LIVE!

Ρενέ Μαγκρίτ: «Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο» Facebook Twitter
René Magritte (1898-1967), Flirtatiousness (La coquetterie), René Magritte at the Jardin des Plantes, photo-booth photo 1929. Private collection, Courtesy Brachot Gallery, Brussels

Ρενέ Μαγκρίτ: «Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο»

1

Γιος πλούσιου βιοτέχνη, ο νεαρός Ρενέ σε ηλικία 14 ετών βιώνει μια τραυματική εμπειρία: η μητέρα του αυτοκτονεί πέφτοντας στον ποταμό Σαμπρέ και η οικογένειά της βιώνει την κοινωνική ταπείνωση. Λέγεται ότι ο Ρενέ ήταν μπροστά όταν την ανέσυραν από το νερό, με τη μορφή της καλυμμένη από το φόρεμά της, εικόνα που συναντάμε συχνά αργότερα στο έργο του.

Από το 1916 έως το 1918 σπουδάζει στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών των Βρυξελλών, ενώ εγκαταλείπει το σχολείο θεωρώντας το χάσιμο χρόνου. Οι πίνακές του είναι επηρεασμένοι από τον κυβισμό, που χάρη στον Πάμπλο Πικάσο είναι ιδιαίτερα δημοφιλής εκείνη την περίοδο.

Το 1922 παντρεύεται την παιδική του φίλη, Ζορζέτ Μπερζέ, που θα παραμείνει η μούσα του για όλη του τη ζωή. Για να ανταποκριθεί στα οικογενειακά έξοδα ο Μαγκρίτ σχεδιάζει αφίσες, διαφημίσεις ακόμα και ταπετσαρίες με τριαντάφυλλα. Το 1926 υπογράφει συμβόλαιο με την Galerie la Centaure των Βρυξελλών και πλέον αφοσιώνεται στη ζωγραφική.

Μπορεί να μην επιθυμούσε να ξεχωρίζει, ωστόσο ο Μαγκρίτ κατάφερε να επηρεάσει όχι μόνο συγκεκριμένους καλλιτέχνες αλλά και τον λαϊκό πολιτισμό και ολόκληρο τον κόσμο της τέχνης, χάρη στη μοναδική του ικανότητα να παρουσιάζει με εντελώς διαφορετικό τρόπο κάτι συνηθισμένο.

Πειραματιζόμενος με διάφορες μορφές τέχνης, συνειδητοποιεί ότι ο σουρεαλισμός τον εκφράζει περισσότερο: «Το να είσαι σουρεαλιστής σημαίνει ότι απαγορεύεις στον εγκέφαλό σου να θυμάται όσα έχεις δει και ότι είσαι πάντα σε επιφυλακή για αυτό που ποτέ δεν υπήρξε», θα πει χαρακτηριστικά. Το 1925 ζωγραφίζει τον πρώτο του σουρεαλιστικό πίνακα: ο «Χαμένος Αναβάτης» είναι ένα θέμα στο οποίο ο ζωγράφος θα επανέλθει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας του, παρουσιάζοντάς το σε διάφορες παραλλαγές.

Το 1927 πραγματοποιεί την πρώτη του έκθεση στις Βρυξέλλες, η οποία περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία έργων, καθώς ο Μαγκρίτ εκείνη την περίοδο της ζωής του ζωγράφιζε σχεδόν έναν πίνακα την ημέρα. Οι κριτικοί είναι εξαιρετικά επιθετικοί και ο ζωγράφος πικραμένος και απογοητευμένος μετακομίζει στο Παρίσι.

Γνωρίζεται και γίνεται φίλος με τον Αντρέ Μπρετόν, την κεντρική φυσιογνωμία του κινήματος του σουρεαλισμού, και εντάσσεται στην ομάδα του. Επηρεασμένος από τον ντε Κίρικο –μπροστά σε έργο του οποίου, το 1925, έβαλε τα κλάματα– αρχίζει να ζωγραφίζει ερωτικά αντικείμενα μέσα σε ονειρικό περιβάλλον.

Για τον Μαγκρίτ, αυτό που κρύβεται είναι πιο σημαντικό από ό,τι είναι ορατό – αυτό ήταν αλήθεια τόσο για τους φόβους του όσο και για τον τρόπο που απεικόνιζε το μυστηριώδες. Καλύπτοντας πρόσωπα, κεφάλια και σώματα δεν επιδίωκε τόσο να κρύψει, όσο να δείξει την αποξένωση, κάτι που έκανε από πολύ νωρίς. «Ό,τι βλέπουμε κρύβει ένα άλλο πράγμα, πάντα θέλουμε να δούμε τι είναι κρυμμένο πίσω από αυτό που βλέπουμε», θα γράψει.

Ρενέ Μαγκρίτ: «Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο» Facebook Twitter
The Lovers II, 1928

Όταν η Galerie la Centaure κλείνει και το συμβόλαιό του παύει να ισχύει, ο Μαγκρίτ επιστρέφει στη διαφήμιση και τις Βρυξέλλες, όπου και θα παραμείνει κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής του Βελγίου στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Χάνει την επαφή με τον Μπρετόν και ως αντίδραση στο ζοφερά συναισθήματα που του προξενεί η γερμανική κατοχή, υιοθετεί το 1943-44 ένα ζωηρόχρωμο ζωγραφικό στυλ, γνωστό ως «περίοδος Ρενουάρ», ενώ για λίγο θα πειραματιστεί και με ένα ακραίο είδος ζωγραφικής, με ωμές θεματικές, που διακωμωδούσε τους φοβιστές και ο ίδιος το ονόμασε «Vache» (αγελάδα).

«Αυτή την αίσθηση χάους και αμφισβήτησης των πάντων, που προωθεί ο σουρεαλισμός, κατάφεραν να τη μεταδώσουν επιτυχέστερα αυτοί οι ανόητοι οι Ναζί. [...] Αντί, λοιπόν, της διάδοσης του πεσιμισμού, εγώ –πλέον– προτείνω την αναζήτηση της ευθυμίας», λέει γι΄αυτήν του τη μεταστροφή. Την ίδια εποχή, για να επιβιώσει, θα πλαστογραφήσει με ιδιαίτερη επιτυχία έργα των Σεζάν, Πικάσο και Βαν Γκογκ, ενώ λέγεται ότι το ίδιο έκανε και με χαρτονομίσματα.

Το 1947 ξεκινά η συνεργασία του με τον γκαλερίστα Αλέξανδρο Ιόλα, τον «αγαπημένο φίλο», όπως τον αποκαλεί, που θα τον εκπροσωπήσει μέχρι το θάνατό του. «Η πλειοψηφία των έργων του απευθύνεται σε Βέλγους πελάτες, αλλά ο Αλέξανδρος Ιόλας συνεχίζει να προωθεί τον Μαγκρίτ μέσω εκθέσεων στην Ευρώπη και την Αμερική», διαβάζουμε σε ενημερωτική πινακίδα στο Μουσείο Μαγκρίτ στις Βρυξέλλες, όπου φιλοξενούνται μερικοί από τους πιο γνωστούς πίνακες του ζωγράφου.

Ο Μαγκρίτ θα παραμείνει στις Βρυξέλλες μέχρι το τέλος της ζωής του, διατηρώντας το σουρεαλιστικό του στυλ, από το οποίο σπάνια απομακρύνθηκε, ενώ θα ασχοληθεί και με τη γλυπτική. Πολλές φορές επιστρέφει στα ίδια θέματα και δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει διάσημα έργα ζωγραφικής, τα οποία αναδημιουργεί – χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι «Το Μπαλκόνι» του Μανέ, το οποίο ξαναζωγραφίζει αντικαθιστώντας τις φιγούρες του έργου με φέρετρα.

Ο Μαγκρίτ είχε χιούμορ, παρότι ήταν πεσιμιστής. Του άρεσε να εικονογραφεί γρίφους και ποτέ δεν έδινε ερμηνείες για τα έργα του: «Η ζωγραφική μου είναι ορατές εικόνες που δεν κρύβουν κάτι – προκαλούν μυστήριο και, πράγματι, όταν κάποιος βλέπει έναν από τους πίνακές μου, θέτει στον εαυτό του αυτήν την απλή ερώτηση: "Tι σημαίνει αυτό;" Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο».

Από τα πιο διάσημα αινίγματά του είναι το έργο του 1928 με τίτλο «Η προδοσία των εικόνων» που απεικονίζει μια ξύλινη πίπα σε μονόχρωμο μπεζ φόντο, ενώ από κάτω φιγουράρει με καλλιτεχνικά γράμματα η φράση «Αυτή δεν είναι μια πίπα!». Ο Μισέλ Φουκώ, ένας από τους κορυφαίους θεωρητικούς της σημειολογίας και γλωσσολογίας, θα δώσει τον ίδιο τίτλο σε ένα από τα διασημότερα δοκίμιά του, όπου ασχολείται με το «φαίνεσθαι» και το «είναι». «A, η διάσημη πίπα. Πόσοι με κατηγόρησαν γι' αυτήν! Και όμως, αν σας ζητούσα να μου τη γεμίσετε, θα τα καταφέρνατε; Όχι, είναι απλά ένα σύμβολο, δεν είναι; Συνεπώς, αν κάτω από τη ζωγραφιά μου είχα γράψει "Αυτή είναι μία πίπα", θα είχα πει ψέματα!», είναι το χαρακτηριστικό του σχόλιο.


Ο ζωγράφος που ζωγράφιζε με κουστούμι και γιλέκο, σαν τους άντρες με τα καπέλα που συναντάμε στους πίνακές του, δεν ήταν καθόλου εύκολο να γίνει αποδεκτός από την καλλιτεχνική ελίτ της εποχής του, πόσο μάλλον που ουσιαστικά δεν συσχετίστηκε με κανένα κίνημα, καθώς ασκούσε σκληρή κριτική ακόμα και στους σουρεαλιστές, ιδιαίτερα στον Μπρετόν. «Ο άνθρωπος με το καπέλο είναι ο Κος Μέσος Όρος σε όλη την ανωνυμία του [...] Κι εγώ φοράω καπέλο. Δεν έχω καμιά ιδιαίτερη επιθυμία να ξεχωρίσω από το πλήθος», γράφει.

Μπορεί να μην επιθυμούσε να ξεχωρίζει, ωστόσο ο Μαγκρίτ κατάφερε να επηρεάσει όχι μόνο συγκεκριμένους καλλιτέχνες αλλά και τον λαϊκό πολιτισμό και ολόκληρο τον κόσμο της τέχνης, χάρη στη μοναδική του ικανότητα να παρουσιάζει με εντελώς διαφορετικό τρόπο κάτι συνηθισμένο, ικανότητα που έκανε το έργο του εξαιρετικά δημοφιλές, ειδικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960.

Στην πραγματικότητα, μεγάλο μέρος του έργου του έχει κλαπεί και χρησιμοποιηθεί σε βιβλία, έντυπες διαφημίσεις και με πολλούς άλλους τρόπους, λόγω του ξεχωριστού του στυλ. Ο χαρακτηρισμός «Πάπας της ποπ-αρτ» που του αποδόθηκε δεν τον χαροποίησε ιδιαίτερα, καθώς τη θεωρούσε φθηνή: «Πρόκειται για στυλ διαθέσιμο σε κάθε επιτυχημένο διακοσμητή παραθύρων», θα πει χωρίς να μασήσει τα λόγια του.


Ο Μαγκρίτ πέθανε από καρκίνο στο πάγκρεας στις 15 Αυγούστου 1967 και τάφηκε στις Βρυξέλλες. Το έργο του μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι στην επικαιρότητα, στην πατρίδα του και σε όλο τον κόσμο. Δεν εισήγαγε απλώς ένα νέο ύφος, ήταν ηγέτης του σουρεαλιστικού ύφους και καθιέρωσε έναν εντελώς νέο τρόπο να βλέπουμε την τέχνη, με τους πίνακες και τα γλυπτά που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της καριέρας του.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 21.11.2017

Εικαστικά
1

LIVE!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

O θησαυρός του Γκούρλιτ: Το ένοχο μυστικό ενός φιλότεχνου Ναζί

Εικαστικά / O θησαυρός του Γκούρλιτ: Το ένοχο μυστικό ενός φιλότεχνου Ναζί

Η ιστορία του θησαυρού των Γκούρλιτ έχει την στόφα αστυνομικού μυθιστορήματος εποχής: αριστουργηματικούς πίνακες, Ναζί, μεγαλοφυείς καλλιτέχνες και εμπόρους τέχνης με ύποπτες δοσοληψίες.
IRENE D'ATHENES

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT