Αλέκος Φασιανός (1935-2022): Αυτή είναι η τέχνη μου

Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
0

Ο παππούς μου ήταν παπάς. Γεννήθηκα το 1935 δίπλα ακριβώς στην εκκλησία που λειτουργούσε ο ίδιος. Είχαμε ένα μικρό σπίτι με δειλινά στους Αγίους Αποστόλους κάτω από την Ακρόπολη. Από πολύ μικρός και εξαιτίας του παππού μου, τριγύρναγα στις μισοσκότεινες μεταβυζαντινές εκκλησίες και τον βοηθούσα άλλοτε φέρνοντάς του το θυμιατό και άλλοτε διαβάζοντας τον Απόστολο. Πιο πολύ όμως και από το θρησκευτικό μέρος με είλκυαν οι εικόνες οι βυζαντινές ή οι λαϊκές.

Μου έκαναν εντύπωση οι άγιοι καβαλάρηδες με τα φωτοστέφανα και τα σπαθιά τους, που έβγαζαν φλόγες και σκότωναν θηρία. Τα ξερά βυζαντινά βουνά στο βάθος, τα περίεργα δέντρα και τα φυτά και οι χρυσοί ουρανοί. Προσπαθούσα να αντιγράψω τις εικόνες. Όμως ήθελα να κάνω και δικές μου, να εκφράσω και τον δικό μου κόσμο, όπως κιόλας είχε διαπλαστεί από όλα όσα έβλεπα.

Η μητέρα μου ήταν φιλόλογος και είχε μανία με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Αυτή με πήγαινε συγχρόνως στα μουσεία ή την Ακρόπολη και παντού όπου μπορούσε να συναντήσει αρχαία πράγματα. Μου άρεσαν πολύ τα εικονογραφημένα αρχαία βάζα, ιδίως οι λευκές λήκυθοι, που εικόνιζαν νεκρικές παραστάσεις. Πιο πολύ όμως με συγκινούσαν τα κυκλαδικά ειδώλια με στυλιζαρισμένα χέρια, τα μονοκόμματα σώματα που μοιάζανε με παιχνίδια.

Μου έκαναν εντύπωση οι άγιοι καβαλάρηδες με τα φωτοστέφανα και τα σπαθιά τους, που έβγαζαν φλόγες και σκότωναν θηρία. Τα ξερά βυζαντινά βουνά στο βάθος, τα περίεργα δέντρα και τα φυτά και οι χρυσοί ουρανοί. Προσπαθούσα να αντιγράψω τις εικόνες. Όμως ήθελα να κάνω και δικές μου, να εκφράσω και τον δικό μου κόσμο, όπως κιόλας είχε διαπλαστεί από όλα όσα έβλεπα.

Ο πατέρας μου ήταν μουσικός και έτσι έμαθα να παίζω βιολί. Δεν νομίζω ότι αυτό με επηρέασε καθόλου. Γιατί ήθελα να ζωγραφίζω από μικρό παιδί. Μέχρι τα δεκαεφτά μου χρόνια ζωγράφιζα μόνος μου και είχα όλο τον μαγικό κόσμο των εικόνων, στις εκκλησίες, και από την άλλη μεριά την αγαλματολατρεία των αρχαίων Ελλήνων.

Ύστερα πήγα και σπούδασα στη Σχολή Καλών Τεχνών.

Για πέντε χρόνια ασχολήθηκα με το σχέδιο αρχαίων κεφαλών και γυμνών μοντέλων.

Δεν μπορώ να πω ότι δεν έμαθα τίποτε. Το αντίθετο. Ο δάσκαλος μας ο Μόραλης είχε μια επιρροή επάνω μας τόσο σαν καλλιτέχνης όσο και σαν άνθρωπος. Μάθαμε να βλέπουμε τις επιδράσεις του σκότους επί του φωτός και τανάπαλιν, καθώς και τις αλλοιώσεις των σχημάτων των αντικειμένων εξαιτίας του φωτός. Μάθαμε να συγκρίνουμε και τα πράγματα. Όμως πάντα σκεφτόμουνα τους αγίους με τα φωτοστέφανα, τα κοντάρια τους, τα σπαθιά τους, τις πολυποίκιλες στολές τους και τα κόκκινα η άσπρα άλογα που πηδούσαν πάνω από φλεγόμενους δράκοντες.

Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο Αλέκος Φασιανός με το ωδικό πτηνό στο δωμάτιό του το 1977 | Πηγή: Instagram

Λιγότερο τώρα σκεφτόμουνα τα κυκλαδικά. Μου άρεσε επίσης και η γιαπωνέζικη τέχνη και η ινδική ζωγραφική-Ταντρική. Όμως δεν είχα τη μυστικοπάθεια. Άρχισα να ζωγραφίζω πάλι ανθρώπους με στολή και παράσημα μέσα σε κήπους. Δεν είχαν καμία κίνηση. Ήταν ανέκφραστοι και κρατάγανε λουλούδια. Αργότερα οι μικρές αυτές φιγούρες των ανθρώπων με τις στολές που έκανα άρχισαν να διαλύονται, να γίνονται τα όντα τα χρωματιστά με τα λουλούδια γύρω γύρω, άλλοτε καλά, άλλοτε τρομερά.

Και τώρα αυτά που ζωγραφίζω κρατούν φλεγόμενα σπαθιά όπως οι βυζαντινοί άγιοι. Είναι όμως πλάσματα απόκοσμα, της δικιάς μου φαντασίας, όπως προήλθαν μέσα από τις σκοτεινές εκκλησίες. Μου αρέσει η κόκκινη μάζα ή η μπλε, όχι όμως αφηρημένη. Θέλω όμως να συμβολίζει κάτι το χρώμα η οι γραμμές. Γι' αυτό πάντα οι φιγούρες που ζωγραφίζω είναι διαλυμένες και ζουν στα λουλούδια. Ίσως είναι πεθαμένες.

Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο Αλέκος Φασιανός στο Παρίσι τη δεκαετία του '60 | Πηγή: Instagram
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο Αλέκος Φασιανός με τον Σταύρο Ξαρχάκο στο Παρίσι | Πηγή: Instagram
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο Αλέκος Φασιανός με τον Γιάννη Τσαρούχη στο Παρίσι | Πηγή: Instagram
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο Αλέκος Φασιανός είχε νοικιάσει από την Εθνική Πινακοθήκη ένα ατελιέ στην Καλλιθέα μαζί με άλλους καλλιτέχνες, όπου η παρέα δημιούργησε ένα ζωντανό εργαστήριο, το Ατελιέ της Καλλιθέας. | Πηγή: Instagram
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Η Ωραία της Κέας, 1982 | Λάδι σε καμβά 87 x 120cm. Η Κέα, η Τζιά είναι ένα νησί με το οποίο ο Φασιανός συνδέθηκε, αγάπησε και διακόσμησε το δημόσιο χώρο του. Η Χώρα σε υποδέχεται μέσα από τα σχέδιά του στους τοίχους της.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Η Κίρκη και ο Οδυσσέας, 1995 | Λάδι σε καμβά και φύλλα χρυσού 114 x 160cm. «Όταν ζωγραφίζω ένα έργο ακούω κάτι σαν μουρμουρητό, σαν κάτι να με καθοδηγεί»
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Φτερουγίσματα, Λάδι σε μουσαμά 80,5 x 63,5 εκ. Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης Ελλάδος, δωρεά του καλλιτέχνη. Το χαρακτηριστικό ύφος του Φασιανού διαμορφώνεται στις αρχές της δεκαετίας του '60. Τρία βασικά θέματα έμειναν αναλλοίωτα στη διάρκεια της πορείας του: άνθρωπος, φύση, περιβάλλον.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Λευκή Φιγούρα Λάδι σε μουσαμά, 58,5 x 43,5 εκ. Δωρεά Υπουργείου Παιδείας στην Εθνική Πινακοθήκη Ελλάδος. Εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη – παράρτημα Κέρκυρας
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Δάφνις και Χλόη | Daphnis et Chloé, 1973, huile sur toile, Collection de la Fondation des Teilles Photographie: Olivier Monoyez
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Καθήμενος, 1962 | Λάδι σε καμβά 48 x 39cm. Εκείνη την εποχή ο Φασιανός παρακολουθούσε μαθήματα λιθογραφίας στην École des beaux-arts του Παρισιού, με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ο πόλεμος, 1966 | Λάδι σε καμβά 80 x 65cm. Ο Φασιανός ήταν πέντε ετών το 1940 και θυμόταν σε κάθε αφήγησή του πώς άκουσε φωνές και τον θόρυβο των αεροπλάνων και τους Γερμανούς να περνάνε από το πατρικό του σπίτι στη Βίκτορος Ουγκώ και τον ίδιο να παίζει με τα χέρια του, αεροπλάνα, κάνοντας παιχνίδι το οπτικό του βίωμα.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Ποδηλάτης καπνίζων, 1966 | Λάδι σε καμβά 160 x 130cm. Οι καπνιστές με τις τεράστιες τολούπες καπνού να δημιουργούν ένα φανταστικό, σχεδόν ονειρικό σύννεφο και οι ποδηλάτες υπήρξαν πάντα από τα αγαπημένα επαναλαμβανόμενα σε πολλές εκδοχές έργα του Φασιανού.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Σκηνικό για το έργο Πάμε Βόλτα Λάδι σε μουσαμά 400 x 300 εκ. Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης Ελλάδος, Δωρεά του καλλιτέχνη. «Αυτός είναι ο κόσμος του θεάτρου» έλεγε ο Αλέκος Φασιανός. «Φτιάχνεις πράγματα και εξαφανίζονται. Ακόμα και με τα χέρια μου μπορώ να κάνω ένα πουλί και να πετώ».
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Θάνατος Έλληνα αξιωματικού | Τέμπερα σε πανί 71,6 x 148 εκ. Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης Ελλάδος Δωρεά Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών. Δωρεά του καλλιτέχνη
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Άτιτλο, Οκτώβριος 2021 | «Στην πορεία της ζωής μου κατάφερα να δω την Ελλάδα με μάτι ελεύθερο. Να μην είμαι μόνο περιγραφικός ελληνιστής, αλλά να καταλάβω το πνεύμα το ελληνικό».
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Όρνιθες του Αριστοφάνη, σχέδιο για τα κοστούμια της παράστασης σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού το 1979 με έμπνευση από μελανόμορφη οινοχόη με άντρες ηθοποιούς μεταμφιεσμένους σε πουλιά που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Συγκέντρωση, 1977 | Λάδι σε καμβά 138 x 210cm. «Είχα κάνει αρκετά έργα, παραμορφωμένα ανθρωπάκια, με κάτι μικρά καπέλα. Ένα δειλινό είχα τελειώσει ένα πολύ ωραίο, πράσινο, έργο και το άφησα στην αυλή του σπιτιού μου για να στεγνώσει. Ήλθε όμως ο γαλατάς, το πέρασε για χαλί και σκούπισε πάνω σ' αυτό τα παπούτσια του... Το τι έγινε μετά, δεν περιγράφεται. Όλη η αυλή γέμισε με πράσινα πατήματα. Αυτό επιβεβαίωσε ότι κάνω ρεαλιστική ζωγραφική. Αφού και ο γαλατάς είχε ξεγελαστεί!»
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Νυχτερινό Όνειρο, 1985, Ακρυλικό σε καμβά 64 x 89cm.
Αλέκος Φασιανός Facebook Twitter
Αργώ ή πλους αεροστάτου. Ανδρέας Εμπειρίκος, 1990 | Εκδόσεις Αργώ Εικονογράφηση: Αλέκος Φασιανός

O Φασιανός στο σπίτι του Τσαρούχη 

 Αλέκος Φασιανός στην παλιά γειτονιά, για το θέατρο, ζωγραφίζοντας στη Βάρη

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Υφάνσεις»: Ταπισερί με έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων στο Μουσείο Μπενάκη

Εικαστικά / «Υφάνσεις»: Ταπισερί με έργα μεγάλων Ελλήνων ζωγράφων στο Μουσείο Μπενάκη

Στην έκθεση «Υφάνσεις. Ζωγραφική και ταπισερί στην Ελλάδα από το 1960 έως σήμερα» παρουσιάζονται εντυπωσιακές ταπισερί και χαλιά δίπλα στα αντίστοιχα, πρωτότυπα ζωγραφικά έργα σπουδαίων Ελλήνων δημιουργών, από τα οποία προήλθαν.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Αλέκος Φασιανός- Βαγγέλης Χρόνης, 30 χρόνια φιλίας- Ζωγραφική και ποίηση

Οδηγός Τέχνες & Πολιτισμός / Αλέκος Φασιανός- Βαγγέλης Χρόνης, 30 χρόνια φιλίας- Ζωγραφική και ποίηση

Σημαντικά έργα ζωγραφικής, σχέδια, χαρακτικά, καθώς και αντικείμενα από πηλό, μπρούτζο και γυαλί του ζωγράφου Αλέκου Φασιανού, αποκαλύπτουν το προσωπικό ζωγραφικό του ύφος, τη βαθιά του αναζήτηση για το ωραίο και τη σχέση του με τον ποιητικό κόσμο του Βαγγέλη Χρόνη.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ