Πεθαίνετε για κρητική στάκα; Μπορείτε να τη φτιάξετε σπίτι σας

Πεθαίνετε για κρητική στάκα; Μπορείτε να τη φτιάξετε σπίτι σας Facebook Twitter
Ο Μιχάλης μπήκε στην κουζίνα του Αλάργα με προθυμία για να μας δείξει βήμα βήμα τη διαδικασία για να φτιάξουμε στάκα. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
0

Αν ψάχνεστε για ένα ταξίδι πλούσιας νοστιμιάς με οδηγό σας μια αυθεντική κρητική λιχουδιά, τότε είναι βέβαιο ότι ο δρόμος σάς οδηγεί στην κρητική στάκα.  Αυτή η παχύρευστη κρέμα κρατάει το νήμα της παράδοσης στο νησί της Κρήτης και έχει φανατικούς και λάτρεις που υποκλίνονται στην ποθητή γεύση της. 

Για όσους δεν είχαν την ευτυχία να τη γευτούν, οφείλουμε να πούμε ότι η στάκα φτιάχνεται από την παχιά κρέμα του πρόβειου ή κατσικίσιου γάλακτος το οποίο έχει σιγοβράσει για αρκετή ώρα. Σε αυτή την κρέμα προστίθεται αλεύρι και προκύπτει έτσι ένα παχύρευστο παρασκεύασμα με πλούσιο άρωμα. Μπορείτε να την απολαύσετε είτε ως άλειμμα στο ψωμί, είτε να τη συνδυάσετε με αυγά, πατάτες, λαχανικά, ζυμαρικά, κρέατα. Σε κάθε περίπτωση είναι απολαυστική.  

Η παρασκευή της ακούγεται απλή, όμως στην πραγματικότητα θέλει υπομονή. Οι Κρητικοί ισχυρίζονται ότι η υπομονή είναι αρετή και όταν πρόκειται να φτιάξουμε στάκα οφείλουμε να αποδείξουμε τη μαγειρική αντοχή μας. 

Για να κατακτήσουμε την τέχνη της στάκας, ζητήσαμε από τον Κρητικό σεφ Μιχάλη Χάσικο να μας αποκαλύψει τα μυστικά της. Ακολουθώντας τις οδηγίες του, μπείτε στην κουζίνα σας, απολαύστε τη χαρά της δημιουργίας φτιάχνοντας τη δική σας στάκα και μοιραστείτε τη νοστιμιά και…τις θερμίδες σαν γνήσιος Κρητικός. 

Η στάκα είναι μια λιχουδιά που συνήθως σερβίρεται πάνω σε τηγανητές πατάτες, ταιριάζει τέλεια με αυγά μάτια αλλά και ζεστή πάνω σε ζυμωτό ψωμί ή σε καυτή οφτή πατάτα.

«Η κρητική στάκα παράγεται από την τσίπα (πέτσα) του πρόβειου ή του κατσικίσιου γάλακτος, δηλαδή τα λιπαρά του γάλακτος μαζί με πρωτεΐνη. Έχει παράδοση πολλών χρόνων, καθώς προέκυψε ως ανάγκη μιας άλλης εποχής για να συντηρηθούν τα λιπαρά, όταν δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι συντήρησης. Η στάκα είναι υποπροϊόν του γάλακτος, ξεκίνησε σαν τρόπος διατήρησης στο μιτάτο, όταν οι βοσκοί αναζητούσαν δυναμωτική τροφή. Έτσι αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, αντικατοπτρίζοντας τις παραδοσιακές πρακτικές και τις μαγειρικές παραδόσεις, αφού κάθε σπίτι στην Κρήτη έφτιαχνε τη δική του στάκα», εξηγεί ο Μιχάλης και προσθέτει: «Στην τυροκόμηση η διαδικασία για να φτιάξεις στάκα λέγεται κορφολόγηση. Είναι ο σύγχρονος τρόπος για να βγάλεις το ανθόγαλο».

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Η στάκα είναι μια λιχουδιά που συνήθως σερβίρεται πάνω σε τηγανητές πατάτες, ταιριάζει τέλεια με αυγά μάτια αλλά και ζεστή πάνω σε ζυμωτό ψωμί ή σε καυτή οφτή πατάτα. Και για να σας ανοίξουμε κι άλλο την όρεξη, η πλούσια γεύση της απογειώνει το γνωστό γαμοπίλαφο, τα ζυμαρικά, το ψητό αρνί στον φούρνο αλλά και ψητά λαχανικά, χόρτα, μανιτάρια. Όταν αρχίσει να ζεσταίνεται η στάκα, η ευωδιά που αναδίδει είναι λιγωτική και σε τραβάει από τη μύτη. «Η στάκα στην Ασή Γωνιά στα Χανιά αλλά και στην Κάσο σοτάρεται περισσότερο, παίρνει σκούρο χρώμα και έχει πιο έντονη γεύση» εξηγεί ο σεφ.  

Ο Μιχάλης Χάσικος, βέρος Κρητικός, ζει στο Ρέθυμνο, όπου διατηρεί τα τελευταία χρόνια το εστιατόριο του, Hasika, με κουζίνα που παντρεύει τις κρητικές συνταγές με τις μικρασιάτικες. Στην Αθήνα και στο κρητικό εστιατόριο Αλάργα (Αμισού 1, πλατεία Υμηττού) έχει την επιμέλεια του μενού. Στο Αλάργα με τη χαλαρή και ευχάριστη  ατμόσφαιρα θα δοκιμάσετε αυθεντικούς κρητικούς μεζέδες, θα ευφρανθείτε και θα αφεθείτε στη ζεστή φιλοξενία σαν να ήσουν στη Μεγαλόνησο. Ο Μιχάλης μπήκε στην κουζίνα του Αλάργα με προθυμία για να μας δείξει βήμα βήμα τη διαδικασία για να φτιάξουμε στάκα, αλλά και το δικό μας σπιτικό τυρί, το τυροζούλι. 

Πώς θα φτιάξουμε στάκα στην κουζίνα μας

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Βράζουμε πρόβειο γάλα μέχρι τους 62 βαθμούς και αμέσως το παγώνουμε μέσα σε λεκάνες με πάγο για να κατέβει απότομα η θερμοκρασία ώστε να εξαλειφθούν τα μικρόβια. Αυτή η μέθοδος ακολουθείται στην περίπτωση που δεν είναι παστεριωμένο το γάλα. Το γάλα του εμπορίου είναι παστεριωμένο και δεν χρειάζεται αυτή η διαδικασία. 

Αποσύρουμε την τσίπα (πέτσα) από την επιφάνεια του γάλακτος και αφήνουμε για 1 έως 2 ημέρες στο ψυγείο για να ηρεμήσει. Κάθε ημέρα ανακατεύουμε μέχρι να γίνει κρέμα και αλατίζουμε. Αυτή η κρέμα αντέχει στο ψυγείο για 2 εβδομάδες, σκεπασμένη με διαφάνεια ώστε να μην περνάει ο αέρας, ή μέσα σε γυάλινο βάζο. 

Η κρέμα αυτή είναι το ανθόγαλο (κρητικό βούτυρο) που τρώγεται ωμό, αλειμμένο πάνω σε ψημένο ψωμί με αλάτι ή ζάχαρη. Ταιριάζει με σπιτική μαρμελάδα ή μέλι ή με γλυκό κυδώνι αλλά και με τα κρητικά αγριοβύσσινα. Στην κρητική κουζίνα χρησιμοποιείται στα τσουρέκια, στη χανιώτικη τούρτα που είναι κρεατόπιτα με κρέας αρνίσιο, σε μακαρονάδες και στα σιουφιχτά. 

«Θυμάμαι τη γιαγιά μου στο χωριό Γερακάρι του Ρεθύμνου που έβαζε στη φωτιά το αλουμινένιο τηγανάκι, έριχνε ελάχιστο νερό, λίγο ελαιόλαδο, έσπαγε μέσα τα αυγά μάτια και πριν το τέλος έριχνε τη στάκα που έλιωνε γρήγορα. Έπαιρνε στην αγκαλιά της το ζυμωτό καρβέλι και με το μαχαίρι έκοβε μια γενναία φέτα ψωμί που τη βούταγα λαίμαργα στους κρόκους των αυγών. Γεύση που έχει μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη μου», θυμάται σκαλίζοντας τις παιδικές του μνήμες ο Μιχάλης Χάσικος. 

Διαδικασία για τη στάκα

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Υλικά
1 κ. ανθόγαλο (κρητικό βούτυρο)
2 κ.σ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
1 κ.γ. αλάτι
100 γρ. νερό 

Εκτέλεση
Σε κατσαρόλα σε χαμηλή φωτιά ζεσταίνουμε το ανθόγαλο (τσίπα) και μόλις λιώσει προσθέτουμε το αλεύρι και ανακατεύουμε συνεχώς με ξύλινη κουτάλα. Ρίχνουμε το νερό για να διαχωριστεί το στακοβούτυρο από την πρωτεΐνη. Ανακατεύουμε και στη συνέχεια σουρώνουμε σε κατσαρόλα για να πάρουμε το στακοβούτυρο. Φυλάσσουμε σε γυάλινο δοχείο στο ψυγείο και το χρησιμοποιούμε στη μαγειρική ή στη ζαχαροπλαστική. 

Αυτό που απομένει είναι η πηκτή μάζα των πρωτεϊνών που ονομάζουμε στάκα, με χρώμα υπόλευκο. Φυλάσσουμε σε γυάλινο βάζο στο ψυγείο και μπορεί να διατηρηθεί 6-7 ημέρες.

Τυροζούλι

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Το γάλα που μένει αφού πάρουμε την πέτσα του είναι σχεδόν άπαχο και το χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τυρί, το τυροζούλι. Είναι το πιο απλό τυρί που μπορούμε να φτιάξουμε και στο σπίτι μας. 

Υλικά 
1 κ. γάλα πρόβειο ή κατσικίσιο
1 κ.γ. αλάτι
Χυμό από ½ λεμόνι

Εκτέλεση
Σε κατσαρόλα με γάλα, σε δυνατή φωτιά, βράζουμε μέχρι να φθάσει η θερμοκρασία στους 82 βαθμούς. Σβήνουμε τη φωτιά και προσθέτουμε τον χυμό λεμόνι και αλάτι. Ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα και μόλις το γάλα κόψει και γίνει μπαλάκια σουρώνουμε σε τουλουπάνι. Τρώγεται ζεστό ή το φυλάσσουμε στο ψυγείο.

Στον ορό που μένει από την τυροκόμηση μπορούμε να μαγειρέψουμε κατσικάκι. 

Στάκα με πατάτες και αυγά

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Υλικά για 2 άτομα
3 κ.σ. στάκα
100 γρ. γάλα 
4 αυγά
2 πατάτες κομμένες 
Ελαιόλαδο για τηγάνι

Εκτέλεση
Σε τηγάνι, σε μέτρια φωτιά, ρίχνουμε τη στάκα και το γάλα και ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί και να γίνει κρέμα. 

Σε βαθύ τηγάνι με ελαιόλαδο σε μέτρια φωτιά τηγανίζουμε τις πατάτες μέχρι να πάρουν χρυσό χρώμα. Σερβίρουμε και τις γαρνίρουμε με δύο κουταλιές ζεστή στάκα. 

Στο τηγάνι με τη στάκα προσθέτουμε τα αυγά, μόλις είναι έτοιμα σερβίρουμε αμέσως.

Τσιγαριστό κατσικάκι με στάκα

Ταξίδι στον σαγηνευτικό κόσμο της κρητικής στάκας Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Υλικά για 2 άτομα
1 κ. κατσικάκι ποδαράκι ξεκοκαλισμένο και κομμένο σε μερίδες
2 κ.σ. στακοβούτυρο
1 λίτρο ορό από τυροζούλι ή ζωμό λαχανικών
1 κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο
1 πρέζα κύμινο
1 κ.σ. στάκα
Αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση
Σε κατσαρόλα, σε μέτρια φωτιά, τοποθετούμε το κρέας και σοτάρουμε από όλες τις πλευρές μέχρι να ροδίσει. Προσθέτουμε το κρεμμύδι, ανακατεύουμε μέχρι να μαλακώσει, ρίχνουμε αλάτι, πιπέρι, κύμινο και τον όρο από τυροζούλι μέχρι να σκεπάσει ελαφρά το κρέας. Μαγειρεύουμε σε μέτρια φωτιά για 1 ώρα και 30 λεπτά μέχρι να μαλακώσει το κρέας. Πριν το τέλος προσθέτουμε τη στάκα για να δέσει η σάλτσα. Σερβίρουμε αμέσως. 

Γεύση
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αορίτης: Το νέο κρητικό της Αθήνας που θα συζητηθεί

Γεύση / Στον Αορίτη στα Ιλίσια για αντικριστό και γαμοπίλαφο

Από την τριάδα που έφτιαξε το Tsiftis gastrokoutouki+ και με την υπογραφή του Σφακιανού Σήφη Μανουσέλη, αυτό το καινούργιο κρητικό βρίσκεται σε έναν πεζόδρομο των Ιλισίων, έχει αντικριστό και γαμοπίλαφο κάθε μέρα, παραδοσιακή κουζίνα χωρίς twists και πιάτα που δεν πολυπαίζουν στην Αθήνα.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι γεύσεις του καλοκαιριού που φυλάξαμε για το χειμώνα

Γεύση / Φρυγανισμένα, λιόκαφτα, παστά, ξιδάτα: Έτσι μένει η γεύση του καλοκαιριού

Η τέχνη της συντήρησης των τροφών πάει χιλιάδες χρόνια πίσω και έχει ακόμα λόγο ύπαρξης γιατί μεταμορφώνει τα υλικά σε κάτι άλλο. Και αυτό το «άλλο» έχει γαστρονομική και συναισθηματική αξία.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ
Το πρώτο ελληνικό ουίσκι: Όταν μια παρέα φίλων εμφιάλωσε το όνειρό της

Radio Lifo / Aυτό είναι το πρώτο ελληνικό ουίσκι

Μια ομάδα εννέα φίλων, χωρίς καμία επαγγελματική σχέση με την ποτοποιία, κατάφερε με πείσμα και πολλή αγάπη για το ουίσκι να δημιουργήσει το πρώτο ελληνικό single malt whisky. Δύο από αυτούς, ο Γιάννης Χριστοφορίδης και ο Ντίνος Οικονομόπουλος, μιλούν στη Μερόπη Κοκκίνη γι' αυτό το «ταξίδι» από το κριθάρι και το νερό του Ταΰγετου μέχρι τα βαρέλια vinsanto και τις αμέτρητες δυσκολίες.
ΜΕΡΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΗ
«Το 2025 είναι εξαιρετική χρονιά για τον οινολόγο, ο καλλιεργητής όμως κλαίει»

Το κρασί με απλά λόγια / «Το 2025 είναι εξαιρετική χρονιά για τον οινολόγο, ο καλλιεργητής όμως κλαίει»

Πώς κύλησε ο φετινός τρύγος σε διαφορετικές γωνιές του κόσμου; Από τον βορρά ως τον νότο της Ελλάδας, αλλά και σε εμβληματικές περιοχές όπως το Μπορντώ, η Βουργουνδία και η Μεντόζα, οι Έλληνες οινολόγοι καταθέτουν την εμπειρία τους και μιλούν για τις προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή.
THE LIFO TEAM
Το Χάνι της Ρέρεσης είναι ένα από τα τελευταία της Ελλάδας

Γεύση / Παγόνια, αντίκες και μαγειρευτά σε ένα χάνι που αντέχει στον χρόνο

Το Χάνι της Ρέρεσης, ένα από τα τελευταία της Ελλάδας, παραμένει ανοιχτό για ταξιδιώτες και ντόπιους, με την κυρία Νίτσα να κρατά ζωντανή την παράδοση της φιλοξενίας σε ένα μαγειρείο που θυμίζει λαογραφικό μουσείο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
47’ στο Hygge με την Anne Meurling

Γεύση / Hygge: Ένας φούρνος που μυρίζει θαλπωρή στην Ιπποκράτους

Με νοσταλγία για τις συνταγές της πατρίδας της, μια Σουηδέζα φτιάχνει ψωμί, γλυκά, αέρινο βούτυρο και άψογη μηλόπιτα, δημιουργώντας ατμόσφαιρα βόρειας Ευρώπης - μόλις δυο βήματα από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας.
M. HULOT
«Μα πώς γεμίζει αυτή η τρύπα;»: Πριν από 40 χρόνια, τα «Δυο Λουξ» ξάφνιασαν τα Χανιά

Θρυλικά Μπαρ / «Μα πώς γεμίζει αυτή η τρύπα;»: Πριν από 40 χρόνια, τα «Δυο Λουξ» ξάφνιασαν τα Χανιά

Ξέρετε πολλές τσαγερί που να έχουν εξελιχθεί σε ολοήμερα στέκια, να έχουν μισθώσει λεωφορεία για να δουν οι θαμώνες τους μια έκθεση σε άλλον νομό ή να βγάζουν μια βάρκα γεμάτη με μελομακάρονα για κέρασμα στον δρόμο; Και όμως, αυτό το μέρος υπάρχει και έχει ξενυχτήσει γενιές στο λιμάνι των Χανίων.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Χταπόδι με σύκα: Μια για πολλούς άγνωστη και σίγουρα απρόσμενη συνταγή

Γεύση / Χταπόδι με σύκα: Μια για πολλούς άγνωστη και σίγουρα απρόσμενη συνταγή

«Όπου υπάρχουν συκιές, λίγο πιο πέρα αρχίζουν τα βότσαλα και μετά η Μεσόγειος και μετά το χταπόδι. Και κάπου, σ’ ένα πανηγυρικό τραπέζι, συναντώνται το χταπόδι και τα σύκα. Μαγειρεμένο το χταπόδι, μαγειρεμένα και τα λιόκαφτα, ξερά σύκα».
ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ
Η ιεροτελεστία του πανηγυρικού πιλαφιού του Δεκαπενταύγουστου στο Καρπάθιο

Γεύση / Tα πιλάφια του Δεκαπενταύγουστου: Έτσι τιμούν τη μεγάλη γιορτή σε Κάσο και Κάρπαθο

Ακολουθώντας τελετουργικό χρόνων, στήνουν καζάνια πάνω σε φωτιές και φτιάχνουν πιλάφι, κρέας κοκκινιστό και τηγανητές πατάτες για να τιμήσουν τη μεγαλύτερη γιορτή του καλοκαιριού.
ΝΙΚΟΣ Γ. ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ