ADVERTORIAL
Οι σιελογόνοι αδένες παράγουν το σάλιο, συμβάλλοντας έτσι στην καλή λειτουργία της κατάποσης, της γεύσης και της πέψης, στην ομιλία και τη διατήρηση της υγείας του στόματος. Διακρίνονται σε μείζονες και ελάσσονες. Μείζονες είναι οι παρωτίδες, υπογνάθιοι και υπογλώσσιοι. Η παρωτίδα είναι ο μεγαλύτερος σιελογόνος αδένας και βρίσκεται στην περιοχή μπροστά από το αυτί. Οι υπογνάθιοι βρίσκονται κάτω από την κάτω γνάθο.
Οι υπογλώσσιοι βρίσκονται κάτω από τη γλώσσα. Συχνά, όμως, διάφορες παθήσεις, όπως κάποια μόλυνση ή φλεγμονή, μια απόφραξη, αλλά και όγκοι μπορεί να επηρεάσουν την καλή λειτουργία τους.
Οι παθήσεις των σιελογόνων αδένων αφορούν φλεγμονές (σιελαδενίτιδα) ή όγκους, καλοήθεις ή κακοήθεις. Η σιελαδενίτιδα είναι φλεγμονή που μπορεί να οφείλεται σε λίθο (πέτρα), οίδημα του πόρου, τραυματισμό, συχνά από οδοντοστοιχίες ή χαλασμένα δόντια, συγγενείς ανωμαλίες, όγκους ή κύστες, αφυδάτωση ή ακτινοθεραπεία.
Χειρουργός - Ωτορινολαρυγγολόγος κεφαλής - τραχήλου, Παιδο-ΩΡΛ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του νοσοκομείου Υγεία-Μητέρα
www.pataridou.gr
Το πιο συχνό αίτιο απόφραξης των μεγάλων σιελογόνων αδένων (παρωτίδες και υπογνάθιοι) είναι η παρουσία λίθου είτε στη διαδρομή του κύριου εκφορητικού πόρου είτε μέσα στο παρέγχυμα. Η συχνότητα της παρουσίας λίθων στους σιελογόνους αδένες αφορά περίπου το 1% του πληθυσμού κάθε χρόνο και δεν εμφανίζουν όλοι συμπτώματα. Ένα ποσοστό περίπου 15-20% αφορά την παρωτίδα και ένα 70-80% τον υπογνάθιο αδένα.
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που ταλαιπωρεί πολλούς ασθενείς είναι οι όγκοι των σιελογόνων αδένων. Η παρωτίδα είναι ο μεγαλύτερος σιελογόνος αδένας και περίπου το 80% των όγκων εκεί είναι καλόηθες. Η ιδιαιτερότητα όσον αφορά την παρωτίδα είναι ότι τη διασχίζει το προσωπικό νεύρο, το οποίο ουσιαστικά νευρώνει τους μιμικούς μυς του προσώπου, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την έκφρασή μας. Αν, λοιπόν, εμφανιστεί μια διόγκωση μπροστά από το αυτί, στο μάγουλο ή στη γωνία του σαγονιού ή αν υπάρξει απότομη αύξηση στο μέγεθός της, πόνος ή παράλυση του προσωπικού νεύρου (στραβώνει το στόμα, πέφτει η γωνία του ματιού) ή το δέρμα εμφανίσει εξέλκωση, υπάρχει υποψία για κακοήθεια.
Σε όλους αυτούς τους όγκους είναι απαραίτητη η πλήρης αφαίρεση και όχι η εκπυρήνιση του όγκου, ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή. Ο υπογνάθιος σιελογόνος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σιελογόνος αδένας και περίπου το 50-60% των όγκων σε αυτόν είναι καλόηθες. Παρ’ όλα αυτά, οι όγκοι πρέπει να αφαιρούνται γιατί μεγαλώνουν και προκαλούν δυσμορφία και μπορεί να παρουσιάσουν κακοήθη εξαλλαγή.
Η χειρουργική αφαίρεσή τους γίνεται με απόλυτη ασφάλεια με τη χρήση νευροανιχνευτή, γιατί ανατομικά έρχονται σε άμεση επαφή με σημαντικά νεύρα, η παρωτίδα με το προσωπικό νεύρο και ο υπογνάθιος με το υπογλώσσιο και το γλωσσικό νεύρο.
Διάγνωση και θεραπεία
Μετά τη λήψη ιστορικού, ακολουθεί η κλινική εξέταση, η ψηλάφιση, το υπερηχογράφημα, η βιοψία, η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία. Κάθε ασθενής αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, με φαρμακευτική ή/και χειρουργική θεραπεία. Ένα χειρουργείο μπορεί να περιλαμβάνει από την τοπική αφαίρεση ενός λίθου μέχρι την αφαίρεση του αδένα. Όταν πρόκειται για όγκο, τότε η θεραπεία είναι εξατομικευμένη.
Τα συχνά επεισόδια φλεγμονής, δηλαδή σιελαδενίτιδας, οδηγούν στην ανάγκη για αφαίρεση του αδένα, επέμβαση η οποία αφορά είτε την παρωτίδα είτε τον υπογνάθιο και έχει ένα ποσοστό επιπλοκών.
Σιαλενδοσκόπηση
Τα τελευταία χρόνια στη χειρουργική έχουν επικρατήσει οι ελάχιστα παρεμβατικές τεχνικές (minimally invasive surgery) με σκοπό την αντιμετώπιση της πάθησης με τον λιγότερο ακρωτηριαστικό τρόπο, ώστε ο ειδικός χειρουργός να επιτύχει τη διατήρηση της μέγιστης λειτουργικότητας του οργάνου. Στην αντιμετώπιση των παθήσεων που αφορούν τους σιελογόνους αδένες, αυτό επιτεύχθηκε με τη σιαλενδοσκόπηση, κατά την οποία γίνεται ένας έλεγχος υπό άμεση όραση όλου του δικτύου των λεγόμενων εκφορητικών πόρων στους μεγάλους σιελογόνους αδένες.
Για τον σκοπό αυτό, ημιεύκαμπτο ενδοσκόπιο εισάγεται στον εκφορητικό πόρο του αδένα και συνδέεται με σύστημα καταγραφής που αποτελείται από κάμερα και μόνιτορ. Συνήθως γίνεται υπό τοπική αναισθησία. Με το σύστημα πλύσης με φυσιολογικό ορό γίνεται διερεύνηση σε όλη τη διαδρομή για λίθους, στενώσεις, συμφύσεις, επιθήλια, όγκους και οποιαδήποτε αιτία προκαλεί απόφραξη στη ροή του σάλιου. Υπάρχει δυνατότητα μέσω του αυλού του ενδοσκοπίου να αφαιρεθεί ο λίθος ή τα επιθήλια, να αντιμετωπιστούν συμφύσεις και να ληφθεί υλικό για βιοψία. Επιπλέον, είναι δυνατή και η ενδοσκοπική λιθοτριψία με τη βοήθεια ινών λέιζερ διαμέσου του ενδοσκοπίου. Η συμβολή της σιαλενδοσκόπησης αποδεικνύεται σωτήρια για τον σιελογόνο αδένα, που δεν χρειάζεται να αφαιρεθεί.
