Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη

Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη Facebook Twitter
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ότι [o Koλοκοτρώνης] ενώ μιλάει για την Επανάσταση, δεν τη μοιράζεται με τους συντρόφους του. Μοιάζει να τη θεωρεί εντελώς δική του υπόθεση. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
23

Το νέο βιβλίο του Νίκου Πλατή μικροΜέγα Κολοκοτρωνέικο, βασισμένο στις λέξεις, στις φράσεις και στις μνήμες που ανασύρει ο γέρος του Μοριά στα απομνημονεύματά του, είναι τρομερά ενδιαφέρον. «Κάπως εκρηκτικό ενίοτε», όπως το χαρακτηρίζει ο συγγραφέας του, είναι πραγματικά γεμάτο αποκαλυπτικές λεπτομέρειες και δεκάδες αυτοτελείς μικροϊστορίες από την ιστορία αλλά και την προϊστορία της Επανάστασης του '21 στον πυρήνα της (την Πελοπόννησο) αλλά και στα πέριξ, που στηρίζονται σε αξιόπιστες πηγές. Και είναι ένα βιβλίο που δεν το διαβάζει κανείς σελίδα σελίδα, με τη σειρά της αρίθμησης, αλλά κυκλικά – ο αναγνώστης μπορεί να ξεκινήσει το διάβασμα απ' όποια σελίδα θελήσει, πηγαίνοντας μπρος-πίσω με τον τρόπο που επιλέξει. Είναι ένα βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη, που φωτίζει όμως πολλές πτυχές της Επανάστασης με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν που έχεις συνηθίσει. «Είναι ένα λεξικογραφημένο ιστορικό δοκίμιο» λέει ο Νίκος Πλατής. «Ένα βιβλίο 256 σελίδων, με συναρπαστικές μικροϊστορίες και σπάνιες εικόνες καθημερινότητας από την Επανάσταση. Πέρασα εξόχως καλά γράφοντάς το και συνθέτοντάς το. Είμαι χαρούμενος που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες κι ευχαριστώ από καρδιάς τις Εκδόσεις των Συναδέλφων που μου έκαναν όλα τα χατίρια – μέχρι και 32 σελίδες έγχρωμες, παρακαλώ. Είναι ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη».

 

— Γιατί έγραψες ένα τέτοιο βιβλίο;

Γιατί, επιτέλους, κάποιος έπρεπε να το γράψει.


— Με ποια αφορμή;

Ξεκίνησα να το γράφω με αφορμή τα απομνημονεύματά του, τα οποία προσπάθησα πολλάκις να διαβάσω, αλλά δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Οπότε μπήκα στη διαδικασία της αποκωδικοποίησης, δηλαδή ποιος είναι ποιος, τι έγινε τότε, ποιο χωριό ήταν αυτό, πότε έγιναν όλα αυτά, και σιγά-σιγά, αποκωδικοποιώντας τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, τελικά βρέθηκα, άθελά μου, να χτίζω το Κολοκοτρωνέικο, το καινούργιο μου βιβλίο.


— Ποιες ήταν οι πηγές σου;

Οι πηγές μου είναι πολλές, αξιόπιστες και σημαντικές. Ωστόσο, αν πρέπει να επικεντρώσω, θα σταθώ στις ιστορικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα της Επανάστασης του '21. Έχουμε τον Φωτάκο και τα εξαιρετικά του απομνημονεύματα, έχουμε τον Νικόλαο Κασομούλη, αλλά έχουμε και τον Μαξίμ Ρεμπό, έναν μηχανικό των κανονιών που μας άφησε φοβερές μαρτυρίες, σπαρταριστά ρεπορτάζ από την καθημερινότητα των πρώτων χρόνων της Επανάστασης. Όλα αυτά διασταυρώνονται με τα λόγια, τη σκέψη, τις φράσεις και τις μνήμες του Κολοκοτρώνη και βγάζουν ένα συμπέρασμα.

Η συλλογική ταυτότητα ενός έθνους χρειάζεται πρότυπα. Τα πρότυπα αυτά δημιουργούνται μέσα από διαδικασίες επιλεκτικής μνήμης, ωραιοποίησης των γεγονότων και ηρωοποίησης κάποιων προσώπων – στην πραγματικότητα, ελάχιστα σπουδαίων.


— Τελικά, τι άνθρωπος ήταν ο Κολοκοτρώνης;

Αυτός που γεννήθηκε κάτω από ένα δέντρο. Ήταν στο επάγγελμα ληστοκλέφτης αρχικά, όπως και ο πατέρας του, κατόπιν ζούσε επαγγελλόμενος τον κάπο, ένα είδος αρχισεκιουριτά της εποχής, επικεφαλής ενός ιδιωτικού στρατού που τον πλήρωναν οι προύχοντες προκειμένου να προστατέψουν την περιουσία τους, το βιος τους, τα πράγματά τους. Μετά δούλεψε ως μισθοφόρος. Ήταν ένας άνθρωπος των όπλων σε όλη του την προεπαναστατική ζωή. Ήταν 51 χρονών όταν πέρασε στην Επανάσταση. Σίγουρα, βέβαια, ήταν ένας σπουδαίος στρατηγός του κλεφτοπολέμου και κατάφερε να χρησιμοποιήσει όλη την εμπειρία του που είχε αποκτήσει ως κλέφτης προς όφελος της Επανάστασης, γιατί ήξερε όλα τα κατατόπια, ήξερε το κάθε πέρασμα, ήξερε την κάθε κρυψώνα. Σε αντίθεση με τον Καραϊσκάκη, ο οποίος ήταν επικεφαλής των παλικαριών του, ο Κολοκοτρώνης δεν το έκανε ποτέ αυτό το πράγμα, ανέβαινε στα πιο ψηλά σημεία κι αγνάντευε τι θα γίνει, προσπαθούσε να καταλάβει από πού θα περάσει ο εχθρός για να τον κλείσει, να κάνει την ανάλογη κίνηση.

Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη Facebook Twitter
Επίσημο γεύμα στο σπίτι Έλληνα άρχοντα στο Χρυσό. Έγχρωμη χαλκογραφία του Edward Dodwell (1821). Αριστερά ο επίσκοπος των Σαλώνων, στα τέσσερα ο υπηρέτης του.


— Και πώς έγινε ο απόλυτος ήρωας της Επανάστασης;

Αυτό δεν είναι κάτι που προκάλεσε ο ίδιος, είναι κάτι που επιδίωξε και εμπέδωσε η πολιτιστική μας μνήμη. Θα μπορούσε να είναι αυτός ή κάποιος άλλος, και σε τελευταία ανάλυση είναι το σύμβολο μιας επανάστασης η οποία στην πραγματικότητα υπήρχε και χάθηκε με την επέλαση του Ιμπραήμ. Δεν ήταν μια κερδισμένη επανάσταση. Ο τρόπος παρουσίασης των εθνικών συμβάντων διευκολύνει τη μετατροπή ενός ήσσονος αξίας γεγονότος σε σύμβολο και περνάει σε δεύτερη μοίρα το πραγματικά σημαντικότερο συμβάν: έτσι, οι περισσότεροι σημερινοί Έλληνες προτιμούν να συνδέουν τα Δερβενάκια και όχι τη ναυμαχία του Ναβαρίνου με την επιτυχία της Επανάστασης του '21. Η αντίδραση στην ιστορική αλήθεια είναι ψυχολογικά κατανοητή, ποιος θέλει να θυμάται ότι μια επανάσταση, η Επανάσταση του '21, πέτυχε μόνο και μόνο γιατί το θέλησαν οι ξένες δυνάμεις, επειδή τα κανόνια τους βύθισαν τα πλοία του εχθρού; Έτσι, δεν υπάρχει στο εθνικό μας εορτολόγιο η 20ή Οκτωβρίου 1827, η χρονολογία που οι ξένες δυνάμεις βούλιαξαν τα πλοία του Ιμπραήμ κατανικώντας τον και σώζοντας την μέχρι εκείνη τη στιγμή εντελώς χαμένη επανάσταση, ενώ υπάρχει στο εθνικό μας εορτολόγιο η 25η Μαρτίου 1821, που τάχα ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σήκωσε το λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λάβρα. Στην ουσία, η Ελλάδα κέρδισε την επανάσταση, την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δι' αντιπροσώπων. Όταν μπήκε ο Ιμπραήμ, η επανάσταση τελείωσε, πνίγηκε στο αίμα και ήταν τελειωμένη υπόθεση.


— Πες μου για το βιβλίο. Πώς ξεκίνησες να το γράφεις;

Είχα την Διήγησιν συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, από πολύ παλιά. Την είχα αγοράσει να τη διαβάσω από τη δεκαετία του '70. Κάθε φορά, όμως, που προσπαθούσα να τη διαβάσω, στη δεύτερη-τρίτη σελίδα κώλωνα. Δεν καταλάβαινα τι έγραφε και θεωρούσα ότι έφταιγε η ανεπάρκειά μου, αυτά που έπρεπε να ξέρω αλλά δεν ήξερα. Στο μεταξύ, μεγάλωσα, εξελίχθηκα στην κατανόηση της άλλης ιστορίας, αλλά πάλι τον Κολοκοτρώνη δεν τον καταλάβαινα. Δεν ξεχωρίζεις στα απομνημονεύματά του την επαναστατική του ζωή από την προηγούμενη. Αναφέρεται σε περιστατικά, σε ονόματα, σε πράγματα που εάν δεν ξέρεις τι ακριβώς έγινε τότε και σ' εκείνο το συγκεκριμένο γεωγραφικό τμήμα, δεν καταλαβαίνεις τίποτα. Έχει, λοιπόν, μια σκηνή όπου τον καταδιώκουν οι Τούρκοι και με την ψυχή στο στόμα καταφέρνει κάποια στιγμή να γλιτώσει. Ο ανυποψίαστος αναγνώστης φαντάζεται έναν άνθρωπο ο οποίος πολεμάει τους Τούρκους σε όλη του τη ζωή. Όμως δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα. Ας πούμε, το γεγονός στο οποίο αναφέρεται είναι ένα περιστατικό που συνέβη στα 1806, όταν το Πατριαρχείο και η Υψηλή Πύλη αποφάσισαν την εξολόθρευση των ληστοκλεφτών. Τον λόγο που το έκαναν χρειάστηκαν κάποια χρόνια αναζητήσεων για να τον μάθω: γιατί ο Κολοκοτρώνης κι ένας φίλος του, ο καπετάν Γιώργας, απήγαγαν ένα πολύ σημαίνον πρόσωπο της εποχής, έναν πρωτοσύγκελο, τον πρωτοσύγκελο Ανδριανόπουλο, τον οποίο καταεξευτέλισαν. Αυτός ήταν μια σημαντική προσωπικότητα της εποχής, ήταν αυτός που μάζευε από τις εκκλησίες το copyright που πλήρωναν στο πατριαρχείο. Κάθε εκκλησία πλήρωνε πνευματικά δικαιώματα στο πατριαρχείο. Αυτόν, λοιπόν, τον είχαν έναν μήνα τσίτσιδο σε ένα πηγάδι και του έκαναν πολλά και διάφορα. Όταν δόθηκαν τα λύτρα και γύρισε στο πατριαρχείο, κίνησε γη και ουρανό για να εκδικηθεί. Έτσι ξεπαστρεύτηκε η κλεφτουριά, από την μήνιν του πρωτοσύγκελου Ανδριανόπουλου. Ξαναγυρίζω σε αυτό που λέει ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος χρησιμοποιεί μια λέξη που προκαλεί τη συμπάθεια στον αναγνώστη που δεν ξέρει τι ακριβώς έχει κάνει. Μιλάει για κατατρεγμό, δεν κάνει καμία κουβέντα, καμία αναφορά γιατί ήταν κατατρεγμένος. Έτσι, όσοι τον διαβάζουν μένουν με την εντύπωση ότι ήταν κατατρεγμένος επειδή πολεμούσε τους Τούρκους. Δεν κάνει κιχ για το πάπλωμα, την προσωπική του ευθύνη για το ξεπάστρεμα της κλεφτουριάς, παρουσιάζει το θέμα λες κι αυτός ήταν το θύμα της όλης υπόθεσης, ένας κατατρεγμένος, ας πούμε: «Όλα τα στρατεύματα, τα Καπετανάτα, τα κλέφτικα της Ρούμελης είχαν καταφύγει εις την Επτάνησον από τον ίδιον κατατρεγμόν τον εδικόν μου».

— Είναι το Κολοκοτρωνέικο ένα βιβλίο απομυθοποιητικό για τον Κολοκοτρώνη;

Ίσως. Αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος του βιβλίου μου. Το Κολοκοτρωνέικο δεν είναι επ' ουδενί μια αποκαθήλωση του Κολοκοτρώνη. Είναι ένα βιβλίο αναφοράς, όπου δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη να μάθει πράγματα και θάματα, όσα πρέπει να ξέρει όποιος ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα και ουσιαστικότερα από αυτά τα προκάτ που λένε τα σχολικά εγχειρίδια. Για παράδειγμα, μαθαίνει ότι στην Πελοπόννησο είχαμε δύο τουρκοκρατίες, η πρώτη τουρκοκρατία τελειώνει με την ίδρυση του βενετζάνικου βασιλείου του Μορέως, δηλαδή στη θέση των Τούρκων έρχονται ως κατακτητές οι Βενετσιάνοι, οι οποίοι όμως αποδείχθηκαν τόσο ελεεινότεροι των προηγουμένων, ώστε τελικά οι ίδιοι οι Πελοποννήσιοι νοστάλγησαν τους Τούρκους, ήρθαν σε συνεννόηση μαζί τους και τους βοήθησαν να τους κατακτήσουν τη δεύτερη φορά, οπότε πάμε στη δεύτερη τουρκοκρατία. Αυτά εν έτει 1715.


Το Κολοκοτρωνέικο αποτελείται από δεκάδες, εκατοντάδες μικροϊστορίες. Έχει καταπληκτική εικονογράφηση – προσπάθησα να βρω εικόνες που δίνουν την ευκαιρία στον αναγνώστη να αισθανθεί κάτι από την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζούσαν τότε, εικόνες οι οποίες είναι φτιαγμένες από περιηγητές, από επαγγελματίες ζωγράφους ρεπόρτερ που ειδικεύονταν στην τοπιογραφία και στα ρεπορτάζ καθημερινότητας. Έχουμε την ευκαιρία να δούμε τι ρούχα φορούσαν οι προγεννήτορές μας, να δούμε πηγαδάκια κουτσομπολιού, μια καθημερινότητα των προ-προ-προπαππούδων μας και των προ-προ-προγιαγιάδων μας.

— Στην αρχή του βιβλίου υπάρχουν δύο διαφορετικές εικόνες του Κολοκοτρώνη χωρίς την περικεφαλαία, από ζωγράφους της εποχής. Δεν φορούσε περικεφαλαία όσο ζούσε. Γιατί και πότε του τη φόρεσαν; Και γιατί όλα τα γλυπτά τον δείχνουν με περικεφαλαία;

Είναι μεγάλη ιστορία. Αυτό έγινε μετά τον θάνατό του, στα 1884, όταν οι Ναυπλιώτες αποφάσισαν να τιμήσουν τον ήρωα και να φτιάξουν ένα γλυπτό. Το παρήγγειλαν σε έναν επιφανή Έλληνα γλύπτη, τον Λάζαρο Σώχο, ο οποίος ζούσε στο Παρίσι, και μετά τα σχετικά παζάρια πήρε ένα τεράστιο ποσό και ξεκίνησε η δουλειά. Όταν είδαν ότι πάει να κάνει μια τυπική αρβανιτόφατσα με το ξυρισμένο κρανίο και το αλογοουράκι, ξίνισαν και του είπαν «κοίταξε να δεις, εμείς δεν θέλουμε έναν τέτοιον Κολοκοτρώνη» και τον υποχρέωσαν να βάλει περικεφαλαία. Ο δε γλύπτης έκανε ό,τι του ζήτησαν, αλλά άφησε ένα αποκαλυπτικό σημείωμα μέσα στην περικεφαλαία, που βρέθηκε και διαβάστηκε πολύ αργότερα, στις μέρες μας, όταν το γλυπτό πήγε για συντήρηση το 2002. Ωστόσο, αυτή η εικόνα ήρθε κι έδεσε με το εν γένει λαϊκό αφήγημα, το ιστορικό αφήγημα του '21, και είναι αυτή που έχει ο καθένας μας για τον Κολοκοτρώνη.


— Τι σου έκανε πιο μεγάλη εντύπωση όσο έψαχνες πράγματα γι' αυτόν;

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ότι ενώ μιλάει για την Επανάσταση, δεν τη μοιράζεται με τους συντρόφους του. Μοιάζει να τη θεωρεί εντελώς δική του υπόθεση. Δεν εκφράζει την παραμικρή συμπάθεια για τους συμπολεμιστές του, δεν μοιράζεται συναισθήματα με κανέναν, είναι μόνος του. Ένας μοναχικός λύκος. Ενώ, απ' όσο ξέρουμε, στην αστική, αλλά και στη βουκολική κουλτούρα υπάρχουν οι σύντροφοι, οι συναγωνιστές, υπάρχουν οι άνθρωποι που πολεμάμε μαζί τους και μοιραζόμαστε τις χαρές και τις λύπες μας, τις επιτυχίες μας, τις αποτυχίες μας κ.λπ., ο Κολοκοτρώνης δεν είχε τέτοια συναισθήματα. Όλοι έχουμε φίλους – πόσο μάλλον όταν επαναστατούμε, τους έχουμε ανάγκη κιόλας. Δεν έχει πει καλή κουβέντα για κάποιον σύντροφό του, είναι αυτός και οι απέναντι. Εντελώς στεγνός.

Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη Facebook Twitter
Χορός των Δερβίσηδων στον Πύργο των Αέρηδων: Ζωγραφικό ρεπορτάζ του Edward Dodwell στην Αθήνα, εν… σωτηρίω έτει 1821.


— Περί των εμφυλίων τι έχεις να πεις;

Άρχισαν πολύ πολύ νωρίτερα, πριν από την Επανάσταση. Ένα άλλο σημείο που αναδεικνύει το Κολοκοτρωνέικο είναι ο πραγματικός εμφύλιος που γινόταν προεπαναστατικά μεταξύ των Ελλήνων μισθοφόρων. Όλοι αυτοί οι οπλαρχηγοί, αρματολοί, κάποι και άλλοι, όταν δεν είχαν δουλειά, όταν δεν λήστευαν στα βουνά και δεν μάζευαν τους φόρους για λογαριασμό του σουλτάνου, δούλευαν στον στρατό των Βενετσιάνων, των Άγγλων, των Γάλλων, των Ρώσων, ως μισθοφόροι. Και ποιους πολεμούσαν; Μεταξύ τους πολεμούσαν! Ούτε αυτό είναι κάτι που έχει φωτιστεί, που έχει επισημανθεί. Ξέρουμε ότι ο Κολοκοτρώνης ανήκε στον μισθοφορικό στρατό των δυνάμεων κατοχής στα Επτάνησα, αλλά ποιους πολεμούσε; Έλληνες πολεμούσε κατά κύριο λόγο. Όταν ήταν με τους Άγγλους, πολεμούσε ενάντια στους Έλληνες και στους Αλβανούς που ήταν οι μισθοφόροι των Γάλλων. Αυτό δεν είναι ένα είδος εμφυλίου;

— Και η Επανάσταση από ποιους έγινε;

Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, η Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι και τον 17ο αιώνα, που άρχισε να παρακμάζει, ήταν μία ιδιαίτερα ανεκτική αυτοκρατορία. Καθένας μπορούσε να πιστεύει σε όποιον θεό ήθελε, και επιπλέον δεν υπήρχε η έννοια του δουλοπάροικου. Την ίδια εποχή η Ευρώπη ζούσε τον μεσαίωνα, κι ο αγρότης πήγαινε μαζί με το αγρόκτημα. Αγόραζε κάποιος το αγρόκτημα και μαζί με αυτό έπαιρνε και το χωριό και τους κατοίκους. Φοβερό πράγμα! Ήταν μια ανεκτική κοινωνία οι Οθωμανοί. Επειδή όμως η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια αυτοκρατορία πολεμιστών, ζούσε από τις λείες, όταν αυτές σταμάτησαν, γιατί δεν μπορούσαν πια να νικούν, μετά τη Βιέννη π.χ., άρχισαν να αδειάζουν τα ταμεία. Έχοντας συνηθίσει σε έναν τρόπο ζωής τρυφηλό, ως εκ τούτου απίστευτα δαπανηρό, χρειάζονταν ρευστό. Έτσι, έκαναν αυτό που είχαν κάνει και οι Βυζαντινοί παλιότερα, όταν είχαν αρχίσει να παρακμάζουν: προπώλησαν τους φόρους, τους οποίους αγόρασαν οι τοπικοί πρόκριτοι, που έδιναν προκαταβολικά στην Υψηλή Πύλη, στον σουλτάνο, τα χρήματα που ήθελε, κι εκείνοι έπαιρναν το δικαίωμα να τα εισπράξουν μόνοι τους. Και τα εισέπρατταν με το παραπάνω, και βέβαια όχι με τον σταυρό στο χέρι. Άρχισαν, λοιπόν, να δυναμώνουν οι τοπικοί άρχοντες και σιγά σιγά αγόραζαν κι άλλη γη, κι άλλη γη, και με τον τρόπο τους και με το αδίστακτο της όρεξής τους έφεραν και στον ελλαδικό χώρο τον μεσαίωνα. Ξαφνικά μπορούσε ένας Ρωμιός γαιοκτήμονας να έχει στην ιδιοκτησία του και 100 χωριά, και 200 χωριά, μεγάλα σαν σημερινές κωμοπόλεις. Τότε έγινε αβάσταχτη η ζωή και στην πραγματικότητα αυτή είναι η «βαριά τουρκιά» που περιγράφουν οι ιστορίες των σχολικών εγχειριδίων. Στα επόμενα χρόνια, μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα, συντελείται η κυριαρχία των καραβοκύρηδων και των εμπόρων της διασποράς και δημιουργείται μια ακμάζουσα άρχουσα τάξη Ρωμιών, Γραικών, που διεκδίκησε τα πάντα. Στην πραγματικότητα, δεν ξεσηκώθηκαν οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι αλλά οι προύχοντες, οι κατέχοντες πλούτο. Κοντολογίς, η Επανάσταση του '21 ήταν μια επανάσταση των προνομιούχων περιοχών (Σάμος, Πελοπόννησος, Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά κ.λπ.) και των προνομιούχων ραγιάδων (Μοραΐτες προεστοί, καραβοκύρηδες, Φαναριώτες, αρματολοί, μεγαλέμποροι και λοιπά μέλη της Εταιρείας), ο πολύς, ο χύμα λαός σύρθηκε σε αυτή την επανάσταση, εξαναγκάστηκε να πάρει τα άρματα, εκβιαστικά – ο ένας από τους τρεις επιφανέστερους κοτζαμπάσηδες του Μοριά, λ.χ., ο Κανέλλος Δεληγιάννης, γράφει στα απομνημονεύματά του πως για να εξαναγκάσει τους Λαγκαδινούς να πάρουν μέρος στην Επανάσταση τους έφερε προ τετελεσμένων γεγονότων, «βάζοντάς τους στα αίματα». Με εντολή του οι παλληκαράδες του σκότωσαν όλους τους Τούρκους των Λαγκαδιών –μέχρι και τα μωρά στις κούνιες τους, περί τα 300 άτομα συνολικά– και κατέκαψαν και το τζαμί τους, έτσι, κι ενώ τα οθωμανικά στρατεύματα κατευθύνονταν προς τα Λαγκάδια, οι τάλανες με το έτσι θέλω ενοχοποιημένοι Πελοποννήσιοι χωρικοί έσπευδαν, πατείς με πατώ σε, να πάρουν τα άρματα, να πολεμήσουν για την Πατρίδα, την οποία ούτε καν ακουστά δεν είχαν ως τότε. Ο δε Μωραΐτης μεγαλοκοτζάμπασης Παναγιώτης Παπατσώνης στα δικά του απομνημονεύματα γράφει πως η Γερουσία τού έδωσε την παρακάτω οδηγία, προκειμένου να εξαναγκάσει τους «αναισθήτους» χωρικούς σε εξέγερση: «Έχεις παρά της Κεντρικής Διοικήσεως το Πληρεξούσιον να περιέλθης όλα τα μέρη της Επαρχίας σου και να εκκινήσης όλους τους κατοίκους όσους άξιους πολέμου από 18 έως 60 ετών ηλικίας. Μεταχειρίσου δια τούτο όλην την δραστηριότητα της ψυχής σου την ενέργειαν και εάν απαντήσεις απήθειαν έχεις την άδειαν να καύσης οσπίτια, να δημεύσης υπάρχοντα, να δείρης, να τυραννήσεις και να τιμωρήσεις με κάθε αυστηρότητα τους αναισθήτους Έλληνες και μέχρι αυτής της ζωής των αν τύχει ανάγκη».

Κολοκοτρωνέικο: Ένα εντελώς διαφορετικό βιβλίο για τον Κολοκοτρώνη Facebook Twitter
Καθιστό πορτρέτο του Μάρκου Βότζαρη (Μπότσαρη). Το ζωγράφισε ο Jean-Léon Gérôme.


— Και γιατί είναι πρότυπο ο Κολοκοτρώνης;

Γιατί όχι; Ήταν ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές της Επανάστασης. Ήταν εξόχως δημοφιλής. Ήταν ένας σπουδαίος πολεμιστής. Η συλλογική ταυτότητα ενός έθνους χρειάζεται πρότυπα. Τα πρότυπα αυτά δημιουργούνται μέσα από διαδικασίες επιλεκτικής μνήμης, ωραιοποίησης των γεγονότων και ηρωοποίησης κάποιων προσώπων – στην πραγματικότητα, ελάχιστα σπουδαίων. Τα πρότυπα αυτά έχουν ως προορισμό τους να γεμίσουν τις σελίδες των σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας. Υπάρχει κάπου στα μέρη όπου έζησε ο Κολοκοτρώνης μια βιβλιοθήκη γι' αυτόν, όπου υπάρχουν εκατοντάδες, χιλιάδες ίσως, βιβλία που είναι γραμμένα γι' αυτόν και όλα έχω τη βάσιμη υπόνοια ότι γράφουν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Η Ιστορία είναι ένα εργαλείο προπαγάνδας.

— Πώς η θρησκεία οικειοποιήθηκε την Επανάσταση;

Θα επικαλεστώ μια γελοιογραφία, την οποία δημοσιεύω στο βιβλίο, του Γιάννη Δερμεντζόγλου, που λέει ότι το '21 είναι η επανάσταση κατά την οποία απελευθερώθηκαν οι Έλληνες από τους Τούρκους και στη συνέχεια το μισό της απελευθερωμένης γης ανήκε στην Εκκλησία με φιρμάνια κάποιου σουλτάνου. Αυτό έγινε. Έχει τον τρόπο της η Εκκλησία, το Βυζάντιο δεν πέθανε, υπάρχει κάτω από τα ράσα.

— Πώς ζούσαν οι Έλληνες της εποχής;

Μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση μια εικόνα δίκην ρεπορτάζ του Edward Dodwell στους Αέρηδες στην Αθήνα του 1821 που δείχνει Τούρκους και Έλληνες στο τσακίρ κέφι να χορεύουν μαζί με τους σούφηδες. Αυτό είναι μια καθημερινότητα, δηλαδή ενώ γινόταν η επανάσταση –ή, ίσως, λίγο πιο πριν– κάποιοι Αθηναίοι διασκέδαζαν. Ο σουφισμός είναι το πουλέν του ισλάμ, πολλοί προσηλυτίστηκαν μέσω των σούφηδων, που ήταν ανοιχτή κοινωνία, που είχε αγάπη, κέφι, ζωή. Ανάμεσά τους ίσως και ορισμένοι Αθηναίοι. Φυσικά, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως όλοι οι Έλληνες το 1821 χόρευαν με τους σούφηδες στους Αέρηδες. Κάποιοι, πάντως, χόρευαν. Αυτό μαρτυρεί το σχετικό ζωγραφικό ρεπορτάζ.


Είναι κάτι πολύ σχετικό το πώς ζούσαν τότε οι Έλληνες, ανάλογα με το γεωγραφικό σημείο όπου βρίσκονταν και η ποιότητα της καθημερινότητάς τους. Υπήρχαν μέρη όπου ζούσαν εντελώς προνομιακά, στα Ψαρά ας πούμε, στις Σπέτσες, στην Ύδρα, υπήρχε πλήρης ανεξαρτησία. Εκεί έκαναν ό,τι ήθελαν, δεν είχαν κανέναν Τούρκο πάνω από το κεφάλι τους, έδιναν έναν φόρο, ο οποίος ήταν και θεμιτός, και αυτοδιοικούνταν, δεν είχαν θέμα. Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης ζούσαν άθλια, στα Αμπελάκια ευημερούσαν, οι Έλληνες της διασποράς και των παραδουνάβιων περιοχών ήταν άρχουσα τάξη. Δεν ήταν ένα πράγμα όλοι οι Έλληνες επί οθωμανικής κυριαρχίας, είχε να κάνει με το ποιος ήσουν, σε ποιο συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο, σε ποια ακριβώς εποχή ζούσες.

— Απ' όλα τα διαβάσματα που έκανες για να γράψεις το Κολοκοτρωνέικο, στάθηκες σε κάποιο πρόσωπο, σε έναν αγωνιστή που εκτίμησες ιδιαίτερα;

Ναι, στάθηκα. Στον Φωτάκο. Ήταν ένας από τους ελάχιστους αγνούς ιδεαλιστές αγωνιστές της Επανάστασης του '21. Ο λόγος για τον Φώτιο Χρυσανθακόπουλο, τον Φωτάκο, γραμματικό (αγιουτάντε) του Κολοκοτρώνη και συγγραφέα του περίφημου δίτομου Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως (ένα από τα δυο πιο αξιόπιστα χρονικά του '21, το αξιολογότερο). Όταν τελείωσε ο απελευθερωτικός αγώνας, εγκαταστάθηκε στην Τρίπολη, αλλά χήρεψε χωρίς να έχει αποκτήσει παιδιά. Δεν ξαναπαντρεύτηκε. Ξόδεψε την περιουσία της εύπορης γυναίκας του βοηθώντας οικογένειες αγωνιστών που υπέφεραν από τη φτώχεια. Πέθανε στον κήπο του σπιτιού του, ενώ διάβαζε την εφημερίδα του. Για την προσφορά του στον Αγώνα δεν ζήτησε –και δεν πήρε– κάποιο τιμητικό πόστο ή σύνταξη, δεν σύχναζε στο παλάτι, δεν συνήθιζε να πηγαίνει σε χοροεσπερίδες...

To «μικροΜέγα Κολοκοτρωνέικο» του Νίκου Πλατή κυκλοφορεί στις αρχές Δεκεμβρίου από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων.

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
23

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Συζητώντας για ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, τους δωσίλογους της Κατοχής

Βιβλίο / Oι δωσίλογοι, ένα θέμα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας

Μέσα από την έρευνά του σε αρχεία που μέχρι σήμερα παραμένουν κλειστά ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης εξετάζει τα γεγονότα και τα πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές σε μια πολύπαθη και αιματηρή για την Αθήνα περίοδο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Βιβλίο / Το πρώτο μυθιστόρημα της Καλλιρρόης Παρούση μπήκε στα ευπώλητα από στόμα σε στόμα

Το Λίγα Λόγια για μένα της Καλλιρρόης Παρούση είναι ένα μυθιστόρημα με ποιητικό λόγο που το νεανικό κοινό το ανακάλυψε μέσω word of mouth. Και όπως λέει και ένας φίλος της «ένα καλό βιβλίο είναι σαν μία νάρκη, δεν ξέρεις σε ποιανού την ψυχή θα σκάσει».
M. HULOT
Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη»

Το πίσω ράφι / «Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Ο Γκαζμέντ Καπλάνι εναλλάσσει την εμπειρία του στην Ελλάδα με τις μικρές οδύσσειες ανθρώπων που άφησαν πίσω την πατρίδα τους, σε ένα βιβλίο που κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

The Book Lovers / Ο Larry Gus διάβασε τον «Οδυσσέα» του Τζόις περπατώντας τους δρόμους της Αθήνας

O Νίκος Μπακουνάκης συζητά με τον μουσικό και συνθέτη Larry Gus, aka Παναγιώτη Μελίδη, για τα βιβλία που επηρέασαν τη μουσική του. Πρόκειται για έναν εντελώς ιδιοσυγκρασιακό αναγνώστη.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Βιβλίο / «Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

Το βιβλίο προσφέρει στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.
THE LIFO TEAM
Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Βιβλίο / Ο σουρεαλιστικός «συντε(λο)γοτεχνικός» κόσμος του Αχιλλέα ΙΙΙ

Ο βραβευμένος συγγραφέας που μόλις κυκλοφόρησε τη συλλογή διηγημάτων του με τον διφορούμενο τίτλο «Τέλος Πάντων» εξηγεί, μεταξύ πολλών άλλων, γιατί τον απασχολούσε συνέχεια το τέλος του κόσμου, σε σημείο που του έγινε εμμονή.
M. HULOT
Πέρα από τις Ακυβέρνητες πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του 1967

Lifo Mini – Series / Πέρα από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες: O Τσίρκας, ο Σεφέρης, ο Κοτζιάς και η Χούντα του '67

H Κωνσταντίνα Βούλγαρη σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Στρατή Τσίρκα, μιλά για τη φιλία του με τον Σεφέρη, την πολιτική του δράση μέσα στη Δικτατορία, αλλά και για το πώς έπεισε τον Παύλο Ζάννα να μεταφράσει Προυστ, μέσα στη φυλακή. Στο podcast ακούγονται για πρώτη φορά αποσπάσματα από διάλεξη που είχε δώσει ο Σ. Τσίρκας μαζί με τον Α. Kοτζιά.
THE LIFO TEAM
Σέρχιο Πιτόλ «Συζυγική ζωή»

Το Πίσω Ράφι / «Η συζυγική ζωή»: Η απολαυστική σάτιρα του Σέρχιο Πιτόλ για τις δηλητηριασμένες σχέσεις

Μέσα από τις απέλπιδες προσπάθειες μιας γυναίκας ν’ απαλλαγεί οριστικά από τον άπιστο σύζυγό της, με τη λοξή και ειρωνική ματιά του, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς μεταμορφώνει σε φάρσα αυτό που άλλοι θα έβλεπαν ως τραγωδία.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Paul Lynch

Βιβλίο / Paul Lynch: «Υπάρχουν συγγραφείς που παίζουν στο κέντρο του γηπέδου, εγώ παίζω στα άκρα»

Ο πέμπτος Ιρλανδός συγγραφέας που παίρνει το Booker εξηγεί στη Βένα Γεωργακοπούλου γιατί στην Ιρλανδία βγαίνουν τόσο σημαντικά βιβλία, περιγράφει πως σε μια λαϊκή σχολίασαν το βραβευμένο βιβλίο του ως «πολύ μαύρο» και πως αν καθόταν να γράψει κάτι για να κερδίσει, αυτό δεν θα ήταν το «Τραγούδι του προφήτη».
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

σχόλια

9 σχόλια
Όπως είπα και στο προηγούμενο μου σχόλιο η ιστορία δυστυχώς, και αυτό σίγουρα αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, είναι πέρα από κοινωνική επιστήμη και ένα μέσο που χρησιμοποιείται για σκοπούς πέρα από την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας. Ένας από αυτούς είναι και η σφυριλάτηση της εθνικής συνείδησης κάθε κράτους η οποία σχεδόν παντού (ίσως να εξαιρούνται οι σκανδιναυικές χώρες) περιέχει πολλά ψέματα και μύθους.Η ποιότητα της αντικειμενικότητας με την οποία αντιμετωπίζει κάθε κοινωνία την ιστορία της είναι μέτρο της ωριμότητας της. Δυστυχώς όμως εδώ είναι βαλκάνια τα οποία όπως σωστά παρατήρησε ένας ιστορικός παράγουν πολύ περισσότερη ιστορία από όση μπορούν να καταναλώσουν.Η αποκάλυψη άγνωστων πτυχών της προσωπικότητας του Κολοκοτρώνη είναι προφανώς πολύ χρήσιμη σε όσους θέλουν να δουν πέρα από τη στρατηγική μεγαλοφυϊα του, αρκεί να εξακολουθούμε να βλέπουμε το σύνολο της εικόνας και να μην επικεντρωνόμαστε μόνο σε αυτές τις άγνωστες και ιδιαίτερες πτυχές.Νομίζω ότι δεν υπάρχει έθνος στον κόσμο που να έχει παράξει περισσότερη ιστορία από τους Έλληνες. Σε αυτήν την τόσο μεγάλη παραγωγή υπάρχουν τα πάντα. Φωτεινές και ανιδιοτελής προσωπικότητες, ήρωες, καιροσκόποι, προδότες, πατριδοκάπηλοι, κυριολεκτικά τα πάντα. Το ιδανικό θα ήταν να βλέπουμε τα πάντα και κάποτε να αρχίσουμε να διδασκόμαστε από όλα αυτά και όχι να επιλέγουμε ότι θέλουμε και μας βολεύει. Και για μένα προσωπικά το βασικό χαρακτηριστικό που με εντυπωσιάζει είναι αυτή η διαχρονική αλληλοφαγωμάρα. Ποτέ κανείς, ούτε καν ο Μέγας Αλέξανδρος δεν κατάφερε να ενώσει τους Έλληνες.Αυτό που βλέπω πάντως στις μέρες μας είναι ότι υπάρχε τάση υποβάθμισης της ιστοριάς γενικότερα των εθνών γιατί απλούστατα λαοί και άτομα χωρίς ιστορία είναι πιο εύπλαστο υλικό (λιγότερες διεκδικήσεις, τους πας και τους φέρνεις όπου χρειάζεται φθηνά εργατικά χέρια, τους βάζεις και μαλώνουν μεταξύ τους ή με άλλους ανάλογα με τις ανάγκες, κτλ).
Δεν ξέρω εάν μας ένωσε ή όχι ο Τσιτσάνης. Αυτό που ξέρω είναι πως ο Δ. Σαββόπουλος αποτελεί άλλον έναν λόγο να «αλληλοσκοτωνόμαστε», για το τι είναι ή τι δεν είναι ο Σαββόπουλος («εξαργυρωμένος» επαναστάτης; συστημικός; υπερτιμημένος; βολεμένος; κτλ., κτλ...).Ανήκω σε εκείνους που τον θαυμάζουν με τα όσα ελαττώματα του και γοητεύομαι από τις αφηγήσεις του για διάφορα γεγονότα και πρόσωπα που γνωρίζει. Και εννοείται πως λατρεύω τους στίχους του από τότε που ήταν νέος μέχρι και σήμερα.
Η ανοχή δεν υπήρξε παντού και πάντα. Αλλιώς γιατί οι νεομάρτυρες; Γιατι η φράση ¨πρώτα πολέμησαμε υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος"; Ισοπεδωση ελλείψει ιδανικών. Για όσους μου επιτεθούν: αφού ήθελε ο συγγραφεύς να γραψει την ιστορική αλήθεια, να έψαχνε όλες τις πηγες, όλες τις πλευρές, και το άσπρο και το μαύρο.
Μοιάζει πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, που προτρέπει την ιστορική έρευνα και αυτογνωσία. Κάτι που γίνεται όλο και σπανιότερα. Αλήθεια, η περικεφαλαία που εκτίθεται στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής εταιρίας, του Κολοκοτρώνη δεν είναι; Το ερώτημα είναι αν την φορούσε και πόσο συχνά, όχι γιατί επελέγη από τους παραγγελιοδόχους του γλύπτη.
αυτογνωσια ξεχνωντας τα γεγονοτα του παιδομαζωματος και των ποιου πωλιονταν σκλαβοι στα σκλαβοπαζαρα της Αλεξανδρειας δεν γινεται. αυτο ειναι παραμυθι που αποβαλει μια σειρα απο δυσαρεστα γεγονοτα. Αν θελεις να δεις σημερα ποιο παραδειγμα πρεπει να εχεις για αυτογνωσια δες τις περασαν οι Γιεζιντι στο συγχρονο χαλιφατο και θα εχεις μια εικονα πως περασαν οι απιστοι στο αμεσως προηγουμενο χαλιφατο.
Αν δεν κάνω λάθος, η περικεφαλαία ήταν μέρος της στολής των αξιωματικών των Ελλήνων μισθοφόρων του αγγλικού στρατού των Επτανήσων. Από εκεί την είχε κρατήσει, και προφανώς την φορούσε και μερικές φορές (ή και περισσότερες). Προφανώς επίσης, το 1884, μετά από 50 χρόνια ελληνικού κράτους που προσπαθούσε να εκδυτικιστεί, φάνταζε πιο μεγαλοπρεπής και σίγουρα πιο "Δυτική" από το "αρβανίτικο ξυρισμένο κρανίο και το αλογοουράκι" που λέει ο συγγραφέας ή από τα τουρμπάνια και τα φέσια που φορούσαν εκείνη την εποχή.
Σωστό.Ποτέ δεν λέμε πχ ότι όταν έφυγαν οι Άγγλοι από την Μ. Ανατολή όλες οι νεοδημιουργημένες χώρες εστράφησαν αυτόματα στην Ελλάδα για την διοίκηση των χριστιανικών εκκλησιών. Δεν αναρωτήθηκαν ποτέ σε ποιον ανήκει η βυζαντινή κληρονομιά. Λέγοντας Ρουμ όλοι εκεί κάτω καταλαβαίνουν ποιους εννοούν. Ρουμ όπως Ρούμελη...Δεν λέμε ποτέ ότι οι Έλληνες κέρδισαν και την Οθωμανική και την Ιταλική Αυτοκρατορία το 1821 και το 1940 αντίστοιχα.Δεν λέμε ποτέ ότι αν η Αθήνα ήταν το θλιβερό χωρίον που θέλει να παρουσιάζεται τελευταίως κατά τα έτη του Βυζαντίου δεν θα υπήρχε η έννοια του αθηναϊκού τρούλου στη ναοδομία. Και ούτε θα παρήγαγε αυτοκράτειρες. Και ούτε θα έμενε ο Βουλγαροκτόνος για να προσκυνήσει στον Παρθενώνα (σ.σ. Παναγιά η ΑΘηνιώτισσα).Δεν λέμε ποτέ ότι ο Μυστράς δεν έπεσε αλλά π α ρ α δ ό θ η κ ε στους Τούρκους από χέρι Παλαιολόγου (πες το συνδιαχείριση).Δεν λέμε ποτέ για τους Μεγάλους Κομνηνούς που κράτησαν την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας λίγο παραπάνω από την Κωνσταντίνου Πόλη. Και γι'αυτό ήταν και οι πρώτοι που εσφάγησαν από το τουρκικό κράτος κατά τη γέννησή του. Αν τα πεις αυτά δεν συνεπάγεται ότι είσαι μέλος της οικογένειας κάποιων υπερηρώων που έχουν κληρονομικό δικαίωμα να μαμάνε και να δέρνουν ή ότι σου χρωστάει η ιστορία.Απλά ίσως καταργεί αριστεροδεξιούς μύθους. Και σήμερα οι αριστεροί μύθοι είναι περισσότεροι από αυτούς της δεξιάς. Βλέπεις τα καθεστώτα πάντα φτιάχνουν τους μύθους τους.
δωσε πονο - η αμαθεια περι ιστοριας ειναι τοσο βαθεια που απλα οι περισσοτεροι αναπαραγουν τσιτατα ανα διαφορες εποχες - ανα εποχη αυτα αλλαζουν. σε συντεντευξη για αρχιτεκτονικο θεμα πχ να αναπαραγεται ο μυθος της "αθηνας - χωριου" - υποψη οτι η Αθηνα δεν υπηρξε μητροπολη σε καμια περιοδο της ιστοριας της - παρα ισως για ενα συντομο διαστημα τον 5αι πχ - ηταν παντοτε μια πολη μεσαιου προς μικρου μεγεθους για τα ιστορικα δεδομενα αλλα με ιδιαιτερο πολιτιστικο ρολο. Και βεβαια ξεφυτρωσε ενα συγκροτημα σαν το μοναστηρι του Δαφνιου - μνημειο της Ουνεσκο - διπλα σε ενα χωριο ΄΄η οι παμπολες βυζαντινες εκκλησιες του κεντρου.
Μα έτσι κι αλλιώς, έτσι όπως εννοούμε σήμερα τις μεγαλουπόλεις και μητροπόλεις, εννοείται ότι η Αθήνα δεν υπήρξε ποτέ (σήμερα, ναι, είναι μεταξύ των μητροπόλεων). Επίσης, να μην παραλείψουμε να αναφέρουμε τον λογιότατο μητροπολίτη της Αθήνας, τον Μιχαήλ Χωνιάτη, που τιμάται και ως άγιος. Ή το θαύμα της αρχιτεκτονικής, το υπέροχο μοναστήρι της Καισαριανής.Η εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας ταυτίζεται από την παράδοση με αυτή της Παναγίας Σουμελά! Και αυτό είναι εκπληκτικό πραγματικά, γιατί δείχνει τη μακραίωνη σύνδεση του ελληνισμού.Γενικά, ο μύθος "Αθήνα - χωριό" δείχνει βαθύτατη άγνοια της ιστορίας της πόλης. Και φαίνεται να εντάσσεται μέσα σε μια προσπάθεια να ξαναγραφτεί γενικότερα η ιστορία μας.
Το πρόβλημα γενικά με την ιστορία είναι ότι ο καθένας συνήθως επιλέγει από μια τεράστια γκάμα πηγών και γεγονότων αυτά που ταιριάζουν με την δική του κοσμοαντίληψη και το δικό του ιδεολογικό υπόβαθρο προκειμένου να υποστηρίξει τις ήδη προδιαμορφομένες αντιλήψεις του και αγνοεί ότι δεν ταιριάζει με αυτές. Το σωστότερα θα ήταν να καταλήγουμε σε συμπεράσματα με βάση όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα και πηγές. Στο θέμα μας. Προφανώς χωρίς το Ναβαρίνο μάλλον δε θα υπήρχε ανεξαρτησία, αλλά σίγουρα και χωρίς την εμπλοκή της Αιγύπτου δε θα χρειαζόταν το Ναβαρίνο. Όσοι υποστηρίζουν πως η Αίγυπτος ήταν κτήση του Σουλτάνου ας ελέγξουν ποιες μεγάλες δυνάμεις σταμάτησαν τους Αιγύπτιους στους δύο νικηφόρους για την Αίγυπτο, τουρκοαιγυπτιακούς πολέμους που ακολούθησαν σύντομα μετά την ελληνική επανάσταση. Επίσης ποιες δυνάμεις απέτρεπαν τη διάλυση της Οθωμανικής αυκρατορίας για πάνω από έναν αιώνα εξυπηρετώντας δικά τους συμφέροντα (το γνωστό ανατολικό ζήτημα).Για μένα ποιο σημαντικό ζήτημα από το Ναυαρίνο είναι ότι κατορθώσαμε μέσα στην επανάσταση, αφού είχαμε κατορθώσει να ταπεινώσουμε κυριολεκτικά στρατιωτικά τους Οθωμανούς (πριν αναγκαστούν να καλέσουν την Αίγυπτο προσφέροντας σημαντικά εδαφικά ανταλλάγματα) να κάνουμε και δύο εμφυλίους πολέμους. Κάποιος ιστορικός είχε πει ότι η απελευθέρωση και ενοποίηση της κατά πολύ μεγαλύτερης Ιταλίας έγινε πολύ πιο σύντομα και αναίμακτα από αυτή της Ελλάδας. Μάλλον επειδή εμείς εκτός από τους άλλους είχαμε να αντιμετωπίσουμε και τους εαυτούς μας.
Πολύ σωστά. Τα διδάγματα των εμφυλίων είναι οι λιγότερο συζητημένες πτυχές της Επανάστασης. Ίσως γι αυτό να μην φοβόμαστε τόσο ο διχασμό, γιατί δε μας αρέσει να βλέπουμε τις συνέπειες του κατάματα.
οποιος λεει οτι η Αιγυπτος ηταν κτηση του σουλτανου μαλλον δεν εχει αντιληφθει εναντιον ποιου εκστρατευε ο Ιμπραημ καποια χρονια αργοτερα.
Έλληνες εναντίον Ελλήνων σε πόλεμους αντιπροσώπων!... Καλά σε αυτό ήμασταν πάντα ταλέντακια, αλλά το φως που ρίχνεται εδώ, δίνει μια πολλή χειροπιαστή και ενδιαφέρουσα εικόνα της ελληνικής κοινωνίας στις παραμονές του 21, και πειστική, σε ότι αφορά το πως εξαναγκάζονται οι φτωχοδιαβολοι να πάνε στον πόλεμο... όσο για την ιστορία με την εκ των υστέρων περικεφαλαίοποιιση του big cheaf, που φαίνεται να είναι πολύ μυστήριος τύπος, ειναι τουλάχιστον απίθανη και ξεκαρδιστική!
Για τον συγγραφέα και τον αρθρογράφο, μήπως θα μπορούσαν να μας δώσουν τα φώτα τους, μιας και είναι γνώστες της Ιστορίας και να μας πουν για ποιο λόγο ο Σουλτάνος κάλεσε σε βοήθεια την Αίγυπτο και βρέθηκε ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αφού είχε χαθεί η Επανάσταση; Ναι, η ναυμαχία της Ναυπάκτου είναι ένα ιστορικό γεγονός καθοριστικής σημασίας για την Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά να λέμε ότι ελευθερωθήκαμε μόνο και μόνο επειδή το ήθελαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής ισοδυναμεί, για μένα, με το να φτύνουμε στους τάφους των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους, την περιουσία τους, τα παιδιά τους, για να παραδώσουν ένα κράτος ελεύθερο και με τα θεμέλια να εξελιχθεί στη σύγχρονη σημερινή δημοκρατία. Βέβαια, έτσι όπως παρουσιάζει ο συγγραφέας τη ζωή στην οθωμανική αυτοκρατορία, μάλλον κακό μας έκαναν που επαναστάτησαν. Στερηθήκαμε τον σουφισμό "που είναι το πουλέν του ισλάμ, πολλοί προσηλυτίστηκαν μέσω των σούφηδων, που ήταν ανοιχτή κοινωνία, που είχε αγάπη, κέφι, ζωή."
Τοση χαρα που καταργησε την δουλεια μετα και απο τον Αμερικανικο Νοτο, που δεν ειχε πολιτες αλλα μονο υπηκοους, και οι υπηκοοι διαχωριζονταν σε 2 κατηγοριες, τους πιστους και τους απιστους που ο λογος τους μετρουσε λιγοτερο στα δικαστηρια. Ο μονος δε λογο που συντηρουσε τους απιστους ηταν για να πληρωνουν φορους (οι πιστοι δεν πληρωναν) και να συντηρουν τα αφεντικα τους.
να υπενθυμισω οτι το αφεντικο ειναι τουρκικη λεξη - γιατι θυμομαστε μονο τα φαγητα και τα κιουνεφε απο τουρκικες λεξεις - που αλλωστε αφορουν μεσανατολιτικα γλυκα - ρωτηστε κανενα Παλαιστινιο αν το κιουνεφε ειναι τουρκικο να δειτε την απαντηση.
Συντασσόμενος με τον φίλτατο atman να πω δυο-τρεία βασικά σημεία.Το να λέμε ότι οι Έλληνες έχασαν το ΄21 από τους Τούρκους είναι τόσο ακριβές όσο το ότι στα βουνά της Αλβανίας χάσαμε από τους Γερμανούς. Όχι. Τους Τούρκους οι Έλληνες τους κέρδισαν και αυτοί φώναξαν τους Αιγυπτίους. Οι Ιταλοί έχασαν και φέραν τους Γερμανούς. Τόσο απλά. Δυο φορές η Ψωροκώσταινα έχει κερδίσει αυτοκρατορίες. Sorry to be a party pooper...Δατ μπήινγκ σαιντ, έχω την απορία: από το 1453 έως το 1600 ήταν "ανεκτική" η οθωμανική αυτοκρατορία. Από το 1600 (17ο αιμΧ) έως το 1821; Διότι να πούμε ανεκτικό και τον Χατζή Αλή Χασεκή στον οποίο είχε εκχωρηθεί ως φορολογικό οικόπεδο (μαλικιανές) η Αθήνα είναι απλά φρικαλέο.Και όχι. Η Ρωμανία (δεν μου αρέσει η φτιαγμένη λέξη Βυζάντιο) ποτέ δεν έζησε από κατακτητικούς πολέμους. Αγώνα διατήρησης εδαφών έκανε στη χιλιόχρονη ιστορία της. Νομίζω ότι η Αγγελική Λαΐου, που έχει γράψει άπειρα για την Οικονομική Ιστορία του Βυζαντίου, μόλις αυτοπυρπολήθηκε σε μια γωνιά.Και ναι η πλάστιγγα έγειρε οριστικά μετά το Ναβαρίνο όπου η ελληνική επανάσταση είχε ουσιαστική σβύσει. Και ναι η περικεφαλαία στο περιώνυμο άγαλμα του Κολοκοτρώνη μπήκε παρά τη θέληση του Σώχου. Και;
...“Και“ φίλε γράφων-Μαθαίνουμε κάτι επιπλέον για τα κίνητρα των εξεγερμένων (που οντος διαφέρουμε ανάλογα με την κοινωνική διαστρωμάτωση) και για την την κουλτούρα και την νοοτροπία μας, ειδικά των ενόπλων του 21 - που μάλλον ο μελετητής φαίνεται να προσέγγισε με μια καλή δόση Εθνολογίας, αλλά και των κατοπινων που τους ...έφαγε η εγγλέζικη περικεφαλαία.- Και ίσως μαθαίνουμε και κάτι για το μίσος και τον φοβο, ως κίνητρο ολόκληρωτηκου πολέμου - γιατί σε κάτι τέτοιο εξελίχθηκε για τους κατοικους του Μωρια το 1821 μετά την απόβαση των Αιγυπτίων (και για αυτόν τον λόγο, οι σύγκρισεις με το 1940 αλλά και με τον επακόλουθο εμφύλιο, αν και υπαρκτες, είναι περιορισμένες). Αυτα τα ολιγά, που δεν νόμιζω ότι θα σε κάνουνε λιγότερο πατριώτη, δεν είναι κατι - κατι ακόμα;Φιλικά, Νίκος.
Αγαπητέ Χρυσόδρακε,Κανένα ιστορικό βιβλίο δεν είναι απορριπτέο. Το αυτό ισχύει και για την κριτική σε αυτά.Και από τα δύο, the more the better. Προϋπόθεση βέβαια να είναι αμφότερα υποτυπωδώς καλόπιστα.Αυτό με το οποίο έχω πρόβλημα διότι έχει κουράσει πλέον, είναι η αποδόμηση.Η απομόνωση περιστατικών και ερμηνειων προς μια συγκεκριμενη κατευθυνση. Αν μια σφαγή ή μια φιλοχρήματη ιστορική περσόνα σε κάνουν λιγότερο πατριώτη το πρόβλημα είναι δικό σου και όχι της πατρίδας.Το πρόβλημα είναι η δομημένη ρητορική κατά της πατρίδας. Δεν προσάπτω κάτι τέτοιο βέβαια ούτε στο συγγραφέα ούτε στο βιβλίο.
Δεν σκεφτομαι τον Κολοκοτρωνη και αυτους που πιστευουν οτι θα υπηρχαν Αιγυπτιακα και Τουρκικα πλοια να βυθιστουν στο Ναυαρινο αν δεν υπηρχαν τα Δερβενακια. (ενας μυθος αγραμματοσυνης : η Ελλαδα δεν πολεμουσε το 27 μια αυτοκρατορια την Οθωμανικη αλλα 2, την Οθωμανικη και απο την απο τοτε πληρως ανεξαρτητη Αιγυπτιακη - οι Τουρκοι ειχαν καλεσει βοηθεια απο το εξωτερικο). Αυτους που σκεφτομαι ειναι την προσβολη που κανουμε στους Κουρδους και τις Κουρδισσες που πολεμησαν στο Κομπανι, λεγοντας τους δεν ελευθερωσατε εσεις την πατριδα σας με το αιμα σας αλλα τα Β52 του Τραμπ και του Ομπαμα.