Πάτι Σμιθ: Η δική μου ενσαρκωμένη ποιήτρια

Πάτι Σμιθ: Η δική μου ενσαρκωμένη ποιήτρια Facebook Twitter
«Η ποίηση για μένα ταυτίζεται με αυτό που οι Αρχαίοι αποκαλούν ειδοποιία –το να αποδίδει κανείς μορφή στα αισθητά αντικείμενα». Φωτογραφία: Steven Sebring.
0

Δεν είναι πολλοί οι άνθρωποι που επικαλούμαι νοερά στη ζωή μου ως παρηγοριά όταν βρω τα σκούρα: δυο τρεις φίλοι, κάποιος σύντροφος,  μερικοί νεκροί συγγραφείς και σίγουρα -μετά τη συνέντευξη που της είχα κάνει το 2007 με αφορμή την κυκλοφορία του Twelve- η Πάτι Σμιθ.

Μέχρι να τη γνωρίσω δεν ήμουν καν φαν- κάθε άλλο: με άφηνε σχεδόν αδιάφορη το Horses, αισθανόμουν αμήχανα με κάποια ποιήματά της και δεν καταλάβαινα την εξάρτησή της από την αλληγορία και τη μεταφυσική. Αλλά μια συζήτηση 35 λεπτών ήταν αρκετή για να πιστέψω ότι είχα επιτέλους γνωρίσει μια καλλιτέχνιδα που μπορεί και λάμπει μέσα από τον πόνο και με το έργο της να κατευνάζει την αρρώστια.

Μέσα σε μισή ώρα -και με ανυπολόγιστη τρυφερότητα και τρανταχτό γέλιο που διέκοπτε τις πιο τραγικές περιγραφές- η Πάτι είχε βάλει σε λέξεις όσα  αφουγκραζόμουν, κυνηγούσα και πίστευα μια ζωή. «Ποτέ δεν κατάφερα να βάλω διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή» μου έλεγε «αφού από μικρή ένιωθα ονειροπόλα, ένας Πήτερ Παν στον άγριο κόσμο των ενηλίκων. Ο,τι γινόταν ήταν απλώς αφορμές για παραπάνω φανταστικά ταξίδια. Πάντα ταύτιζα ο,τι βίωνα με εικόνες από ποιήματα και ταινίες. Γι’αυτό για μένα δεν υπάρχει αμιγής ή καλή και κακή τέχνη παρά μόνο αμιγείς και αληθινές καταστάσεις. Δημιουργήματα που φτιάχτηκαν με υψηλό τρόπο και με αποκλειστικό σκοπό να καταργήσουν τη μετριότητα».

Μου μίλησε σαν σε μια καλή φίλη, για τον θάνατο που τόσο οδυνηρά βίωσε μέσα από την απώλεια των αγαπημένων της προσώπων με τους οποίους συνομιλεί νοερά -όπως και με τους αγαπημένους της ποιητές- διαρκώς.

Αντίστοιχα μεγαλεπήβολους φανταζόταν η ίδια η Πάτι Σμιθ τους έρωτες της-όχι ως κυρία κάποιου (το σιχαίνεται το κυρία Σμιθ) αλλά ως ηρωίδα μυθιστορήματος.  Έτσι η σχέση της με τον Μέιπλθορπ -κι αυτό μου το έλεγε προτού καν εκδώσει το αριστουργηματικό βιβλίο Just Kids- της θύμιζε τον Πολ και την Ελίζαμπεθ από το Les Enfants terribles του Ζαν Κοκτώ «όταν ενθουσιάζονται γιατί ανακαλύπτουν τους ίδιους σκοτεινούς θησαυρούς για το συναίσθημα μιας αγάπης που δεν μπαίνει σε ταμπέλες».

Μου μίλησε επίσης σαν σε μια καλή φίλη, για τον θάνατο που τόσο οδυνηρά βίωσε μέσα από την απώλεια των αγαπημένων της προσώπων με τους οποίους συνομιλεί νοερά -όπως και με τους αγαπημένους της ποιητές- διαρκώς.  «Ίσως γι' αυτό έχω πάει τόσες φορές στον τάφο της Σύλβια Πλαθ νιώθοντας ακριβώς τι είχε στον μυαλό της όταν έγραφε ότι ήθελε να σκοτώσει τον πατέρα της που φάνταζε μαρμάρινος, ένα τσουβάλι μπουκωμένο με Θεό, άγαλμα στοιχειωμένο με ένα γκρίζο δάχτυλο, Μεγάλο σαν φώκια του Φρίσκο. Αυτή ήταν η δική μου Σύλβια»

Η ποίηση ήταν άλλωστε για την Πάτι Σμιθ τρόπος ζωής και κάθε φράση της πάντα με κάποιο τρόπο παραπέμπει στον Ρεμπό. Μου ομολόγησε ότι ένιωθε πολύ άσχημα όταν αναγκάστηκε η ίδια να μοιράσει τα πρώτα ποιήματα της σε λίγους νευορκέζους φίλους -μεταξύ των οποίων και γνωστοί μπιτ ποιητές- που είχαν χωρέσει σε μια συλλογή που είχε ονομάσει, Seventh Heaven«Η ποίηση για μένα  ταυτίζεται με αυτό που οι Αρχαίοι αποκαλούν ειδοποιία –το να αποδίδει κανείς μορφή στα αισθητά αντικείμενα».

Πώς όμως κατάλαβε ότι είναι γεννημένη ποιήτρια; «Πάντα φανταζόμουν τον εαυτό μου ως ηρωίδα του Λόρκα με το πορτοκαλί φεγγάρι στο βάθος και εγώ να κλαίω για επερχόμενους θανάτους. Πάντα είχα ένα υπερβολικό μέτρο των πραγμάτων νιώθοντας τον άγρια υπέροχο ρυθμό τους. Αυτό ένιωθα και μια δύναμη ικανή για να κατατροπώσει άπειρες βαρετές στιγμές».

Ύστερα από όλα αυτά βρεθήκαμε να μιλάμε για αγάπη που ακολουθεί την απώλεια, για τον Λακάν και μέσα σε δέκα λεπτά άρχισα να της εκμυστηρεύομαι πράγματα που δεν είχα πει ούτε στους πιο κοντινούς μου ανθρώπους. Ένιωθα να την ξέρω χρόνια. Στο τέλος μου περιέγραψε το σπίτι της με τα λίγα μολύβια του Μέιμπλθορπ τακτοποιημένα σε μια γωνιά, το φαγητό για τα γατιά που δεν λείπει ποτέ  και το έργο που στολίζει το γραφείο της: το love on the left bank της ανατρεπτικής εικαστικού Vali Myers. Τον βλέπω αυτό το έργο διαρκώς μπροστά μου αφού από τότε στολίζει το δικό  μου γραφείο.

Και στην άλλη άκρη χαμένη μέσα στον πίνακα του Χοπερ που τόσο αγαπώ προτιμώ να φαντάζομαι τη δική της  φιγούρα-στο πλάι από το ξανθό μοναχικό κορίτσι του Χόπερ αυτή η λατρεμένη, μανιακή αποσυνάγωγος. 

Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 2013. Επιμέλεια Άρης Δημοκίδης.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ