Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου

Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Η Paola Rosa, αριστερά, και η Emanuela Peiretti, αποκαθιστούν την Πιετά του Μιχαήλ Άγγελου στο Μουσείο Opera del Duomo στη Φλωρεντία. Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
0

Το Μουσείο Opera del Duomo, που στεγάζει μία από τις καλύτερες συλλογές γλυπτών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης στην Ιταλία και περίπου 600 αγάλματα, μόλις ολοκλήρωσε τη συντήρηση της Pietà dell’Opera del Duomo, γνωστής ως Pietà Bandini, ένα έργο του Μικελάντζελο που έφτιαξε όταν ήταν περίπου 75 ετών.

Στην υποβλητική θρησκευτική αυτή σύνθεση, μια από τις τρεις που δημιούργησε ο μεγάλος καλλιτέχνης -και σε αντίθεση με την Πιετά που βρίσκεται στη Ρώμη-, το σώμα του Χριστού υποστηρίζεται όχι μόνο από τη Μαρία αλλά και από τη Μαγδαληνή και τον ηλικιωμένο Νικόδημο, στον οποίο ο Μιχαήλ Άγγελος έδωσε το πρόσωπό του, μια λεπτομέρεια που επιβεβαιώθηκε από τους δυο βιογράφους του, Τζόρτζιο Βαζάρι και Ασκάνιο Κοντίβι, χάρη στους οποίους γνωρίζουμε ότι το γλυπτό προοριζόταν για βωμό σε ρωμαϊκή εκκλησία, στα πόδια του οποίου ο καλλιτέχνης θα ήθελε να ταφεί.

Μάλιστα, ο Βαζάρι γράφει ότι ο Μικελάντζελο δυσκολεύτηκε πολύ με αυτό το έργο, ότι το μαρμάρινο τετράγωνο ήταν ελαττωματικό και γεμάτο ακαθαρσίες και ότι «το καλέμι συχνά έβγαζε σπίθες». Ο Μικελάντζελο απογοητεύτηκε, εγκαταλείποντας τελικά το έργο και προσπάθησε να το καταστρέψει.

Η αιτία της ταλαιπωρίας του ανακαλύφθηκε σχεδόν πέντε αιώνες αργότερα, με τους ειδικούς που αποκατέστησαν το έργο να διαπιστώνουν ότι το μάρμαρο δεν προήλθε από την Καράρα, το λατομείο του Μικελάντζελο στην Τοσκάνη, αλλά από λατομεία στη Σεραβέτσα, περίπου 10 μίλια μακριά. Τα λατομεία αυτά ανήκαν στους Μεδίκους και ο Πάπας Λέων Ι’, προερχόμενος από την οικογένεια των Μεδίκων, διέταξε τον Μικελάντζελο να χρησιμοποιήσει τα μάρμαρα για την πρόσοψη της εκκλησίας του San Lorenzo στη Φλωρεντία.

Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Μικελάντζελο δεν ήταν ικανοποιημένος με την ποιότητα αυτών των μαρμάρων, επειδή παρουσίαζαν απροσδόκητες φλέβες και μικρο-ρωγμές που είναι δύσκολο να εντοπιστούν από έξω.

Η συντήρησή του αποκαθιστά την ομορφιά ενός από τα πιο έντονα αριστουργήματα του Μικελάντζελο στον κόσμο, που είναι πλέον απαλλαγμένο από τις επιφανειακές αποθέσεις που άλλαξαν την ευανάγνωστη πλαστικότητα και το χρώμα του.

Η αποκατάσταση της Μπαντίνι Πιετά ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2019, διακόπηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά ο χρόνος που μεσολάβησε έδωσε τη μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουμε την περίπλοκη ιστορία του έργου, τα διάφορα στάδια επεξεργασίας και τη γλυπτική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε.

Η συντήρησή του αποκαθιστά την ομορφιά ενός από τα πιο έντονα αριστουργήματα του Μικελάντζελο στον κόσμο, που είναι πλέον απαλλαγμένο από τις επιφανειακές αποθέσεις που άλλαξαν την ευανάγνωστη πλαστικότητα και το χρώμα του.

Ο στόχος της αποκατάστασης ήταν να επιτευχθεί μια ομοιόμορφη και ισορροπημένη ανάγνωση του έργου, προτείνοντας εκ νέου την εικόνα της Πιετά, σκαλισμένη σε ένα ενιαίο τετράγωνο μάρμαρο, όπως πιθανότατα είχε αρχικά σκεφτεί ο Μιχαήλ Άγγελος. Το Museo dell'Opera del Duomo άνοιξε πριν από λίγες ημέρες ξανά στο κοινό που, έως τις 30 Μαρτίου 2022, θα μπορέσει να δει το αποκατεστημένο αριστούργημα.

Η ομάδα των ειδικών είχε επικεφαλής τη συντηρήτρια Πάολα Ρόζα, η οποία έχει αποκτήσει τριάντα χρόνια εμπειρίας σε έργα αποκατάστασης μεγάλων καλλιτεχνών του παρελθόντος και σε έργα του Μικελάντζελο.

Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Η Μπαντίνι Πιετά. Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Alena Fialová.

Οι τέσσερις φιγούρες που απαρτίζουν το έργο, συμπεριλαμβανομένου του ηλικιωμένου Νικοδήμου στον οποίο ο καλλιτέχνης έδωσε το πρόσωπό του, είναι σκαλισμένες σε ένα μαρμάρινο τετράγωνο, ύψους 2 μέτρων και 25 εκατοστών, βάρους περίπου 2.700 κιλών. Στο έργο υπάρχουν πολλά σπασίματα που φανερώνουν ότι το μάρμαρο ήταν ελαττωματικό. Μάλιστα ο Μιχαήλ Άγγελος συνάντησε δυσκολία ενώ σμίλευε το αριστερό χέρι του Χριστού και αυτό της Παναγίας και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έργο λόγω της αδυναμίας που είχε να "υποτάξει" το υλικό του.

Η ιστορία της Πιετά είναι περιπετειώδης. Ο Μικελάντζελο δεν τελείωσε το γλυπτό και το έδωσε στον υπηρέτη του Αντόνιο ντα Καστελντουράντε, ο οποίος, αφού το αποκατέστησε από τον Τιμπέριο Καλκάνι, το πούλησε στον τραπεζίτη Φραντσέσκο Μπαντίνι για 200 σκούδα, και ο οποίος με τη σειρά του το τοποθέτησε στον κήπο της ρωμαϊκής βίλας του στο Μοντεκαβάλο.

Το 1649, οι κληρονόμοι του Μπαντίνι το πούλησαν στον καρδινάλιο Λουίτζι Καπόνι, που το πήγε αρχικά στο παλάτι του στο Μοντετσιτόριο της Ρώμης και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Παλάτσο Ρουστικούτσι Ακοραμπόνι. Στις 25 Ιουλίου 1671, ο δισέγγονος του Καρδινάλιου Καπόνι, ο Πιέρο, το πούλησε στον Μέδικο Κόζιμο Γ΄, Μέγα Δούκα της Τοσκάνης, με τη μεσολάβηση του Πάολο Φαλκονιέρι, ευγενούς στην αυλή της Φλωρεντίας.

Μετά από τρία χρόνια περαιτέρω παραμονής στη Ρώμη, λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπισαν στη μεταφορά της, το 1674 η Πιετά Μπαντίνι επιβιβάστηκε στη Σιταβέκια, έφτασε στο Λιβόρνο και από εκεί, κατά μήκος του Άρνου, έφτασε στη Φλωρεντία, όπου τοποθετήθηκε στο υπόγειο της βασιλικής του Σαν Λορέντζο. Παρέμεινε εκεί μέχρι το 1722, όταν ο Κόζιμο Γ΄την τοποθέτησε στο πίσω μέρος του κύριου βωμού του καθεδρικού ναού της Santa Maria del Fiore.

Το 1933, η γλυπτική σύνθεση μεταφέρθηκε στο Παρεκκλήσι του Sant'Andrea. Από το 1942 έως το 1945, για να την προστατεύσουν από τον πόλεμο, την έκρυψαν στον καθεδρικό ναό. Το 1949, το έργο επέστρεψε στο παρεκκλήσι του Sant'Andrea στον καθεδρικό ναό, όπου παρέμεινε μέχρι το 1981, όταν μεταφέρθηκε στο Museo dell'Opera del Duomo. Η απόφαση να μεταφερθεί στο μουσείο πάρθηκε για να μην υποστεί φθορές το γλυπτό λόγω της μεγάλης εισροής τουριστών και για λόγους ασφαλείας (το 1972 η Πιετά στο Βατικανό βανδαλίστηκε). Από το τέλος του 2015, το έργο τοποθετήθηκε στο νέο Museo dell'Opera del Duomo, στο κέντρο της αίθουσας "Tribuna di Michelangelo.  

Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Μέρος της σύνθεσης πριν την αποκατάσταση. Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Το ίδιο κομμάτι της σύνθεσης μετά την αποκατάσταση. Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.

Όσο για τη συντήρηση του έργου μέσα στους αιώνες, κάποια στιγμή υπήρξε ατυχής. Ήδη από το 1560 είχε τοποθετηθεί πίσω από μεγάλα μανουάλια και γέμισε λεκέδες από σταγόνες κεριού. Όμως μια απόφαση που ελήφθη το1882 ήταν αυτή που το άλλαξε σημαντικά.

Αφού καθαρίστηκε με λάθος τρόπο, οι τότε υπάλληλοι αποφάσισαν να το καλύψουν με ένα στρώμα κεριού στο χρώμα του κεχριμπαριού, χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που εφαρμόστηκε και τις επόμενες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να παλαιωθεί το κερί, να οξειδωθεί ο γύψος και άλλα υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί για στερεώσεις και το γλυπτό να γεμίσει λεκέδες. Την επίπονη αποκατάσταση μπορούσε να παρακολουθήσει το κοινό και για την υλοποίησή της είχε επιστρατευθεί από την επικεφαλής συντηρήτρια Πάολα Ρόζα κάθε αξιόπιστος συντηρητής στην κεντρική Ιταλία για μια περίοδο δύο ετών.

Η Μπαντίνι Πιετά ήταν το μόνο σημαντικό έργο του Μικελάντζελο που δεν είχε αποκατασταθεί, επειδή απαιτούσε «τεχνογνωσία και χρόνο», δήλωσε ο διευθυντής του μουσείου.

Αν και η Πιετά που βρίσκεται στη Ρώμη είναι το πιο διάσημο έργο του Μικελάντζελο, αυτή της Φλωρεντίας είναι το πιο συγκινητικό του έργο, ένα έργο που έκανε στα γηρατειά του, ενώ στοχαζόταν και τον δικό του θάνατο. Στη βιογραφία του για τον Μιχαήλ Άγγελο, ο Βαζάρι έγραψε ότι επισκέφτηκε τον καλλιτέχνη αργά ένα βράδυ και τον βρήκε να εργάζεται στο γλυπτό, «προσπαθώντας να κάνει αλλαγές» σε ένα από τα πόδια της μορφής του Χριστού.

Όταν είδε τον Βαζάρι να παρακολουθεί, «ο Μικελάντζελο άφησε το φανάρι να πέσει από το χέρι του, αφήνοντάς το στο σκοτάδι», για να εμποδίσει τον Βαζάρι να το δει. Ο Μικελάντζελο είπε τότε στον Βαζάρι: «Είμαι τόσο μεγάλος που ο θάνατος με τραβάει συχνά από το ακρωτήρι για να πάω μαζί του, και μια μέρα, ακριβώς όπως αυτό το φανάρι, το σώμα μου θα πέσει και το φως της ζωής θα σβήσει».

Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Η Paola Rosa ενώ εργάζεται για την αποκατάσταση της Πιετά στο Μουσείο Opera del Duomo στη Φλωρεντία. Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Καινούργια ζωή για την Μπαντίνι Πιετά, το τελευταίο αριστούργημα του Μιχαήλ Άγγελου Facebook Twitter
Courtesy of the Opera del Duomo Museum. Φωτο: Claudio Giovannini.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Βιβλίο / H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιφανούς μελετητή της ζωής και του έργου του Μικελάντζελο, επικεντρώνεται στα ώριμα χρόνια του στη Ρώμη και αναφέρεται στην ιδιότυπη για την εποχή ιδιωτική ζωή του και στην οικογένεια που είχε στήσει με τους στενούς φίλους του.
Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία

Εικαστικά / Αυτό το μαρμάρινο γλυπτό του Μικελάντζελο είναι ο μεγάλος θησαυρός της συλλογής της Royal Academy

Το γλυπτό ανάγλυφο του Μιχαήλ Αγγέλου «Taddei Tondo» είναι το μοναδικό του έργο από μάρμαρο στη Βρετανία και η Royal Academy το επανεκθέτει φέτος σε περίοπτη θέση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ