλους, Ιταλούς, Δανούς, αλλά και κάποιους Έλληνες, όπως ο Βρυζάκης, από αυτούς που θεωρούνται ότι μετασχημάτισαν τα φιλελληνικά εικονογραφικά πρότυπα προκειμένου να αποτυπώσουν την πρόσφατη ιστορία του νέου ελληνικού κράτους όπως επέτασσαν οι προδιαγραφές της εποχής».

Είναι σημαντικό ότι τα έργα με φιλελληνικά θέματα, που πολλά από αυτά βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία του κόσμου, εκτιμήθηκαν και από τους ζωγράφους του νέου ελληνικού κράτους, που ως νέοι και άπειροι τα χρησιμοποίησαν ως μορφικά πρότυπα και επηρεάστηκαν από αυτά για να αποδώσουν τον Αγώνα των συμπατριωτών τους, δημιουργώντας ακόμα και καθαρά αντίγραφα.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Francesco Podesti (1800-1895) O θάνατος του Δαγλιόστριου

Ηρωικά, συγκινητικά, τα έργα πυροδοτούν το εθνικό συναίσθημα, αλλά ταυτόχρονα τέρπουν τον επισκέπτη με την ομορφιά τους και την τελειότητα της εικαστικής διατύπωσης.

«Οι πτυχές του φιλελληνικού κινήματος, σημαντικότερες από τις οποίες είναι η αρχαιολατρία, η θρησκεία και ο φιλελευθερισμός, είναι θέματα που θα δούμε να αποτυπώνονται σε αυτούς τους πίνακες είτε άμεσα είτε με συμβολισμούς, έτσι ώστε να εξυψώνουν τους πρωταγωνιστές» λέει η κ. Τσιγκάκου, εξηγώντας πώς από την αρχαιολατρία φτάνουμε στη γέννηση μιας συμπάθειας προς τους Έλληνες, που μετά πήρε τον χαρακτήρα της έμπρακτης συμπαράστασης, όταν ξεκίνησε η Επανάσταση.

«Με αφετηρία την αρχαιολατρία οι ξένοι έρχονται ή σκέφτονται την Ελλάδα ως χώρα όπου γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός. Τον δέκατο όγδοο αιώνα, με το grand tour, βλέπουν από κοντά τα αρχαία μνημεία, τα αποτυπώνουν, τα θαυμάζουν και αναγνωρίζουν την υπεροχή της αρχαίας ελληνικής έναντι της ρωμαϊκής τέχνης.

Τότε ζωγραφίζουν το ελληνικό τοπίο ως εξιδανικευμένο, όπως ο ποιητής και μέγας τοπιογράφος Edward Lear, του οποίου έχουμε 4.000 έργα με ελληνικά θέματα. Μέσα στους ερειπιώνες αρχίζουν να βλέπουν και τους Έλληνες, που μέχρι τότε θεωρούσαν παρηκμασμένους απογόνους των αρχαίων προγόνων.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Cesare Dell' Acqua (1821-1905) O ηρωισμός της Δέσπως 1863

Ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί νέοι ηρωικοί κι αυτό γίνεται και χάρη στον Μπάιρον, που στην ποίησή αποκάλυψε ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με κατοίκους ζωντανούς και έτοιμους να πολεμήσουν για την ελευθερία τους, που αξίζουν μια καλύτερη μοίρα και δίνουν αγώνα γι’ αυτήν. Τα θέματα στρέφονται γύρω τη δίκαιη πάλη, τον δίκαιο θρησκευτικό αγώνα του χριστιανισμού ενάντια στην ημισέληνο, τον αγώνα των λίγων εναντίον των πολλών, τον αγώνα του πολιτισμού εναντίον της οθωμανικής βαρβαρότητας.

Το γεγονός ότι οι Έλληνες ήταν οι κάτοικοι της χώρας των αρχαίων ηρώων και επιπλέον ένας μικρός λαός που αγωνιζόταν απέναντι σε έναν υπεράριθμο εχθρό παρακίνησε και όλους τους φιλελεύθερους στην Ευρώπη και την Αμερική και, φυσικά, τους ρομαντικούς ζωγράφους που λάτρεψαν αυτά τα ηρωικά θέματα».

Η πλειάδα των χαρακτηριστικών που εμπεριείχε ο Αγώνας και συγκίνησε ξένους και Έλληνες ζωγράφους πυροδότησε και το φιλελληνικό κίνημα που διοργάνωσε εκθέσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στη Γαλλία ‒ τα έσοδα από την πώληση έργων τέχνης και φιλελληνικών αντικειμένων πήγαιναν υπέρ των σκοπών του.

Κυρίως, όμως, με αυτό τον τρόπο ο Αγώνας των Ελλήνων έφυγε από τα χέρια των πολιτικών και να έγινε κτήμα των καθημερινών ανθρώπων, δημιουργώντας μια ισχυρή κοινή γνώμη που επηρέασε τις αποφάσεις των κυβερνήσεων.

Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Johann Georg Christian Perlberg (1806-1884) Ένα Παλικάρι π.1840
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Ferdinand Joseph B. Marinus (1808-1890) Ο Γκιαούρ αιφνιδιάζει τον Χασάν 1833
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Johann Georg Christian Perlberg (1806-1884) Σκηνή από την Επανάσταση 1839
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Franz Anton Francesco Pige (1822-1862) O Άρχοντας Μαραθέας π.1850
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Ludovico Lipparini (1800-1856) Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα, 1840
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Martinus Christian Wesseltoft Rorbye (1803-1848) H περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων, 1839
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Peter Heinrich Lambert von Hess (1792-1871) Επιστροφή ελληνικής οικογένειας 1837
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Alexandre Marie Colin (1798-1875) O Δον Ζουάν και η Χαιδή  1831
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Carl Rottmann (1797-1850) Άποψη του Πόρου π 1838
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
John Franz Konstantin Cretius (1814-1904) Οικογένεια Ελλήνων φυγάδων 1836
Μουσείο Μπενάκη Φιλέλληνες ζωγράφοι Facebook Twitter
Θεόδωρος Βρυζάκης (1814-1878) Η Κόρη των Αθηνών 1860

Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής

Από τη συλλογή του Ιδρύματος Αντώνιος Ε. Κομνηνός

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα

3/11-9/1

Ημέρες & ώρες λειτουργίας: Δευτ., Τετ., Παρ., Σάβ. 10:00-18:00, Πέμ. 10:00-00:00, Κυρ. 10:00-16:00

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ