Φρανκ Άουερμπαχ (1931-2024): Ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Ο Άουερμπαχ σε όλη του τη ζωή επιθυμούσε μόνο ένα πράγμα, ζωγραφίσει και να συνεχίσει να ζωγραφίζει. Φωτ.: Heritage Image Partnership Ltd
0

Πέθανε, σε ηλικία 93 ετών, στο Λονδίνο, ο κορυφαίος ζωγράφος Φρανκ Άουερμπαχ, ηγετική φυσιογνωμία της Σχολής του Λονδίνου. Στο έργο του έκανε μια οξυδερκή παρατήρηση της εποχής μας και ζωγράφιζε μέχρι το τέλος της ζωής του, ήσυχα και αθόρυβα μέσα στο στούντιό του.

Η καριέρα του Άουερμπαχ εκτείνεται σε οκτώ δεκαετίες. Γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1931, το μοναδικό παιδί Εβραίων γονέων, και πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Wilmersdorf, μια μεσοαστική συνοικία του Βερολίνου. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, οι Άουερμπαχ κανόνισαν να μετακομίσει ο επτάχρονος γιος τους στην Αγγλία. 

Αν και εκείνη την εποχή είχε πραγματοποιηθεί το Kindertransport, η ασφαλής μεταφορά 10.000 παιδιών Εβραίων που κινδύνευαν στην Ευρώπη στο Λονδίνο, ο Άουερμπαχ έφτασε στη Μεγάλη Βρετανία χάρη στην Ίρις Ορίγκο, τη διάσημη Αγγλοαμερικανίδα συγγραφέα.

Ο Άουερμπαχ στάλθηκε και εκπαιδεύτηκε στο Brunce Court στο Κεντ, ένα οικοτροφείο Κουάκερων το οποίο περιέγραψε με στοργή ως «μια μικρή δημοκρατία». Εκεί ερωτεύτηκε τη βρετανική ζωγραφική και συνάντησε για πρώτη φορά μια ασπρόμαυρη εκτύπωση σε μια παιδική εγκυκλοπαίδεια του Arthur Mee του πίνακα The Fighting Temeraire (1838) του J. M. W. Turner, η οποία τον οδήγησε να θέλει «να κάνει περισσότερα και να είναι λιγότερο επιφανειακός». 

Ο Άουερμπαχ θα μείνει στη μνήμη μας ως βασικό μέλος της μυθικής γενιάς της Σχολής του Λονδίνου, μιας παρέας κυρίως μη Λονδρέζων καλλιτεχνών που βρήκαν στη βρομιά της υιοθετημένης πόλης τους αρκετό υλικό για να τονώσουν την εθνική φιλοδοξία για μοντερνιστική ζωγραφική.

Οι γονείς του σκοτώθηκαν και οι δύο σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1942. Ο Άουερμπαχ δεν έμαθε ποτέ τον ακριβή τόπο του θανάτου τους και υπέθετε ότι ήταν «μάλλον το Άουσβιτς». Η ξαδέρφη του Gerda Boehm, η οποία θα γινόταν μούσα του και το θέμα πολλών από τα πρώτα του Charcoal Heads, τα οποία παρουσιάστηκαν μαζί στην γκαλερί Courtauld στο 2024, ήταν αυτή που τον υποστήριξε όταν έφτασε στο Λονδίνο από το Κεντ. 

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Gerda Boehm, 1961. © Frank Auerbach
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Self-Portrait, 1958. Courtesy of Marlborough Fine Art, London

Γράφτηκε σε μαθήματα τέχνης στο Hampstead Garden Suburb Institute και μάλιστα ασχολήθηκε με την υποκριτική, παίζοντας ρόλους στο έργο του Πίτερ Ουστίνοφ The House of Regrets και σε παραγωγές στο ριζοσπαστικό 20th Century Theatre στο Westbourne Grove. 

Αλλά ήταν η ζωγραφική ήταν αυτή που τον απασχολούσε διαρκώς. Έγινε δεκτός στο St Martin's College και στο Borough Polytechnic Institute, με δάσκαλο τον Vorticist Bomberg, ο οποίος τον επηρέασε στις σκληρές γραμμές του για την ανθρώπινη μορφή και στις παρατηρήσεις ενός ξένου για τη βρετανική ζωή. 

Η ανακάλυψη του Άουερμπαχ ήρθε το καλοκαίρι του 1952, όταν έκανε δύο καθοριστικούς πίνακες. Ο πρώτος ήταν το E. O. W. Nude, που απεικονίζει την Estella Olive West, την οποία περιέγραψε ως τη μεγαλύτερη επιρροή του, κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας όπου βρήκε μέσα του «αρκετό θάρρος να ξαναζωγραφίσει το όλο θέμα, από πάνω προς τα κάτω, παράλογα και ενστικτωδώς». 

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Summer Building, 1952. Courtesy of Marlborough Fine Art, London

Ο δεύτερος πίνακας δημιουργήθηκε μόλις βρήκε ένα μέρος για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Royal College of Art (1952-55). Κατά τη διάρκεια μιας «κρίσης» υπερβολικής αυτοπεποίθησης ενώ οι συντηρητικές απαιτήσεις του κολεγίου τον πίεζαν πολύ, παρατήρησε και έφτιαξε πορτρέτα των γυναικών που κάθονταν, μέσα στη φρενήρη αστική δραστηριότητα ενός Λονδίνου που μεταμορφωνόταν. Οι πίνακες αυτοί καθόρισαν τη συμβολή του στη βρετανική παραστατική παράδοση. 

Μετά την ανακάλυψή του, ο Άουερμπαχ ήθελε να περνάει κάθε στιγμή στο στούντιο. Αναζήτησε και αφοσιώθηκε στη μοναστική ζωή. Πήγαινε πάντα για ύπνο στις εννιά και ξυπνούσε στις πέντε τα ξημερώματα. Το να είναι καλλιτέχνης ήταν μια απόφαση και το να αρνηθεί τις κοινωνικές απαιτήσεις ήταν απαραίτητο. Για περισσότερο από μισό αιώνα, από το τελευταίο του έτος στο Βασιλικό Κολέγιο, απ' όπου αποφοίτησε με το ασημένιο μετάλλιο, ο Άουερμπαχ ζούσε σε ένα στούντιο κάτω από ένα δρομάκι πίσω από το Mornington Crescent στο Κάμντεν.

Το μικρό στούντιο παρείχε στον Άουερμπαχ αρκετό χώρο για να δουλέψει σε δύο είδη ταυτόχρονα. Η ίδια η πόλη του Λονδίνου συνέχισε να είναι το πιο αγαπημένο του θέμα. Εμπνεύστηκε από τα ερείπια του Λονδίνου μετά τον βομβαρδισμό του, από τα κούφια σπίτια και το χαμένο μεγαλείο του.

«Το Λονδίνο φαινόταν υπέροχο», θυμόταν. «Ήταν θαυμάσιο: ένα ορεινό τοπίο». Έκανε φωτογραφικά δοκίμια με τους αχθοφόρους να κουβαλούν σφάγια στην αγορά Smithfield με αίμα στις λευκές ποδιές τους. Περιπλανήθηκε στο Σόχο τη νύχτα. Τα πρώτα χρόνια της εξαθλίωσης τον ώθησαν να ζωγραφίσει σχεδόν εξ ολοκλήρου σε γήινα χρώματα από κουτιά με χρώμα των πέντε λίτρων. «Έτσι ήταν η ζωή μου», έλεγε. «Περπατούσα στο κατεστραμμένο Λονδίνο, έχοντας έντονες σχέσεις με λίγους ανθρώπους».

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Primrose Hill, Hot Summer Evening (1974-75). © Frank Auerbach, Courtesy Frankie Rossi Art Projects.

Ένας από αυτούς τους λίγους ανθρώπους ήταν η Julia Wolstenhome, που έναν χρόνο μικρότερή του στο Βασιλικό Κολέγιο, άρχισε να τον συναντά το 1959 και συνέχισε να το κάνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Παντρεύτηκαν, απέκτησαν έναν γιο, τον Τζέικ, σκηνοθέτη, αλλά σύντομα χώρισαν. Ο Άουερμπαχ έλεγε ότι σκέφτηκε τη «ζωγραφική ως κάτι που συμβαίνει σε έναν άνδρα που δουλεύει σε ένα δωμάτιο, μόνος με τις πράξεις του, τις ιδέες του και ίσως το μοντέλο του», κάτι που δεν ευνοούσε την ευτυχισμένη έγγαμη ζωή, αλλά ο βαθύτερος σεβασμός μεταξύ τους διατήρησε τον δεσμό τους.

Το 1978 η Κάθριν Λάμπερτ επιμελήθηκε μια αναδρομική έκθεση έργων του στην γκαλερί Hayward και έγινε μοντέλο του, κάτι που έκανε κάθε Δευτέρα το βράδυ για 25 χρόνια και μετά τα απογεύματα της Παρασκευής. «Τα πρώτα χρόνια που πόζαρα για τον Άουερμπαχ ήταν δύσκολο να συμφιλιωθώ να ακούω κάποιον τόσο έμπειρο, τόσο ταλαντούχο στο να εκφράζει τις σκέψεις και τις αναμνήσεις του, σωματικά όσο και ψυχικά, ήταν μια επίπονη διαδικασία που συνέβαινε σε ένα στενό δωμάτιο». Η Λάμπερτ συνέχισε με την επιμέλεια των επόμενων αναδρομικών, με τον Norman Rosenthal στη Βασιλική Ακαδημία το 2001 και στο Kunstmuseum της Βόννης, και στην Tate Britain το 2015. «Η τέχνη, αποκαλύπτει ο δάσκαλος, είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ και ένα μάτι που δεν θαμπώνει ποτέ» έγραψε ο Τζόουνς στον «Guardian».

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Catherine Lampert Seated (1994). H Κάθριν Λάμπερτ ήταν μοντέλο του για 25 χρόνια. Courtesy the artist and Marlborough Fine Art, London and Luhring Augustine, New York
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Portrait of Julia (2009-10). Courtesy the artist and Marlborough Fine Art, London and Luhring Augustine, New York

Ο Άουερμπαχ θα μείνει στη μνήμη μας ως βασικό μέλος της μυθικής γενιάς της Σχολής του Λονδίνου, μιας παρέας κυρίως μη Λονδρέζων καλλιτεχνών που βρήκαν στη βρομιά της υιοθετημένης πόλης τους αρκετό υλικό για να τονώσουν την εθνική φιλοδοξία για μοντερνιστική ζωγραφική. Απομακρύνθηκαν από τη σύγχρονη μόδα της καθαρής αφαίρεσης και του μινιμαλισμού και αγκάλιασαν ξανά τη φιγούρα. 

Ο Άουερμπαχ ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ιδιαίτερα δεμένος με τον Λεόν Κοσόφ με τον οποίο μοιραζόταν το ίδιο πάθος για την τεχνική impasto. Έβλεπε τον Φράνσις Μπέικον δύο φορές την εβδομάδα για δεκαπέντε χρόνια και απέσπασε τον σπάνιο έπαινο του συναδέλφου του Βερολινέζου-Εβραίου πρόσφυγα Λούσιαν Φρόιντ, ο οποίος έγραψε για τον φίλο του: «Παρακινούμενος περισσότερο από την πληθωρικότητα και την αγάπη για σπουδαία έργα τέχνης παρά από την ανάγκη για να διακριθεί, ο Φρανκ Άουερμπαχ χρησιμοποιεί παλαιότερους πίνακες για να αλλάξει και να επεκτείνει το εμμονικό του θέμα, την ύλη».

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Ο Άουερμπαχ με τον Λούσιαν Φρόιντ και τον Φράνσις Μπέικον. © Harry Diamond/National Portrait Gallery, London

Ο Φρόιντ είχε δίκιο, ο Άουερμπαχ είχε μεγαλύτερη και πιο στενή σχέση με τους Ρέμπραντ, τους Τιτσιάνο και τους Ρούμπενς, και οι μεγάλες βόλτες του στα μεγάλα δωμάτια της Εθνικής Πινακοθήκης τον επηρέασαν όσο λίγους άλλους καλλιτέχνες. 

Το 1965, ο David Wilkie, ένας ασφαλιστικός υπάλληλος στο City, ανέθεσε στον Άουερμπαχ να ζωγραφίσει ένα έργο βασισμένο στον Τιτσιάνο, το οποίο οδήγησε σε μια σειρά περαιτέρω έργων που δωρήθηκαν στην Tate, συμπεριλαμβανομένων των εξαίσιων Bacchus and Ariadne (1971). Τριάντα χρόνια αργότερα, η έκθεση Frank Auerbach and the National Gallery: Working after the Masters χτίστηκε γύρω από τα σχέδια που έκανε από πίνακες της συλλογής του μουσείου. 

Ο Άουερμπαχ σε όλη του τη ζωή επιθυμούσε μόνο ένα πράγμα, να ζωγραφίσει και να συνεχίσει να ζωγραφίζει, αλλά ξεπέρασε κατά πολύ τον μέσο όρο του χρόνου που είχε θέσει. Σε μια συνέντευξή του στο BBC, ο Άουερμπαχ είπε πώς «ένα από τα πολλά μυστήρια της τέχνης είναι πώς η Μούσα διαλέγει τους πιο ανόμοιους ανθρώπους». Ο ίδιος κατάφερε να συγκαταλέγεται ανάμεσα σε αυτούς ως ένας αφοσιωμένος καλλιτέχνης του οποίου η συμβολή στη ζωγραφική πορτρέτων και τοπίου ήταν τεράστια κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής του.

Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Ο Άουερμπαχ στο στούντιό του με πορτρέτα του Leon Kossoff, περ. 1955. Courtesy of Marlborough Fine Art, London
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, The Awning I, 2008. Γειτονιά στο βόρειο Λονδίνο. Courtesy the artist and Marlborough Fine Art, London and Luhring Augustine, New York
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Hampstead Road, High Summer, 2010 © Frank Auerbach, courtesy Marlborough Fine Art
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Mornington Crescent with the Statue of Sickert's Father-In-Law III, Summer Morning, 1966, oil on board, 121.3 x 152.4 cm © Frank Auerbach, courtesy Frankie Rossi Art Projects
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Head of E.O.W., 1955.
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, In the Studio II (2002). Courtesy Frankie Rossi Art Projects
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, E. O. W Half-length Nude, 1958. © Frank Auerbach, courtesy Marlborough Fine Arts
Πέθανε ο Φρανκ Άουερμπαχ, ο ζωγράφος ενός ταραγμένου κόσμου  Facebook Twitter
Frank Auerbach, Mornington Cresent, 1965 © Frank Auerbach courtesy of Marlborough Fine Art

Συνέντευξη του Άουερμπαχ στο BBC.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ