Το Μουσείο Opera del Duomo, που στεγάζει μία από τις καλύτερες συλλογές γλυπτών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης στην Ιταλία και περίπου 600 αγάλματα, μόλις ολοκλήρωσε τη συντήρηση της Pietà dell’Opera del Duomo, γνωστής ως Pietà Bandini, ένα έργο του Μικελάντζελο που έφτιαξε όταν ήταν περίπου 75 ετών.
Στην υποβλητική θρησκευτική αυτή σύνθεση, μια από τις τρεις που δημιούργησε ο μεγάλος καλλιτέχνης -και σε αντίθεση με την Πιετά που βρίσκεται στη Ρώμη-, το σώμα του Χριστού υποστηρίζεται όχι μόνο από τη Μαρία αλλά και από τη Μαγδαληνή και τον ηλικιωμένο Νικόδημο, στον οποίο ο Μιχαήλ Άγγελος έδωσε το πρόσωπό του, μια λεπτομέρεια που επιβεβαιώθηκε από τους δυο βιογράφους του, Τζόρτζιο Βαζάρι και Ασκάνιο Κοντίβι, χάρη στους οποίους γνωρίζουμε ότι το γλυπτό προοριζόταν για βωμό σε ρωμαϊκή εκκλησία, στα πόδια του οποίου ο καλλιτέχνης θα ήθελε να ταφεί.
Μάλιστα, ο Βαζάρι γράφει ότι ο Μικελάντζελο δυσκολεύτηκε πολύ με αυτό το έργο, ότι το μαρμάρινο τετράγωνο ήταν ελαττωματικό και γεμάτο ακαθαρσίες και ότι «το καλέμι συχνά έβγαζε σπίθες». Ο Μικελάντζελο απογοητεύτηκε, εγκαταλείποντας τελικά το έργο και προσπάθησε να το καταστρέψει.
Η αιτία της ταλαιπωρίας του ανακαλύφθηκε σχεδόν πέντε αιώνες αργότερα, με τους ειδικούς που αποκατέστησαν το έργο να διαπιστώνουν ότι το μάρμαρο δεν προήλθε από την Καράρα, το λατομείο του Μικελάντζελο στην Τοσκάνη, αλλά από λατομεία στη Σεραβέτσα, περίπου 10 μίλια μακριά. Τα λατομεία αυτά ανήκαν στους Μεδίκους και ο Πάπας Λέων Ι’, προερχόμενος από την οικογένεια των Μεδίκων, διέταξε τον Μικελάντζελο να χρησιμοποιήσει τα μάρμαρα για την πρόσοψη της εκκλησίας του San Lorenzo στη Φλωρεντία.
Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Μικελάντζελο δεν ήταν ικανοποιημένος με την ποιότητα αυτών των μαρμάρων, επειδή παρουσίαζαν απροσδόκητες φλέβες και μικρο-ρωγμές που είναι δύσκολο να εντοπιστούν από έξω.
Η συντήρησή του αποκαθιστά την ομορφιά ενός από τα πιο έντονα αριστουργήματα του Μικελάντζελο στον κόσμο, που είναι πλέον απαλλαγμένο από τις επιφανειακές αποθέσεις που άλλαξαν την ευανάγνωστη πλαστικότητα και το χρώμα του.
Η αποκατάσταση της Μπαντίνι Πιετά ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2019, διακόπηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, αλλά ο χρόνος που μεσολάβησε έδωσε τη μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουμε την περίπλοκη ιστορία του έργου, τα διάφορα στάδια επεξεργασίας και τη γλυπτική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε.
Η συντήρησή του αποκαθιστά την ομορφιά ενός από τα πιο έντονα αριστουργήματα του Μικελάντζελο στον κόσμο, που είναι πλέον απαλλαγμένο από τις επιφανειακές αποθέσεις που άλλαξαν την ευανάγνωστη πλαστικότητα και το χρώμα του.
Ο στόχος της αποκατάστασης ήταν να επιτευχθεί μια ομοιόμορφη και ισορροπημένη ανάγνωση του έργου, προτείνοντας εκ νέου την εικόνα της Πιετά, σκαλισμένη σε ένα ενιαίο τετράγωνο μάρμαρο, όπως πιθανότατα είχε αρχικά σκεφτεί ο Μιχαήλ Άγγελος. Το Museo dell'Opera del Duomo άνοιξε πριν από λίγες ημέρες ξανά στο κοινό που, έως τις 30 Μαρτίου 2022, θα μπορέσει να δει το αποκατεστημένο αριστούργημα.
Η ομάδα των ειδικών είχε επικεφαλής τη συντηρήτρια Πάολα Ρόζα, η οποία έχει αποκτήσει τριάντα χρόνια εμπειρίας σε έργα αποκατάστασης μεγάλων καλλιτεχνών του παρελθόντος και σε έργα του Μικελάντζελο.
Οι τέσσερις φιγούρες που απαρτίζουν το έργο, συμπεριλαμβανομένου του ηλικιωμένου Νικοδήμου στον οποίο ο καλλιτέχνης έδωσε το πρόσωπό του, είναι σκαλισμένες σε ένα μαρμάρινο τετράγωνο, ύψους 2 μέτρων και 25 εκατοστών, βάρους περίπου 2.700 κιλών. Στο έργο υπάρχουν πολλά σπασίματα που φανερώνουν ότι το μάρμαρο ήταν ελαττωματικό. Μάλιστα ο Μιχαήλ Άγγελος συνάντησε δυσκολία ενώ σμίλευε το αριστερό χέρι του Χριστού και αυτό της Παναγίας και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έργο λόγω της αδυναμίας που είχε να "υποτάξει" το υλικό του.
Η ιστορία της Πιετά είναι περιπετειώδης. Ο Μικελάντζελο δεν τελείωσε το γλυπτό και το έδωσε στον υπηρέτη του Αντόνιο ντα Καστελντουράντε, ο οποίος, αφού το αποκατέστησε από τον Τιμπέριο Καλκάνι, το πούλησε στον τραπεζίτη Φραντσέσκο Μπαντίνι για 200 σκούδα, και ο οποίος με τη σειρά του το τοποθέτησε στον κήπο της ρωμαϊκής βίλας του στο Μοντεκαβάλο.
Το 1649, οι κληρονόμοι του Μπαντίνι το πούλησαν στον καρδινάλιο Λουίτζι Καπόνι, που το πήγε αρχικά στο παλάτι του στο Μοντετσιτόριο της Ρώμης και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Παλάτσο Ρουστικούτσι Ακοραμπόνι. Στις 25 Ιουλίου 1671, ο δισέγγονος του Καρδινάλιου Καπόνι, ο Πιέρο, το πούλησε στον Μέδικο Κόζιμο Γ΄, Μέγα Δούκα της Τοσκάνης, με τη μεσολάβηση του Πάολο Φαλκονιέρι, ευγενούς στην αυλή της Φλωρεντίας.
Μετά από τρία χρόνια περαιτέρω παραμονής στη Ρώμη, λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπισαν στη μεταφορά της, το 1674 η Πιετά Μπαντίνι επιβιβάστηκε στη Σιταβέκια, έφτασε στο Λιβόρνο και από εκεί, κατά μήκος του Άρνου, έφτασε στη Φλωρεντία, όπου τοποθετήθηκε στο υπόγειο της βασιλικής του Σαν Λορέντζο. Παρέμεινε εκεί μέχρι το 1722, όταν ο Κόζιμο Γ΄την τοποθέτησε στο πίσω μέρος του κύριου βωμού του καθεδρικού ναού της Santa Maria del Fiore.
Το 1933, η γλυπτική σύνθεση μεταφέρθηκε στο Παρεκκλήσι του Sant'Andrea. Από το 1942 έως το 1945, για να την προστατεύσουν από τον πόλεμο, την έκρυψαν στον καθεδρικό ναό. Το 1949, το έργο επέστρεψε στο παρεκκλήσι του Sant'Andrea στον καθεδρικό ναό, όπου παρέμεινε μέχρι το 1981, όταν μεταφέρθηκε στο Museo dell'Opera del Duomo. Η απόφαση να μεταφερθεί στο μουσείο πάρθηκε για να μην υποστεί φθορές το γλυπτό λόγω της μεγάλης εισροής τουριστών και για λόγους ασφαλείας (το 1972 η Πιετά στο Βατικανό βανδαλίστηκε). Από το τέλος του 2015, το έργο τοποθετήθηκε στο νέο Museo dell'Opera del Duomo, στο κέντρο της αίθουσας "Tribuna di Michelangelo.
Όσο για τη συντήρηση του έργου μέσα στους αιώνες, κάποια στιγμή υπήρξε ατυχής. Ήδη από το 1560 είχε τοποθετηθεί πίσω από μεγάλα μανουάλια και γέμισε λεκέδες από σταγόνες κεριού. Όμως μια απόφαση που ελήφθη το1882 ήταν αυτή που το άλλαξε σημαντικά.
Αφού καθαρίστηκε με λάθος τρόπο, οι τότε υπάλληλοι αποφάσισαν να το καλύψουν με ένα στρώμα κεριού στο χρώμα του κεχριμπαριού, χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που εφαρμόστηκε και τις επόμενες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να παλαιωθεί το κερί, να οξειδωθεί ο γύψος και άλλα υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί για στερεώσεις και το γλυπτό να γεμίσει λεκέδες. Την επίπονη αποκατάσταση μπορούσε να παρακολουθήσει το κοινό και για την υλοποίησή της είχε επιστρατευθεί από την επικεφαλής συντηρήτρια Πάολα Ρόζα κάθε αξιόπιστος συντηρητής στην κεντρική Ιταλία για μια περίοδο δύο ετών.
Η Μπαντίνι Πιετά ήταν το μόνο σημαντικό έργο του Μικελάντζελο που δεν είχε αποκατασταθεί, επειδή απαιτούσε «τεχνογνωσία και χρόνο», δήλωσε ο διευθυντής του μουσείου.
Αν και η Πιετά που βρίσκεται στη Ρώμη είναι το πιο διάσημο έργο του Μικελάντζελο, αυτή της Φλωρεντίας είναι το πιο συγκινητικό του έργο, ένα έργο που έκανε στα γηρατειά του, ενώ στοχαζόταν και τον δικό του θάνατο. Στη βιογραφία του για τον Μιχαήλ Άγγελο, ο Βαζάρι έγραψε ότι επισκέφτηκε τον καλλιτέχνη αργά ένα βράδυ και τον βρήκε να εργάζεται στο γλυπτό, «προσπαθώντας να κάνει αλλαγές» σε ένα από τα πόδια της μορφής του Χριστού.
Όταν είδε τον Βαζάρι να παρακολουθεί, «ο Μικελάντζελο άφησε το φανάρι να πέσει από το χέρι του, αφήνοντάς το στο σκοτάδι», για να εμποδίσει τον Βαζάρι να το δει. Ο Μικελάντζελο είπε τότε στον Βαζάρι: «Είμαι τόσο μεγάλος που ο θάνατος με τραβάει συχνά από το ακρωτήρι για να πάω μαζί του, και μια μέρα, ακριβώς όπως αυτό το φανάρι, το σώμα μου θα πέσει και το φως της ζωής θα σβήσει».
- Παπαευαγγέλου: Οι 10 περιφέρειες με την ψηλότερη θνητότητα είναι αυτές με τη χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη
- Ανώτερος δικαστικός κατηγορείται για εμπλοκή σε υπόθεση ναρκωτικών
- Απαγωγή 10χρονης: Κάθειρξη 21 ετών και επτά μηνών για την 34χρονη
Ακολουθήστε το LiFO.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο LiFO.gr
