«ΕΣΥ ΕΙΣΑΙ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ με τα σκουλαρίκια; Να ξέρεις πρώτα το μάτι μου πέφτει στα σκουλαρίκια σου και μετά στο πρόσωπο που τα φοράει». Με αυτόν τον τρόπο συστήθηκε ένας φωτογράφος στην Κατερίνα Μακρυγιάννη, στην Ελληνίδα σχεδιάστρια κοσμημάτων από τα Χανιά που κατάφερε να συστήσει τη δουλειά της στον κόσμο. Και η αλήθεια είναι πως είτε κανείς βρίσκεται πίσω από τον φακό, είτε μπροστά, τα σχέδια της που πλαισιώνουν ένα πρόσωπο είναι τόσο χαρακτηριστικά που φωνάζουν το όνομά της - ή κάνουν πολλούς να το αναζητήσουν.
Όλα ξεκίνησαν από έναν χώρο τεσσάρων τετραγωνικών στο κέντρο των Χανίων. Ένα δωματιάκι όλο κι όλο, που χώρεσε όμως ένα σύμπαν από βότσαλα, τα πρώτα κοσμήματα της μητέρας της Κατερίνας, μιας γυναίκας που δεν είχε πριν καμία σχέση με τον χώρο, αλλά έπιαναν τα χέρια της. Εκείνη ήταν κοινωνική λειτουργός, ο σύζυγος της εφοριακός. Κανείς από τους δυο τους δεν ήθελε πια μια καθημερινότητα στο Δημόσιο και κάπως τράβηξαν ο ένας τον άλλον στο να πάρουν έναν άλλο δρόμο, αυτόν του χειροποίητου.
«Η εμπειρία μου λέει ότι μέσα από τη δημιουργία έρχεται η έμπνευση, και οι κολεξιόν προκύπτουν και ολοκληρώνονται φτιάχνοντας κοσμήματα με τα χέρια, όχι μόνο σχεδιάζοντάς τα».
Tα πρώτα αυτά κοσμήματα είχαν πέραση, και το μαγαζί τους φτιάχτηκε όταν βρέθηκε κάποιος που είπε στο ζευγάρι πως «χωρίς αυτό δεν πάει κανείς πουθενά». Το βρήκαν, το έπιασαν, και η μητέρα της Κατερίνας έφτασε να μην προλαβαίνει να ανταποκριθεί στη ζήτηση και στον κόσμο που περίμενε υπομονετικά μέχρι να καταφέρει να μπει στα ελάχιστα τετραγωνικά του καταστήματός της. Τότε ήταν που ο πατέρας της άφησε την ασφάλεια της δουλειά του, σε μια εποχή που στη χώρα γίνονταν ένα εκατομμύριο αιτήσεις για διορισμό και υπήρξε μόνο μία παραίτηση. Από τότε, από το 1988, δούλευαν ασταμάτητα δίπλα- δίπλα. Έμαθαν την τέχνη δίπλα σε καλούς τεχνίτες, και μόνοι τους, στην πράξη. Παρότι ήταν σχεδόν αυτοδίδακτοι, όλοι οι υπόλοιποι επαγγελματίες τους καλοδέχτηκαν στα Χανιά, γιατί πάντα το κόσμημά τους ήταν διαφορετικό και διόλου ανταγωνιστικό με των υπολοίπων.
Όλα αυτά έχουν τη σημασία τους αφού η Κατερίνα Μακρυγιάννη μεγάλωσε εκεί μέσα, πρώτα στα τέσσερα τετραγωνικά και έπειτα στα δέκα που έπιασαν οι δικοί της λίγο παρακάτω, και όσο μπορούσε τους βοηθούσε, βλέποντας τη δουλειά σαν παιχνίδι. Το κόσμημα για εκείνη ξεκίνησε σαν παιχνίδι. Όταν πια το εργαστήριο έκλεινε, οι γονείς της συμμετείχαν σε μια ομάδα θεάτρου, και κάπως έτσι και εκείνη οδηγήθηκε αρχικά στο να σπουδάσει θεατρολογία. Και ενώ όλοι ήταν βέβαιοι πως θα ασχοληθεί με το θέατρο, εκείνη κατάλαβε πως δεν ήθελε την αβεβαιότητα του, ούτε να μπει στη σκληρή αρένα του και επέστρεψε σε αυτό που γνώριζε από παιδί και γι’ αυτό βρέθηκε να σπουδάζει σχέδιο και χαρακτική στο L’ Arti Orafe της Φλωρεντίας. «Δεν μου το ‘χαν οι γονείς μου ότι θα ασχοληθώ σοβαρά με το κόσμημα», θυμάται και γελάει, «μου το λένε ακόμα. Αλλά εγώ το ήθελα πολύ, το πίστεψα και ήξερα ότι έχω μια πολύ καλή μαγιά από αυτούς τους δυο ανθρώπους».
Παρόλα αυτά, μέσω του κοσμήματος επέστρεψε σε αυτό που απέρριψε. Πριν από μερικά καλοκαίρια, η Σοφία Χιλλ βρέθηκε στο αρχαίο θέατρο της Απτέρας στα Χανιά προκειμένου να ερμηνεύσει έναν μονόλογο-αποσπάσματα από αρχαίες τραγωδίες στην παράσταση «Αποχωρισμοί», και τότε ήταν που κάλεσε την Κατερίνα Μακρυγιάννη προκειμένου να της φτιάξει ένα κόσμημα ειδικά σχεδιασμένο γι’ αυτή τη στιγμή. Ήταν η πρώτη φορά που η σχεδιάστρια είδε τη δουλειά της να γίνεται μέρος ενός ρόλου, τουλάχιστον ζωντανά, μπροστά σε ένα κοινό και σε ένα φωτογραφικό στούντιο. Ήταν σαν να γύρισε πίσω, στον εαυτό της που κάποτε ήθελε να κάνει θέατρο. Και τελικά το έκανε, αλλά από άλλο μετερίζι.
Η Κατερίνα κρατάει χαμηλό προφίλ παρά τα όσα έχει καταφέρει μέσα στη δεκάχρονη πορεία της, και χωρίς καν να έχει την έδρα της στην πρωτεύουσα. Ύστερα από τριάντα χρόνια, το 2018, το οικογενειακό κατάστημα, το «Τέχνημα» μετακόμισε στην Ανδρέα Παπανδρέου, στον αριθμό 23. Εκεί, στο κέντρο των Χανίων, συνεχίζει να εκθέτει και η ίδια τη δουλειά της, ανάμεσα σε δημιουργίες των γονιών της και διακοσμητικά του συντρόφου της Μάνου, χωρίς καν να βάλει το δικό της πιο αναγνωρίσιμο όνομα στην ταμπέλα αφού όπως λέει «καμιά φορά αυτό με βοηθάει να κρύψω τους πειραματισμούς μας και να δοκιμαστούν πρώτα μέχρι να αποφασίσω αν είναι Katerina Makriyianni».
Στο βάθος του καταστήματος υπάρχουν έργα της Νίκι Ντε Σεν Φαλ, αφιερωμένα στη μητέρα της Κατερίνας απ’ όταν εκείνη βρέθηκε τη δεκαετία του ‘70 στο Παρίσι για επτά χρόνια. «Ό,τι μπορούσα να πάρω από εκείνη, τις εικόνες και τις αναφορές της, το πήρα και έκανα το κομμάτι μου. Εκείνη έχει μια πρωτόλεια τρέλα και εγώ μια άλλη, κατασκευάζουμε διαφορετικά πράγματα και έχουμε άλλο στυλ, αλλά και οι δυο μας απολαμβάνουμε να παίζουμε με τα υφάσματα. Όλους αυτή η γυναίκα μάς δίδαξε στην οικογένεια, εκείνη μας έδωσε τη γραμμή και την αισθητική και μπορεί όλοι να κάνουμε κάτι το διαφορετικό αλλά φαίνεται ότι έχουμε έναν κοινό παρονομαστή».
Η Κατερίνα Μακρυγιάννη δεν είναι σχεδιάστρια του χαρτιού, δεν είναι συνέχεια με ένα μολύβι στο χέρι. Τα κάνει όλα λίμπα πάνω στον πάγκο της, απλώνει μπροστά της μετάξια από τη Λετονία, την Ινδία και το Μαρόκο, μέταλλα, παλιά και πρωτότυπα δικά της στοιχεία, πέτρες και γυαλιά από την Γκάνα, αχάτες, κοράλλια και λάπις λάζουλι - ό,τι έχει τσιμπήσει από τις αγορές του κόσμου και από τα ταξίδια της. Ενώ βρισκόμαστε στον πάγκο του εργαστηρίου της και ενώ φημίζεται για τα εντυπωσιακά σκουλαρίκια της, τα κολιέ της με ενθουσιάζουν. Είναι σαν να συνθέτει κάθε φορά ένα τραγούδι με νότες από διαφορετικούς πολιτισμούς, με κόντρα στοιχεία και παίζοντας με τις υφές, με πιο λείες επιφάνειες δίπλα σε πιο τραχιές. «Η εμπειρία μου λέει ότι μέσα από τη δημιουργία έρχεται η έμπνευση, και οι κολεξιόν προκύπτουν και ολοκληρώνονται φτιάχνοντας κοσμήματα με τα χέρια, όχι μόνο σχεδιάζοντάς τα». Ένα κολιέ της μπορεί να φτιαχτεί και να διαλυθεί από την ίδια πέντε και έξι φορές μέχρι να «κλειδώσει».
«Το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι όμως είναι το σκουλαρίκι. Είμαι όντως κορίτσι του σκουλαρικιού, και με τα κολιέ ασχολήθηκα όταν ήθελα να κάνω ένα διάλειμμα». Κάποια στιγμή, ένα βιβλίο για τις πτυχώσεις στα αρχαιοελληνικά φορέματα της άνοιξε έναν ολόκληρο κόσμο. Έπειτα, όταν μαζί με τη μητέρα της βρήκαν στο χωριό μερικά κιλίμια κατεστραμμένα, βλέποντας τα ξέφτια τους σκέφτηκαν πως δεν γίνεται να τα πετάξουν, πως κάπως πρέπει να τα αξιοποιήσουν και έτσι προέκυψαν κάποια πρώτα κοσμήματα φτιαγμένα κλωστή- κλωστή. Τα σκουλαρίκια της Κατερίνας λοιπόν, εκείνα τα πλισέ, εύθραυστα μικρά γλυπτά από άγριο μετάξι και τα κομμάτια σαν βεντάλιες είναι η υπογραφή της. Αυτά τα κομμάτια επέλεξαν και ανέδειξαν οι buyers του Net-a-Porter, αυτά διάλεξε η Penelope Cruz να φιλοξενηθούν στο εξώφυλλο της ισπανικής Vogue, στο τεύχος που συμμετείχε ως guest editor, αυτά έχουν φωτογραφηθεί και από τον Mario Testino για τη βρετανική Vogue και έχουν φορεθεί από τη Sarah Paulson ενώ κάποια στιγμή άρχισαν να τα κοπιάρουν και μεγάλες fast fashion εταιρείες - και όταν σε μιμούνται, κάτι κάνεις καλά.
Ακόμα μια κορυφαία της στιγμή ήταν όταν το 2022 συμμετείχε στην capsule συλλογή GREEKABA του Christian Louboutin, σε έναν φόρο τιμής του μεγάλου Γάλλου σχεδιαστή στην Ελλάδα και στο αποτέλεσμα της μακροχρόνιας φιλίας του με τον εικαστικό, Κωνσταντίνο Κακανιά. Όταν ο Yannick Flageul, ο senior designer manager της Christian Louboutin, επισκέφθηκε το εργαστήριο της Κατερίνας, ενθουσιάστηκε με τον τρόπο που συνδυάζει με μαεστρία τα σφυριλατημένα στο χέρι -με καλέμι και σφυρί- μεταλλικά στοιχεία με τα υφάσματα. Μετά από μήνες δειγματισμών και τροποποιήσεων, τα τελικά σχέδια της συλλογής ολοκληρώθηκαν και έγιναν οι πρώτες παραγγελίες. Η Κατερίνα κατασκεύασε χειροποίητες υφασμάτινες χάντρες για τις τσάντες της GREEKABA, ένα βραχιόλι -το οποίο ήταν και το μοναδικό κόσμημα της συλλογής- και ακόμα δύο κοσμήματα για παπούτσια: ένα βραχιόλι αστραγάλου για ένα σανδάλι με το όνομα Konstantinella και ένα διπλό λουράκι για ένα ίσιο mule παπούτσι με το όνομα Konstantimule.
Και φέτος, προκειμένου να γιορτάσει τα δέκα δημιουργικά της χρόνια και με στόχο, στη νέα δεκαετία που ανοίγεται μπροστά της, να συμβάλει ακόμη περισσότερο στην εξωστρέφεια και την προβολή του ελληνικού κοσμήματος στο εξωτερικό, η δουλειά της θα κάνει και πάλι την εμφάνισή της στο Παρίσι, μέσα από την παρουσίαση σημαντικών δημιουργικών της στιγμών – αναμένουμε να μάθουμε περισσότερα, και να δούμε την επετειακή της συλλογή.
Περισσότερα για τις συλλογές της Κατερίνας Μακρυγιάννη θα βρείτε εδώ.
