1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης σε ένα νέο βιβλίο Ιστορίας Facebook Twitter
Bρυζάκης Θεόδωρος, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της επανάστασης, 1865.

1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης σε ένα νέο βιβλίο Ιστορίας

0

Το 2021 θα γιορτάσουμε την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Τα γεγονότα, οι ήρωες, οι καθοριστικές μάχες, ο ξεσηκωμός των υπόδουλων Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το πάθος και οι προσδοκίες για ελευθερία και αυτοδιάθεση καθιστούν την επέτειο της Παλιγγενεσίας το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, ενώ παράλληλα συνθέτουν τις αιτίες που συνέβαλαν καταλυτικά στη θεμελίωση του νεοελληνικού κράτους.


Αναμφίβολα, η Ελληνική Επανάσταση σφράγισε την εποχή της νεωτερικότητας και εντάσσεται στα κομβικά σημεία της ευρωπαϊκής ιστορίας του 19ου αιώνα. Έτσι, η επέτειος των δύο αιώνων αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού και αποτελεί ιδανική ευκαιρία για αναστοχασμό, κατάθεση προβληματισμών και σκέψεων. Η προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης το 1821 μέσα από τους πρωταγωνιστές, τα γεγονότα και τις συγκυρίες αναδεικνύεται στο τελευταίο βιβλίο του Στέφανου Καβαλλιεράκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Στο βιβλίο αυτό σκιαγραφούνται τα πορτρέτα κορυφαίων προσωπικοτήτων της Επανάστασης και χαρτογραφούνται βασικές θεματικές.


Ουσιαστικά, πρόκειται για μια ιστορική μελέτη που ξεδιπλώνει πτυχές της πιο μεγαλειώδους στιγμής της νεότερης ελληνικής ιστορίας και προσφέρει στον αναγνώστη μια πλήρη ιστοριογραφική αφήγηση και ανάλυση η οποία συμβάλλει στη δημόσια συζήτηση. Τι προηγήθηκε της προεπανασταστικής περιόδου; Ποιοι λόγοι συντέλεσαν αποφασιστικά στην εκδήλωση της Επανάστασης; Ποια ερωτήματα προκύπτουν; Γιατί ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποτελεί, εκτός από εμβληματική μορφή του 1821, και ένα εξαιρετικό παράδειγμα συνάντησης δύο κόσμων;

  

H ελληνική επανάσταση συνιστά ένα γεγονός ιδιαίτερα σύνθετο, το οποίο κινητοποίησε πολλές και διαφορετικές δυνάμεις του ελληνισμού, όπως ο εμπορικός κόσμος, οι Έλληνες της Διασποράς, ο πνευματικός κόσμος, και, βέβαια, οι Έλληνες, οι Ρωμιοί που έμεναν στον ελλαδικό χώρο, οι οποίοι ανέλαβαν κυρίως το έργο του πολέμου. 

Στέφανος Καβαλλιεράκης

«Το βιβλίο αυτό είναι μια προσπάθεια κατανόησης ενός κόσμου που ξεκίνησε από τόσο διαφορετικές γεωγραφικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αφετηρίες και αφήγησης της ιστορίας αυτού του κόσμου που επέλεξε να επανατοποθετηθεί μέσα από την Επανάσταση του 1821, διεκδικώντας ελευθερία, νέα τοποθέτηση στον χώρο και τον χρόνο, μια προσέγγιση με νεωτερικές ιδέες, μια νέα ιστορική αφήγηση που θα μετέτρεπε μια επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε μια νέα οντότητα, εκείνη του έθνους-κράτους. Ενιαίο ελληνικό κράτος δεν συγκροτήθηκε στην αρχαιότητα, όμως υπήρχε η Ελλάδα ως μια κοινή πατρίδα την οποία όλοι όφειλαν να σέβονται και να υπερασπίζονται. Αυτό το αδιόρατο νήμα της υπεράσπισης αλλά και της πατρίδας επανεμφανίζεται μετά από τέσσερις αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας στον ελληνικό χώρο και οδηγεί σε μια σειρά επαναστατικών και ρηξικέλευθων γεγονότων για τον ευρωπαϊκό και βαλκανικό χώρο.


Η επανάσταση εναντίον μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας, η διάσπαση της ορθόδοξης κοινότητας των Βαλκανίων αλλά και η πρωτοφανής ιδέα για τη δημιουργία ενός έθνους-κράτους που έμελλε να διαρρήξει τον ως τότε πανίσχυρο κόσμο των αυτοκρατοριών: η περίοδος από το 1789 ως το 1848 είναι δυναμική και γεμάτη εντάσεις για την Ευρώπη, ξεκινώντας από τη Γαλλική Επανάσταση και φτάνοντας σε μια σειρά επαναστατικών κινημάτων που έχουν ως κίνητρο την ελευθερία, την κινητικότητα, την κοινωνική και πολιτική αναδιανομή. Το 1820-1822 είναι η στιγμή που ο άνεμος του Διαφωτισμού μοιάζει να εξασθενεί στην Ευρώπη, ακολουθώντας την ίδια αποτυχημένη μοίρα με τα επαναστατικά κινήματα της εποχής. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 όχι μόνο έχει πετυχημένη έκβαση αλλά προτάσσει και πρωτοποριακά διακυβεύματα, όπως η εθνική ενοποίηση, η ενδυνάμωση της εθνικής συνείδησης και το χτίσιμο μιας ισχυρής εθνικής ταυτότητας.


Έτσι, συνιστά ένα γεγονός ιδιαίτερα σύνθετο, το οποίο κινητοποίησε πολλές και διαφορετικές δυνάμεις του ελληνισμού, όπως ο εμπορικός κόσμος, οι Έλληνες της Διασποράς, ο πνευματικός κόσμος (οι γνωστοί ως σήμερα εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού), και, βέβαια, οι Έλληνες, οι Ρωμιοί που έμεναν στον ελλαδικό χώρο, οι οποίοι ανέλαβαν κυρίως το έργο του πολέμου. Αυτήν τη διαδρομή προς την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ξεκινώντας από το 1814 και το Συνέδριο της Βιέννης, που επανέφερε πιο ισχυρό τον κόσμο των αυτοκρατοριών και περιθωριοποίησε τα επαναστατικά κινήματα, επιχειρεί να εξετάσει το παρόν βιβλίο, προσπαθώντας να συνδυάσει το διεθνές και το εσωτερικό πολιτικό πεδίο, τις ζυμώσεις, την οργάνωση, τα νήματα και τις παράλληλες πορείες, ώστε να καρποφορήσει αυτό που εύστοχα αποκλήθηκε "υβριδικό φυτό του 1821"».

1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης σε ένα νέο βιβλίο Ιστορίας Facebook Twitter
Βαρβέρης Νέστωρ λ. (1867 - 1954) ο Κολοκοτρώνης κατευθυνόμενος προς τη Νεμέα, 1908.

Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης

«Η Ελληνική Επανάσταση κατατάσσεται δικαιολογημένα στις μεγάλες επαναστάσεις που σφράγισαν την εποχή της νεωτερικότητας. Η συμπλήρωση διακοσίων ετών από την έκρηξή της εύλογα έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των Νεοελλήνων, προκειμένου να πληροφορηθούν τα βασικά χαρακτηριστικά της. Προς αυτή την κατεύθυνση στοχεύει και η υπό έκδοση σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο. Φιλοτεχνώντας τα πορτρέτα πέντε εκ των κορυφαίων προσωπικοτήτων της Ελληνικής Επανάστασης (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ιωάννης Καποδίστριας, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Ρήγας Φεραίος) και αναλύοντας πέντε από τις βασικές θεματικές που σχετίζονται με αυτήν ("1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης", "Τα συντάγματα του Αγώνα", "Εσωτερικές έριδες και διενέξεις", "Από τη σφαγή της Χίου στην έξοδο του Μεσολογγίου", "Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στην Επανάσταση") φιλοδοξεί να συμβάλει στη δημόσια ιστορία και στον διάλογο για τον χαρακτήρα και τις μορφές της Παλιγγενεσίας των Ελλήνων. Τους τόμους της σειράς υπογράφουν διακεκριμένοι συνάδελφοι και ειδικοί επιστήμονες, χρησιμοποιώντας όλους τους κανόνες της επιστημονικής έρευνας.


Η πρώτη μελέτη της σειράς εστιάζει στον αδιαμφισβήτητο στρατιωτικό ηγέτη της Ελληνικής Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Για τη δίχως εξωραϊσμούς και αποσιωπήσεις σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Γέρου του Μοριά αξιοποιείται η ογκώδης βιβλιογραφία αλλά και η πλούσια απομνημονευματογραφία του Αγώνα, που περιλαμβάνει απομνημονεύματα και αναμνήσεις αγωνιστών αλλά και δεκάδων Φιλελλήνων.


Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εξελίχθηκε στην αντιπροσωπευτικότερη προσωπικότητα της Ελληνικής Επανάστασης. Όχι άδικα, αν σκεφτεί κανείς τη συνολική του δράση. Επομένως, ήταν αναπόφευκτο να συγκεντρώσει την προσοχή, τη συμπάθεια και την αντιπάθεια, τη λατρεία αλλά και τον φθόνο, την αγάπη αλλά και το μίσος, όχι μόνο των Ελλήνων συνοδοιπόρων του αλλά και των Φιλελλήνων που συχνά έρχονταν σε επαφή μαζί του. Τα φυσικά χαρακτηριστικά του, η ηθική του συγκρότηση αλλά και το σύνολο των ενεργειών του κρίνονταν και εξυμνούνταν ή επικρίνονταν ανάλογα με τις πολιτικοκοινωνικές σκοπιμότητες και τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες. Όπως σωστά έχει παρατηρηθεί, στον βίο του συμφύρονταν διάφοροι ρόλοι, αυτοί του κλέφτη και του καπετάνιου των κλεφτών, αλλά και του συνεργάτη των προεστών, του λαϊκού ηγέτη, καθώς και του πολιτικού που συνδεόταν με εκπροσώπους των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής.


Η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζοντας την προσφορά του μεγάλου Έλληνα, τίμησε και εξακολουθεί να τιμά τη μνήμη του, δίνοντας το όνομά του σε δρόμους και πλατείες, φιλοτεχνώντας αγάλματα και διαδίδοντας το παράδειγμά του. "Ο Γέρος του Μοριά δεν υπήρξεν άτομον. Υπήρξεν ιδέα ... Ο Κολοκοτρώνης ήτο η Ελλάς. Ήτο ο πιστός, ο ακατάβλητος, ο φλογερός οραματιστής του ονείρου, το οποίον εσφυρηλάτησε με την θερμήν πνοήν του εις ζωντανήν πραγματικότητα" έγραψε σε κύριο άρθρο της το 1930 η εφημερίδα "Εμπρός". Και είχε δίκιο. Στο πρόσωπό του εκφράστηκε με τον πιο αντιπροσωπευτικό τρόπο η συλλογική εθνική συνείδηση. Αυτήν ακριβώς που ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε φροντίσει να περιγράψει με την ιστορική του φράση: "Ο Θεός υπέγραψε την ελευθερία της Ελλάδος και δεν παίρνει πίσω την υπογραφή του"».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

 

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Χάρης Εξερτζόγλου: «Στην Ελλάδα καταναλώνουμε περισσότερο παρελθόν απ' ό,τι μπορούμε να χωνέψουμε»

Βιβλίο / Χάρης Εξερτζόγλου: «Στην Ελλάδα καταναλώνουμε περισσότερο παρελθόν απ' ό,τι μπορούμε να χωνέψουμε»

Μια επίκαιρη συζήτηση για τη δημόσια ιστορία, τις κατασκευές, τις προσλήψεις της και τη σχέση της με την ακαδημαϊκή της εκδοχή με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Η δημόσια ιστορία – μια εισαγωγή» (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) του καθηγητή Χάρη Εξερτζόγλου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
1821-2021: Η συνείδηση της ενότητας

Στήλες / 1821-2021: Η συνείδηση της ενότητας

Ο εορτασμός για το 1821 βρίσκεται ήδη στο βάθρο που του αξίζει γιατί είναι ένα γεγονός ελευθερίας, πατριωτισμού και ενότητας και αυτές είναι αξίες που δεν πρέπει ούτε να ευτελίζονται ούτε να χαρίζονται στα άκρα.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM