Όταν ανεβαίνουμε στο ηλιόλουστο στούντιο του Ευάγγελου, η Τζούλη στρέφεται με σιγουριά προς τα φορέματα, σαν να είναι αντιμέτωπη με τη δική της ντουλάπα. Διαλέγει το πιο ιδιαίτερο – με εκπλήσσει η επιλογή της επειδή δεν ταιριάζει ακριβώς με την εικόνα που έχω γι’ αυτήν. Γρήγορα καταλαβαίνω ότι η εικόνα της αποτελείται από αυτό ακριβώς, το αναπάντεχο κρυμμένο μέσα στο συμβατικό. Έχει κάνει προσεκτική επιμέλεια του ρόλου που παίζει σήμερα και τον υποδύεται τέλεια. Η Αλεξάνδρα έχει διαλέξει τον δικό της ρόλο, όπως πάντα κινηματογραφικό.
«Ποια είσαι σήμερα;» τη ρωτάω. Η «bossy bride» μου λέει, κάνοντας τις τρομερές της γκριμάτσες. Η Εύα αργεί με την επιλογή φορέματος –δεν μπορεί να αποφασίσει ποιο νυφικό να φορέσει– και έτσι είναι η τελευταία μας νύφη. Και η Αμάντα, που υποδύεται αμέτρητους ρόλους στη γραφή της, είναι σήμερα ο εαυτός της, δίχως επιτελεστικότητα. Αναρωτιέμαι πώς καταφέρνει να παίζει το παιχνίδι της μεταμφίεσης, παραμένοντας η ίδια. Τη βλέπω και, προς έκπληξή μου, πιάνω τον εαυτό μου να συγκινείται – τι περίεργο να βλέπεις τη μητέρα σου με νυφικό. Όταν με ενθαρρύνουν τα αγόρια να διαλέξω κι εγώ ένα, βλέπω και την Αμάντα να συγκινείται όταν με αντικρίζει. Με φαντάζεται, άραγε, ως νυφούλα (με ενοχλεί αυτή η σκέψη) ή αναγνωρίζει τον εαυτό της σε μένα; Είναι αυτή και είμαι εγώ, το νυφικό μας ισοπεδώνει. Ένα νυφικό κρύβει τόσα πράγματα, δεν μιλάει μόνο για τον γάμο. Το δικό μου γίνεται μετωνυμία για το μέλλον. Τι προσπαθούμε να βρούμε μέσω του παιχνιδιού μας με τα νυφικά; Αυτό ακριβώς θέλω να εξερευνήσω με τις νύφες μου. Βγάζουμε τα νυφικά και κατεβαίνουμε στο ισόγειο, στο Frau.
Εγώ νιώθω όμορφη όταν τραγουδάω μόνη μου στο σπίτι Broadway musicals. Ζω όλη την παράλληλη καριέρα μου. To τρομερό είναι ότι δεν έχω κουρτίνες στο σπίτι και με πετυχαίνει ο γείτονας συχνά σε φάση που κάνω την Beyoncé. Πλέον τραγουδάω ακόμα και πάνω στο ποδήλατο, με κοιτάζουν όλοι σαν τρελή, αλλά αυτό με κάνει τόσο χαρούμενη.
Αρχίζουμε από τον θάνατο. Κάποιος πέθανε; «Καλό πέρασμα», λέει η Τζούλη. Φως, περάσματα, μπλα-μπλα. Δεν ακούω καλά, είμαι λίγο αφηρημένη επειδή έχω αγχωθεί. Τέσσερις γυναίκες μπροστά μου κι εγώ, που νιώθω ανάμεσά τους σαν κοριτσάκι. Τις ξέρω και τις αγαπώ όλες, αλλά ο δημοσιογραφικός ρόλος μού δημιουργεί αμηχανία, μπορεί ακριβώς επειδή με ξέρουν τόσο καλά και επειδή με γνωρίζουν πράγματι από κοριτσάκι. Όσο προετοιμάζω το κομμάτι, σκέφτομαι ξανά και ξανά το «Sex and the city». Αυτή η σειρά έχει κάτι οδυνηρά γυναικείο για μένα – ταυτόχρονα απελευθερωτικό και επιβαρυντικό. Σκέφτομαι τις τέσσερις πρωταγωνίστριες και το καθιερωμένο brunch τους. Σκέφτομαι ότι θέλω ακριβώς αυτή την ομάδα γυναικών –την Αλεξάνδρα, την Αμάντα, την Εύα και την Τζούλη– επειδή διαφέρουν τόσο μεταξύ τους. Η καθεμία αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό αρχέτυπο μιας γυναίκας που θα ήθελα να είμαι.
Ομορφιά
(σύννεφα, μασάζ, Beyoncé και ετεροπροσδιορισμός)
— Πότε νιώθετε όμορφες; Έχετε τελετουργίες ομορφιάς;
Eύα: Νιώθω όμορφη όταν συναντάω τον εαυτό μου όπως θα ήθελα να είναι, με σχήμα. Όταν πραγματώνω κάτι, όταν φτιάχνω ή δίνω κάτι.
Αμάντα: Εγώ το παθαίνω αυτό όταν παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου. Η ομορφιά είναι στο βλέμμα μου, στον τρόπο που κοιτάζω. Όταν βγαίνω στον δρόμο και βλέπω τα σύννεφα ή τον ήλιο, γίνομαι κομμάτι της ζωής, κομμάτι της ομορφιάς που με περιβάλλει.
Τζούλη: Τις μέρες που είμαι σε βαθιά θλίψη πάω για μασάζ. Και τα χέρια μιας άγνωστης γυναίκας με τραβάνε έξω από τα λασπόνερά μου, ίσως επειδή χρειάζομαι το χάδι σε τέτοιες στιγμές. Φεύγω και νιώθω πραγματικά όμορφη. Και δεν το λέω μόνο εγώ, το λέει και ο καθρέφτης. Αλλάζει το πρόσωπό μου.
Αλεξάνδρα: Εγώ νιώθω όμορφη όταν τραγουδάω μόνη μου στο σπίτι Broadway musicals. Ζω όλη την παράλληλη καριέρα μου. To τρομερό είναι ότι δεν έχω κουρτίνες στο σπίτι και με πετυχαίνει ο γείτονας συχνά σε φάση που κάνω την Beyoncé. Πλέον τραγουδάω ακόμα και πάνω στο ποδήλατο, με κοιτάζουν όλοι σαν τρελή, αλλά αυτό με κάνει τόσο χαρούμενη. Λέω και καλημέρα στους περαστικούς, λες και είμαι η Belle από το Beauty and the beast.
— Και πότε νιώθετε άσxημες; Eντοπίζετε κάπου αυτή την ασxήμια;
Αμ.: Εγώ, στα μάτια μου. Όταν περνάω περιόδους μεγάλου άγχους, νιώθω ότι μικραίνουν τα μάτια μου και βαθαίνουν οι ρυτίδες μου. Το να μεγαλώνεις είναι πολύ άγριο πράγμα. Με στενοχωρεί, με απελπίζει. Μερικές φορές σκέφτομαι «αν νιώθω έτσι τώρα, πώς θα είναι σε δέκα χρόνια;». Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μεγαλύτερο.
Τζ.: Εγώ νιώθω άσχημη στις δημόσιες υπηρεσίες: στην εφορία, στον δήμο Αθηναίων. Όταν πρέπει να διεκπεραιώσω κάτι και να γίνω ενήλικη. Όταν διεκπεραιώνω είμαι άσχημη. Σαν να περνάω αόρατη από τον κόσμο και να απογοητεύω το κοινό μου.
Αλ.: Επειδή νιώθω ότι είμαι μονίμως ένα κοριτσάκι επτά χρονών, όταν χάνω επαφή μ’ αυτό το κορίτσι, αρχίζω να νιώθω άσχημη. Υπάρχει μια πηγαία, πολύ μεγάλη αγάπη για τον εαυτό μου σ’ αυτό το μικρό κορίτσι.
Ε.: Εγώ πάντα νιώθω άσχημη, εκτός αν κάποιος με αγαπάει πάρα πολύ. Δηλαδή αν αισθάνομαι αποδοχή, όταν κάποιος με βλέπει, όπως και να είμαι, αυτό το μπουρδουκλωμένο συνονθύλευμα που είμαι, το κουβάρι.
Τζ.: Μα είσαι κούκλα, σ’ το είπα από την πρώτη στιγμή που σε είδα.
Ε.: Ευχαριστώ πάρα πολύ, αλλά μου φαίνεται πως δεν βλέπεις καλά. Έχω την εντύπωση ότι μονίμως μεταμφιέζομαι, ότι, για να βγω έξω, παριστάνω κάποιον άλλον. Από τότε που ήμουν ένα με τους αδελφούς μου, έκανα μεγάλη πάλη για να αναγνωριστώ ως κορίτσι. Και από κει και πέρα πάντα ένιωθα πως υποδύομαι το κορίτσι. Λίγο να με ξύσεις, φοβάμαι ότι θα φανερωθεί αυτό που κάποτε ήμουν, ένα αγόρι με κοντά μαλλιά, περιτριγυρισμένη από τους αδελφούς μου.
Αλ.: Πιστεύω είναι μια καλή στιγμή να ετεροπροσδιοριστείς και να μας ακούσεις όταν σου λέμε ότι είσαι πανέμορφη.
Ηλικία
(διαφωνίες περί της Susan Sontag)
— Εμένα ακόμα μου αρέσει να μου λένε ότι είμαι μεγαλύτερη απ’ ό,τι όντως είμαι. Υπήρxε μια ηλικία που άρxισαν ξαφνικά να σας θεωρούν μεγαλύτερη και αυτό να μην είναι πια κομπλιμέντο;
Ε.: Ε, αν μου πουν «είσαι 77», δεν θα χαρώ.
Αμ.: Εγώ θυμάμαι αυτό το πέρασμα από το «κοπελιά» στο «κυρία». Όταν άρχισε να συμβαίνει, ένιωθα ένα πάγωμα μέσα μου, ότι δεν ήμουν πια κορίτσι, ήμουν κάτι άλλο. Mου θυμίζει αυτό που λέει η Susan Sontag, ότι τα κορίτσια γίνονται γριές και τα αγόρια γίνονται άντρες.
Τζ.: Δεν συμφωνώ καθόλου μ’ αυτό. Πιστεύω ότι το γήρας είναι και μια απόφαση. Είναι σαν να λέμε ότι ακολουθούμε το βιολογικό ρολόι που μας επιβάλλεται, ότι μεγαλώνουμε, οπότε γινόμαστε προϊόντα για απόσυρση. Θεωρώ ότι η ηλικία είναι ένα παιχνίδι του μυαλού μας. Εμένα μου δίνουν ζωή οι πιο νεανικές παρέες, γιατί, κακά τα ψέματα, τα νιάτα σού δίνουν ορμή, σου δίνουν ιδέες, σου δίνουν κάτι άλλο από αυτό που είσαι εσύ. Μετατοπίζεται λίγο ο δικός σου κόσμος και η πραγματικότητά σου.
Αμ.: Και ξέρεις τι παρατηρώ Τζούλη; Ότι όσο μεγαλώνω κάνω παρέα με νεότερους ανθρώπους. Αυτό είναι για μένα ελιξίριο νιότης. Ενώ, όταν ήμουν μικρή, μου άρεσε να κάνω παρέα με μεγαλύτερες γυναίκες, ένιωθα ότι δίπλα τους βρίσκεται η σοφία.
Ε.: Πιστεύω ότι η ηλικία είναι πολύ σχετική. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι νεότεροι από πολλούς νεότερούς τους. Εγώ αισθάνομαι πότε ότι είμαι 90, πότε ότι είμαι στο Μοντεσόρι. Εκεί που αισθάνομαι ότι σίγουρα έχω μεγαλώσει είναι όταν αρχίζω να νιώθω σαν να με προδίδει το σώμα μου.
Φύλο
(να μας κοιτάνε τα δέντρα, όχι οι άντρες)
— Σήμερα είxα πάει να δω τη γιαγιά μου, που βγήκε μόλις από το νοσοκομείο. Της έλεγα για τη συζήτηση που θα κάναμε σήμερα και σκεφτήκαμε μαζί ότι κάτι θετικό που μπορεί να συμβαίνει όταν μια γυναίκα μεγαλώνει είναι μια δίοδος απελευθέρωσης από το αντρικό βλέμμα· ότι με την πάροδο του xρόνου η ομορφιά γίνεται όλο και πιο δική σου. Υπάρxει αυτό το στερεότυπο ότι όσο μεγαλώνουμε γινόμαστε λιγότερο επιθυμητές, λιγότερο όμορφες. Μπορεί, συνεπώς, να αρxίζουμε να βιώνουμε την ομορφιά μας για τον εαυτό μας;
Τζ.: Εγώ το κουβαλάω ακόμα, δεν μπορώ να πω ψέματα. Το έχω ανάγκη, θέλω να αρέσω. Φυσικά, δεν αρέσω με τον τρόπο που άρεσα. Αλλά υπάρχει πάντα κάποιος στον οποίον μπορώ να απευθυνθώ, δεν έχω νιώσει την απουσία του βλέμματος ώστε να καταλάβω εντελώς την αποδέσμευση από αυτό. Όταν είμαι κοντά στη φύση, όμως, ξεχνάω λίγο την εμφάνιση – θα ξεχάσω να βαφτώ, να χτενιστώ. Είμαι εγώ και η φύση και οι μέρες που περνάνε. Ανακαλύπτω μια Τζούλη που νιώθει σαν να κοιτιέται για πρώτη φορά στον καθρέφτη, σαν να συστήνομαι ξανά στον εαυτό μου. Δεν υπάρχει ούτε ματιά των αντρών, ούτε των γυναικών, ούτε καν του εαυτού μου. Είναι σαν να με βλέπουν μόνο τα δέντρα.
Αλ.: Αυτή η αποδέσμευση δεν πιστεύω ότι έχει να κάνει τόσο με την ηλικία όσο με τη συσσώρευση εμπειριών που ενδυναμώνουν την αντίληψη του εαυτού σου. Σε ενδιαφέρει όλο και λιγότερο να ικανοποιείς το βλέμμα των άλλων, έτσι δεν ορίζεσαι πια σε σχέση με αυτό.
Αμ.: Εγώ είμαι διχασμένη ανάμεσα στη γυναίκα που έμαθα να είμαι –στο κορίτσι που εξασκούνταν στο πώς θα γίνει γυναίκα που θ’ αρέσει– και σε κάτι καινούργιο που ανακαλύπτω τώρα, το οποίο είναι τρομερά ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό: ότι δεν είναι μόνο το πώς θα σε κοιτάξει ο άλλος αλλά το βλέμμα που θα αντιγυρίσεις. Έτσι νιώθω συχνά πολύ ανάμεικτα συναισθήματα. Νιώθω επιθετικότητα απέναντι στο διαπεραστικό αντρικό βλέμμα, ενώ όταν ήμουν νέα δεν αισθανόμουν καν ότι είχα δικαίωμα στον θυμό, επειδή ο ρόλος που επιτελούσα ήταν να αρέσω σε κάποιον άντρα. Η ψυχική απόσταση μεταξύ αυτού που έκανα τότε και αυτού που νιώθω ότι έχω δικαίωμα να κάνω σήμερα είναι όσο από τη Γη στον Άρη. Και μερικές φορές απλώς νιώθω λύπη που δεν γεννήθηκα δεκαετίες μετά. Νομίζω ότι η τροπή της ζωής μου θα ήταν διαφορετική, ίσως να είχα απελευθερωθεί από το βάρος της ευγένειας, του χαμόγελου, του καλού κοριτσιού.
Θηλυκότητα
(σουρλουλισμός και μάνες)
— Επιτρέπετε στον εαυτό σας να νιώθετε κορίτσια;
Ε.: Εμένα με σημάδεψε πολύ το ότι είχα δύο αγόρια αδέλφια και με κούρευαν πάντα σαν αυτούς. Μέχρι τα δέκα μου νόμιζαν όλοι γύρω μου ότι ήμουν κι εγώ αγόρι. Αυτό μου προκαλούσε μια τρομερή αμφιθυμία. Στην εφηβεία μου άρχισε να με ενοχλεί. Είχα τρομερή ανάγκη να είμαι κι εγώ κορίτσι, σαν τα άλλα.
— Νιώθεις δηλαδή σαν να πέρασες τα παιδικά σου xρόνια μεγαλωμένη ως αγόρι;
Ε.: Υπό μία έννοια ναι, επειδή είχα και μια μαμά που είχε μεγάλη ανησυχία να μη γίνω σουρλουλού. Κι εγώ ήθελα πάρα πολύ να γίνω σουρλουλού, θαύμαζα όλες αυτές με τα μακριά μαλλιά και τις μπούκλες και τα φουστάνια. Οπότε, τώρα, όταν μου λέει η κόρη μου «μαμά, θέλω να κάνω τα νύχια μου, θέλω να κάνω εκείνο και τ’ άλλο», την αφήνω να τα κάνει όλα.
Αλ.: Κι εγώ τα θαύμαζα όλα αυτά, αλλά δεν μπορούσα ποτέ να το στηρίξω. Δεν ήμουν ποτέ girly.
Ε.: Εγώ ακόμα και τώρα αγοράζω κάτι που είναι girly, αλλά μετά δεν μπορώ να το φορέσω. Όταν το βλέπω στο μαγαζί, αισθάνομαι τόσο ευτυχισμένη στη σκέψη ότι κάποια στιγμή θα το βάλω και μετά το ρούχο παραμένει στην ντουλάπα δύο, τρία, πέντε χρόνια και τελικά το δίνω σε μια φίλη μου.
Αλ.: Κι εγώ έχω ακριβώς την ίδια αίσθηση, ίσως γιατί από μικρή σκεφτόμουν ότι αφού δεν είμαι «η όμορφη», πρέπει να βρω άλλες ταμπέλες να με προσδιορίζουν: «έξυπνη», «αστεία». Και ένιωθα ότι οι φίλες μου, που ήταν πιο «κορίτσια», είχαν μαμάδες που ήταν πιο «γυναίκες».
Ε.: Εμένα η μαμά μου ούτε κραγιόν δεν έβαζε.
— Είναι τρομερή αυτή η απαγόρευση θηλυκότητας που επιβάλλουν συxνά οι μητέρες.
Τζ.: Εγώ έγινα σουρλουλού για να πάω κόντρα στη μαμά. Και τώρα ακόμα η μαμά μου σχολιάζει συνέχεια την εμφάνισή μου. Μου λέει ότι δεν είναι για την ηλικία μου τα κοντά που φοράω, ότι το μαλλί μου είναι λαϊκό, ο ποπός μου ελαττωματικός. Δεν την πιάνεις πουθενά. Οπότε εγώ τον σουρλουλισμό τον κατασκεύασα για να την εκδικηθώ και τελικά εξυπηρέτησε εμένα.
Αμ.: Εγώ, αντίθετα, δεν είχα αυτό το θάρρος. Τη θαυμάζω την αντίδρασή σου, Τζούλη. Εμένα η φωνή της μητέρας μου για το τι είναι όμορφο, ποια χρώματα ταιριάζουν, ποιο είναι το σωστό μήκος της φούστας, πώς φερόμαστε στους άντρες ήταν τόσο χαραγμένη μέσα μου∙ να είμαι ήσυχη, να είμαι διακριτική, να μη φαίνομαι.
Τζ.: Για μένα, παρόλο που το έκανα ως επανάσταση ενάντια στη μαμά μου, έγινε ταυτότητα. Παρέμεινα σουρλουλού γιατί δεν ήξερα κάτι άλλο. Και μετά εξυπηρετούσε τον σκοπό μου, ήταν σαν ένα τεστ, ένα φίλτρο. Για τους μισούς ήμουν η χαζή ξανθιά προκλητική, κι έτσι διάλεγα και ξεδίπλωνα τον εαυτό μου στους άλλους μισούς, σε αυτούς που εγώ ήθελα. Ο σουρλουλισμός ήταν σίγουρα και δέλεαρ, σαν τυράκι. Παρατηρούσα άντρες που τσιμπούσαν στο φθηνό μου δόλωμα. Έπαιρνα αυτό που ήθελα από αυτούς και μετά μπορούσα να γίνω και μίσανδρος, γυναίκα-αράχνη, να τους πάρω εγώ τον ερωτισμό και να τους αφήσω λαχανιασμένους να κυνηγούν το τυράκι. Υπάρχει μεγάλη δύναμη στον ερωτισμό των γυναικών. Πάντα οι γυναίκες θα είναι σε ένα δίπολο μεταξύ της πουτάνας και της μαμάς.
Εγώ με τα βιβλία και τον έρωτα ανακάλυψα τις πολλές ζωές. Δεν ήμουν ποτέ ολόιδιο κορίτσι με κανέναν άντρα, μεταμορφωνόμουν. Ήταν σαν περφόρμανς. Όλο το βράδυ ετοιμαζόμουν, όπως ετοιμάζουν τον Επιτάφιο, για να πάω να δοθώ.
Έρωτας
(καθολικές ενοχές και επιταφιακή προετοιμασία για συνουσία)
— Αν ξεκινούσατε τώρα την ερωτική σας ζωή, αν ήσασταν σήμερα έφηβες, τι θα αλλάζατε, με όλα τα καινούργια δεδομένα που υπάρxουν;
Αμ.: Σίγουρα θα ήμουν πολύ πιο ελεύθερη. Μεγάλωσα σαν να ήμουν καθολική, με ενοχές. Θα πειραματιζόμουν περισσότερο. Δεν πλησίαζα τον άλλον με την αληθινή μου επιθυμία επειδή δεν ήξερα τι ήθελα πραγματικά. Και για μένα οι άντρες ήταν αυτό που έμαθα ότι πρέπει να είναι, δηλαδή η πιθανότητα μιας σχέσης. Δεν ήταν σε καμία περίπτωση μια βραδιά, κάτι για να διασκεδάσουμε, να περάσουμε ωραία.
— Πιστεύω η δική μου γενιά αρxίζει να έxει πολύ διαφορετική σxέση με το σεξ. Οι περισσότεροι είμαστε ικανοί να κάνουμε σεξ xωρίς σύνδεση. Εγώ το θεωρώ πολύ απελευθερωτικό αυτό, είναι σαν να αποσυνδέουμε το σεξ από την προσδοκία κάποιου συναισθηματικού αποτελέσματος.
Τζ.: Και αν βρεθείς με κάποιον και θες να τον ξαναδείς;
— Τότε θα το κάνεις. Δεν είναι ότι δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να δεθεί αλλά ότι επιτρέπω στον εαυτό μου να μη δεθεί. Υπάρxει μια τυφλότητα σε όλο αυτό πολύ όμορφη, το να υπάρxουμε ως σώμα ανάμεσα σε σώματα, σαν xορογραφία, και σxετίζεται με το θέμα της ομορφιάς. Το να μπορείς να κάνεις σεξ xωρίς να σκέφτεσαι την εμφάνιση ή την ατομικότητα του άλλου ενέxει και μια απελευθέρωση από το δικό σου εγώ.
Ε.: Εγώ, πάντως, χρειάζομαι το όνειρο, τη φαντασίωση.
Αλ.:Αυτό δεν είναι άλλωστε το κατεξοχήν του έρωτα;
Ε.: Ο έρωτας για μένα είναι υπαρξιακό αίτημα. Δεν είναι σωματική εκτόνωση.
Τζ.: Εγώ με τα βιβλία και τον έρωτα ανακάλυψα τις πολλές ζωές. Δεν ήμουν ποτέ ολόιδιο κορίτσι με κανέναν άντρα, μεταμορφωνόμουν. Ήταν σαν περφόρμανς. Όλο το βράδυ ετοιμαζόμουν, όπως ετοιμάζουν τον Επιτάφιο, για να πάω να δοθώ. Όλη μέρα με ετοίμαζα – λάδια, λουλούδια. Υπάρχει μια ιταλική παροιμία που λέει ότι κάτω από τον αφαλό δεν υπάρχει ούτε νόμος ούτε και τιμή. Την ασπάστηκα. Οι ενοχές είναι σαν τη χαλάουα, μια κι έξω.
Αλ.: Εμένα μου φαίνεται, αν άρχιζα τώρα την ερωτική μου ζωή, θα ήθελα να είμαι η Τζούλη. Αυτό που λέει εκδηλώνει κάτι που δεν συρρικνώνεται. Δηλώνεται και είναι αυτόφωτο και αδάμαστο.
Σεξ
(Madonna whores με καρδιές αγκινάρας)
— Το θέμα για μένα είναι πώς μπορούμε να είμαστε και τα δύο: Madonna and whore. Εγώ, ας πούμε, προσπαθώ να ξεκλειδώσω το πώς μπορώ να είμαι και έξυπνη και σέξι. Για την καθεμία αυτή η εσωτερική διxοτομία εντοπίζεται αλλού.
Αμ.: Εγώ, ως κορίτσι, δεν μπορούσα καν να διανοηθώ τη λέξη σέξι. Ό τρόπος που διαχειρίζονταν οι μαμάδες εκείνης της γενιάς τον ερωτισμό της κόρης τους ήταν πάρα πολύ παράξενος. Ο ερωτισμός έπρεπε να παραμείνει κρυφός. Γύρω στα 14-15 είχα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το σεξ. Κοίταγα τα αγόρια, της έλεγα «μ’ αρέσει αυτός, μ’ αρέσει εκείνος, μ’ αρέσει κι ο άλλος». Μου απαντούσε «αμάν, ρε Αμάντα, έχεις καρδιά αγκινάρα, πρέπει να διαλέξεις». Και επειδή φοβόταν, μου έλεγε ότι την πρώτη φορά που θα κάνω σεξ μπορεί να πάθω αιμορραγία, να είμαι κοντά σε νοσοκομείο, επειδή ίσως χρειαστώ ενδοφλέβια. Είχα φοβηθεί τόσο πολύ το σεξ, αλλά η έλξη ήταν πιο δυνατή. Όλη αυτή η αφήγηση της μαμάς μου ότι το σεξ δεν ήταν κάτι που συνδέεται με την απόλαυση ή την εξερεύνηση αλλά με κάτι επικίνδυνο και κακό ήταν τόσο αντιφατική ως προς αυτό που εγώ ενστικτωδώς ένιωθα στο σώμα μου, ότι θέλω να δοκιμάσω.
Τζ.: Και μένα μου έλεγε η μητέρα μου ότι δεν θα αναπτυχθεί η μήτρα μου αν κάνω νωρίς σεξ, ότι δεν θα μπορώ να κάνω παιδιά.
Αλ.: Εμένα δεν μου λέγανε τ-ί-π-ο-τ-α. Αλλά με αυτά που λέτε τώρα εσείς, μάλλον καλύτερα.
Ε.: Οι δικοί μου γονείς είχαν κάτι επιστημονικά βιβλία και μια μέρα αποφάσισαν να κάνουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αλλά αυτά τα βιβλία είχαν μόνο σάλπιγγες, δεν έλεγαν τίποτα για το θέμα της επιθυμίας. Ήταν όλο τεχνικό.
Ερωτισμός
(να αναστενάζει η Πανεπιστημίου)
— Πώς πιστεύετε ότι αλλάζει ο ερωτισμός καθώς μεγαλώνετε;
Ε.: Για μένα είναι ένα πράγμα ρευστό. Δηλαδή εγώ περνάω ημέρες που αν είμαι σε μελαγχολία, πιάνω πάτο, όχι μόνο εσωτερικά αλλά και εξωτερικά. Μπορεί να νομίζω ότι θα περπατήσω στον δρόμο και θα έρθει κάποιος να μου δώσει μπουνιά, οπότε για ποιον ερωτισμό μιλάμε; Ο ερωτισμός είναι θέμα διάθεσης, ταυτότητας. Αλλάζει.
— Αυτό που εννοώ εγώ είναι μια ποιότητα που δεν έxει σxέση με τον άλλον αλλά με τον εαυτό μας. Ο ερωτισμός μπορεί να είναι και η σxέση με το δικό μας σώμα. Μια βόλτα στη γειτονιά, η σxέση μας με τον σύντροφό μας είκοσι xρόνια, ένα φλερτ στο μπαρ, ένα βράδυ με τις φίλες μας.
Αμ.: Εγώ ταυτίζομαι πάρα πολύ με αυτό που γράφει η Audre Lorde στο δοκίμιό της Χρήσεις του ερωτισμού - Ο ερωτισμός ως κατάφαση στη ζωή. Μιλάει για τη συντονισμένη καταστολή του γυναικείου ερωτισμού από την κοινωνία, ενώ θα έπρεπε να είναι πηγή δύναμης και γνώσης, και με τη λέξη «ερωτισμός» δεν εννοεί έναν «ευτελή ψυχωτικό αισθησιασμό» αλλά τη ζωή ως γιορτή του ερωτισμού, δηλαδή την ερωτική αξία της δουλειάς μας, την όρεξη για ζωή. Υπάρχει μια ερωτική ικανοποίηση και πληρότητα που νιώθεις όταν χορεύεις ή συναρμολογείς μια βιβλιοθήκη ή μυρίζεις τον καφέ σου το πρωί που δεν έχει σχέση με τον έρωτα αλλά με τον ερωτισμό. Η Lorde το ονομάζει «υπενθύμιση της ικανότητάς μας να νιώθουμε».
Αλ.: Δηλαδή τον ερωτισμό όχι ως κάτι που δίνεται σε άλλους άλλα ως κάτι που εκπέμπεται από σένα. Εγώ που νιώθω ότι είμαι σε χειμερία νάρκη ερωτισμού τον τελευταίο χρόνο μπορεί να ξυπνήσω μια τυχαία μέρα και να κάνω υπέρηχο εντέρου και να πιστεύω ότι με φλερτάρουν και η γαστρεντερολόγος και ο γαστρεντερολόγος.
Τζ.: Κι εγώ βγήκα τις προάλλες στον δρόμο χάλια – με λαδωμένο μαλλί, με ένα σπυρί σαν τρίτο μάτι, σέρνοντας την ασχήμια μου στους δρόμους της Αθήνας. Και λέω στον εαυτό μου, ως πείραμα, το επόμενο τετράγωνο θα το περπατήσω σαν να είμαι η Brigitte Bardot στις δόξες της, θα τρίζουν τα πατώματα, θα αναστενάζει η Πανεπιστημίου – και δούλεψε.
Αλ.: Είναι κάτι εσωτερικό. Ο ερωτισμός ανθεί και στην απουσία του έρωτα. To θέμα είναι να σκεφτούμε, όταν υπάρχει αυτή η απουσία, ποιες καταφάσεις ζωής απoμένουν; Ποιες είναι δικές μας, μόνο για τον εαυτό μας;
Ε.: Το θεωρώ λίγο παράδοξο να συζητάμε τόσο για τον ερωτισμό. Οι άνθρωποι που είναι σε επαφή με τη γη, με το χώμα, είμαι σίγουρη ότι δεν έχουν ανάγκη να μιλάνε γι’ αυτόν. Θα ευχόμουν μια πιο ουσιαστική επιστροφή στο σώμα.
Fire Round
(παντρεύεστε αύριο)
— Και τώρα, fire round. Αν παντρευόσασταν αύριο, πώς θα εμφανιζόσασταν στον γάμο σας;
Αλ.: Carrie Bradshaw στο δημαρχείο. Chanel ταγέρ, φούστα, Manolo Blahnik.
Τζ.: Εγώ λίγο σαν την Cicciolina όταν παντρεύτηκε τον Jeff Koons: με τα λουλούδια στα μαλλιά, σουτιέν, ζαρτιέρες και μια λευκή γούνα από πάνω.
Ε.: Αρματολός και κλέφτης. Με φουστανέλα λευκή.
Αμ.: Εγώ στη θάλασσα, με μαγιό και ένα πέπλο.
Ευχαριστούμε το Evangelos Atelier, @evangelos_atelier, Φειδίου 6, για τη φιλοξενία και την παραχώρηση των νυφικών για τις ανάγκες της φωτογράφισης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
