ΦΩΤΙΕΣ ΤΩΡΑ

Αυτό το μαρμάρινο γλυπτό του Μικελάντζελο είναι ο μεγάλος θησαυρός της συλλογής της Royal Academy

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Michelangelo Buonarroti, "Taddei Tondo", The Virgin and Child with the Infant Saint John, περ. 1504–1505. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited
0

Το γλυπτό ανάγλυφο του Μιχαήλ Αγγέλου «Taddei Tondo» είναι το μοναδικό του έργο από μάρμαρο στη Βρετανία και μεγάλος θησαυρός της συλλογής της Royal Academy, που αυτό το καλοκαίρι το επανεκθέτει σε περίοπτη θέση, ενώ ήταν και το επίκεντρο της έκθεσης για τον Μικελάντζελο το 2018.

Το μαρμάρινο ανάγλυφο του Μιχαήλ Άγγελου «The Virgin and Child with the Infant Saint John» (Η Παναγία και το Παιδί με το Βρέφος Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή) ονομάστηκε «Taddei Tondo» από τον άρχοντα της Φλωρεντίας που το απέκτησε απευθείας από τον καλλιτέχνη.

Το γλυπτό εκτίθεται διακριτικά στον διάδρομο της πτέρυγας Sackler από τη δεκαετία του 1990, καλά προφυλαγμένο λόγω της μεγάλης του αξίας σε μια ειδικά σχεδιασμένη προθήκη με αλεξίσφαιρο γυαλί. Χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν για να δουν το αριστούργημα αυτό, ενώ ο ζωγράφος John Constable το σχεδίασε την πρώτη φορά που πέρασε το κατώφλι της Royal Academy of Arts περιγράφοντάς το ως «ένα από τα πιο όμορφα έργα που υπάρχουν».

Η σημασία του «Taddei Tondo» έγκειται όχι μόνο στο γεγονός ότι είναι ένα σημαντικό έργο αυτής της αναγεννησιακής μεγαλοφυΐας, αλλά δημιουργήθηκε επίσης τα χρόνια μεταξύ του διάσημου κολοσσιαίου αγάλματος του Δαβίδ (1501-1504) και των τοιχογραφιών της Καπέλα Σιστίνα (1508– 1512). Είναι επίσης αξιοσημείωτο για το μέγεθός του –ασυνήθιστα μεγάλο για ένα γλυπτό tondo (ένας τύπος αναγεννησιακής εικόνας που ονομάζεται από τη ροτόντα, το στρογγυλό σχήμα)– και για την καινοτόμο ερμηνεία του στο θέμα της Μαντόνας και του Παιδιού, που την απαθανατίζει με τέτοιο τρόπο όπως πουθενά αλλού.

Κάθε μία από τις τρεις μορφές παρουσιάζει διαφορετική κατάσταση «ολοκλήρωσης», με τα σημάδια των διαφόρων σμιλών και των σφυριών να είναι ορατά. Επίσης το γλυπτό δεν είναι «γυαλισμένο». Αυτό μας δίνει τη ζωτική αίσθηση ότι παρακολουθούμε τον Μιχαήλ Άγγελο να εργάζεται πάνω στο μάρμαρο.

Αλλά ίσως η πιο δελεαστική πτυχή του είναι ότι έχει παραμείνει σε μια «ημιτελή» κατάσταση, αν και κάποιος έχει την αίσθηση ότι για τον Μιχαήλ Άγγελο –και για τον περιπετειώδη αγοραστή του Taddeo Taddei– ήταν «αρκετά τελειωμένο».

Ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε έναν αξιοσημείωτο αριθμό, 26 από τα 43 γλυπτά μάρμαρά του, ημιτελή. Στην περίπτωση αυτού του tondo, η πρόοδος πιθανότατα να ανακόπηκε και το έργο να έμεινε έτσι, όταν κλήθηκε στη Ρώμη για να εργαστεί στον τάφο του Πάπα Ιούλιου, όπως αναφέρει ο Βασάρι. Έτσι, κάθε μία από τις τρεις μορφές παρουσιάζει διαφορετική κατάσταση «ολοκλήρωσης», με τα σημάδια των διαφόρων σμιλών και των σφυριών να είναι ορατά.

Επίσης το γλυπτό δεν είναι «γυαλισμένο». Αυτό μας δίνει τη ζωτική αίσθηση ότι παρακολουθούμε τον Μιχαήλ Άγγελο να εργάζεται πάνω στο μάρμαρο. Αυτές οι αξιοσημείωτες παραλλαγές στην υφή βοηθούν στον καθορισμό της σχετικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι τρεις φιγούρες δημιουργώντας ταυτόχρονα μια αίσθηση του βάθους της σύνθεσης, τόση ώστε να μη θεωρούνται ότι είναι συμβατικά «τελειωμένες».

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του γλυπτού. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited

Όπως πολλές άλλες εικόνες σε αυτήν τη μοντέρνα λατρευτική μορφή της Φλωρεντίας, το tondo του Μιχαήλ Άγγελου απεικονίζει την Παναγία και το Παιδί και το βρέφος Άγιο Ιωάννη σε ένα τοπίο, κάτι συνηθισμένο στις τότε μοντέρνες φλωρεντινές απεικονίσεις.

Η εικόνα είναι χαραγμένη σε ένα μεγάλο κομμάτι από μάρμαρο Carrara, με τους αφρώδεις κρυστάλλους να κινούνται στην επιφάνεια. Η αφήγηση, επίσης, είναι ασυνήθιστα «ζωντανή» για ένα τόσο τρυφερό θέμα. Το μικρό παιδί, ο Άγιος Ιωάννης –μια σκιερή, δυναμική φιγούρα– κρατά ένα πουλί με το οποίο εκπλήσσει τον Χριστό που μοιάζει να ξαφνιάζεται καθώς στηρίζεται στην αγκαλιά της μητέρας του.

Το πουλί, που ταυτίζεται με διαφορετικό τρόπο ως περιστέρι ή Άγιο Πνεύμα, συνήθως ερμηνεύεται ως σύμβολο του Πάθους του Χριστού ή της μελλοντικής του θυσίας. Η Παναγία, μια όμορφη και απομακρυσμένη φιγούρα, με τουρμπάνι και πέπλο σε απαλό προφίλ, εμφανίζεται μελαγχολική σαν να βλέπει το πεπρωμένο του παιδιού της. Οι φιγούρες συλλαμβάνονται, παγιδεύονται μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, αλλά ταυτόχρονα η τόλμη και η δεξιοτεχνία του Μιχαήλ Άγγελου κάνει τη σύνθεση να γεμίζει με ενέργεια.

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του γλυπτού. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited

Το έργο που υπήρχε στο σπίτι του Taddei απεικόνισε σε σκίτσα ο Ραφαήλ, ο οποίος ήταν εκεί συχνά φιλοξενούμενος ως νεαρός καλλιτέχνης από την Ούμπρια. Μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη του, το tondo πέρασε στους απογόνους του, αλλά η περιουσία της οικογένειας εξανεμίστηκε και τα παλάτια τους πουλήθηκαν.

Το tondo εμφανίζεται δημόσια το 1812, όταν αγοράστηκε από τον Γάλλο καλλιτέχνη Jean-Baptiste Wicar, και πάλι το 1822, όταν ο ηλικιωμένος Άγγλος γνώστης, συλλέκτης και ερασιτέχνης ζωγράφος τοπίου Sir George Beaumont το απέκτησε από τον Wicar κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ευρώπη για να εκπαιδεύσει τον γιο του. Το κληροδότησε στη Βασιλική Ακαδημία, η οποία το απέκτησε το 1830, μετά τον θάνατό του, με ρητή πρόθεση να μπορεί κάθε καλλιτέχνης να έχει ελεύθερη πρόσβαση στο έργο που είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστικό, καθώς δείχνει όλη τη διαδικασία που ακολουθούσε ο Μικελάντζελο από την αρχή έως το τέλος. Η Βασιλική Ακαδημία το απέκτησε δίνοντας το συμβολικό ποσό της 1 στερλίνας.

Για πολλούς, το μυστηριώδες παιχνίδι του φωτός και της σκιάς πάνω από τις διάφορες επιφάνειες το καθιστά ένα από τα πιο «ζωγραφικά» έργα του Μιχαήλ Άγγελου, δείχνοντας όχι μόνο την αντιπαλότητά του με τον Λεονάρντο, αλλά και την ψυχολογική ένταση της αντίδρασης του ίδιου του Μιχαήλ Αγγέλου στο θέμα της μητέρας και του παιδιού. Είναι μια «τέλεια επίδειξη» της τεχνικής γλυπτικής του, μια «ισχυρή συναισθηματική και αφηγηματική γροθιά», ένα έξοχο δείγμα της αναγεννησιακής Φλωρεντίας.

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
To Taddei Tondo παραμένει σε «ημιτελή» κατάσταση. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited
Εικαστικά
0

ΦΩΤΙΕΣ ΤΩΡΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Βιβλίο / H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιφανούς μελετητή της ζωής και του έργου του Μικελάντζελο, επικεντρώνεται στα ώριμα χρόνια του στη Ρώμη και αναφέρεται στην ιδιότυπη για την εποχή ιδιωτική ζωή του και στην οικογένεια που είχε στήσει με τους στενούς φίλους του.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ