Τα κροκοδείλια δάκρυα των ΗΠΑ για το Αφγανιστάν

Τα κροκοδείλια δάκρυα των ΗΠΑ για το Αφγανιστάν Facebook Twitter
Aφγανιστάν / Βιετνάμ
0

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΥΤΕΣ κυκλοφόρησαν πολύ αυτές τις μέρες και πράγματι οι ομοιότητές τους από την εκκένωση των Αμερικανών τότε και σήμερα είναι συνταρακτικές και λένε πολλά για την μεταπολεμική pax americana. Η αποτυχία στο Αφγανιστάν, στο νεκροταφείο των Αυτοκρατοριών όπως έχουμε την τάση να το ονομάζουμε, είναι στην ουσία μια νίκη της γεωγραφίας και της ιστορίας: κανείς-ούτε οι Βρετανοί ούτε οι Σοβιετικοί- μπόρεσαν ποτέ να ελέγξουν μια χώρα με τέτοιους ορεινούς όγκους και τέτοια κοινωνική οργάνωση. Αλλά ειδικά για τους Αμερικανούς πρόκειται για μια προδικασμένη αποτυχία εξαιτίας της ίδιας της φύσης της μεταπολεμικής της κυριαρχίας διεθνώς. Δεν ξέρω μάλιστα αν πρέπει να την ονομάσουμε καν αποτυχία. Οι Αμερικανοί, αξίζει να υπενθυμίσουμε άλλωστε, δεν έχουν κερδίσει ούτε έναν μείζονα πόλεμο από όσους διεξήγαγαν μεταπολεμικά. Διότι ποτέ δεν ήξεραν ακριβώς τι ήθελαν να κάνουν εκεί που πήγαιναν.

Σκοπός τους σε όλους τους πολέμους ήταν τυπικά μια γρήγορη και αποφασιστική εμπλοκή και μια εξίσου γρήγορη απόσυρση, άσχετα αν σε όλες τις περιπτώσεις τελικά κατέληγαν όχι μόνο να μένουν για πολύ περισσότερο αλλά και αποχωρώντας, να έχουν επιφέρει το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδίωκαν. Οι ΗΠΑ υπήρξαν εντέλει ο χειρότερος μαθητής του ιμπεριαλισμού, ούτε ήξεραν να παίζουν σωστά το αποικιακό παιχνίδι όπως οι Βρετανοί αλλά και υπήρξαν βαθιά αμφίθυμοι απέναντί του. Από την μια τα γεράκια του μιλιταρισμού που πίεζαν μονίμως για κλιμάκωση των επιχειρήσεων (και την πετύχαιναν πάντοτε, ρίχνοντας την χώρα ακόμη βαθύτερα στον κάθε πόλεμο που είχαν ξεκινήσει), και από την άλλη οι περιστέρες του φιλελευθερισμού που πίστευαν ότι αρκούσε να τοποθετήσεις επιτόπου έναν (εξαρτημένο από την Δύση) ηγέτη για να εγκαθιδρύσεις δημοκρατική κουλτούρα σε χώρες χωρίς καμία τέτοια παράδοση μέχρι τότε.

Φεύγοντας οι Αμερικανοί αφήνουν προφανώς μια χώρα σε εμφύλιο διότι οι Ταλιμπάν δεν ελέγχουν ακόμη όλη την επικράτεια αλλά και διότι το καθεστώς τους δεν έχει πλήρη νομιμοποίηση. Κυρίως όμως αφήνουν (ακόμη) μια χώρα όπου το δόγμα της εισαγωγής (βλ. της έξωθεν επιβολής) της δημοκρατίας ήταν αδύνατον να εφαρμοστεί.

Και μαζί βέβαια όλη αυτή η εμμονή με τα πρόσωπα (και ταυτόχρονα η αδιαφορία ή η έλλειψη κατανόησης για τις τοπικές κοινωνικές δομές), σε σημείο που να πιστεύει τελικά κανείς ότι όλοι αυτοί οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί στο Αφγανιστάν, τα δισεκατομμύρια που ξοδεύτηκαν σε όπλα και τα εκαταμμύρια ανθρώπων που ξεριζώθηκαν και μετανάστευσαν ήταν μόνο και μόνο για να βρεθεί και να δολοφονηθεί ο Μπιν Λάντεν, ως υπαίτιος της 11ης Σεπτεμβρίου: η μοναδική αμερικανική επιτυχία στα 20 χρόνια της εκστρατείας τους (καθώς και η ηρωική αντίσταση των Αμερικανών πεζοναυτών απέναντι σε μια μαζική εξόρμηση των Ταλιμπάν στην απομακρυσμένη βάση Κήτινγκ, το 2009 που το προβάλουν ξανά και ξανά τόσα χρόνια, ξεχνώντας προφανώς ότι επρόκειτο ακριβώς για «αντίσταση» σε έναν εχθρό που δεν ήταν καθόλου μπερδεμένος για το τι ήθελε: απλώς να τους διώξει από τα εδάφη του και να πάρει την εξουσία...).

Αυτή είναι όμως η φύση της pax americana. Αποτυχημένη με όρους πολιτικούς και στρατιωτικούς αλλά απόλυτα κυρίαρχη με όρους πολιτισμικούς καθώς πολλοί τις ΗΠΑ εμίσησαν (κάποτε και οι ίδιοι οι Έλληνες παρότι εξαρτιώνταν απόλυτα από την αμερικανική στρατιωτική και οικονομική συνδρομή για δεκαετίες), όλοι όμως ήθελαν να τους μοιάσουν και να ζουν σαν Αμερικανοί. Όλοι πλην των Ταλιμπάν που η βασική δύναμη της αντίστασής τους έγκειται πάνω από όλα σε αυτό: ότι προκρίνουν μια πολιτισμική επανάσταση καθόλα προνεωτερική όπως ακριβώς στο Ιράν των μουλάδων το 1979 που στην ουσία αντέστρεφε για πρώτη φορά μετά το 1789 τον χαρακτήρα όλων των νεωτερικών φιλελεύθερων επαναστάσεων έκτοτε. Το αβυσσαλέο μίσος τους για την Δύση και τις κάθε είδους δυτικές αξίες, τους επιτρέπει να μην κάνουν καμία έκπτωση σε όσα ευαγγελίζονται -και αυτό αποτελεί την πιο τρομακτική συνειδητοποίηση για όσα θα συμβούν από εδώ και στο εξής στην χώρα αυτή.

Φεύγοντας οι Αμερικανοί αφήνουν προφανώς μια χώρα σε εμφύλιο διότι οι Ταλιμπάν δεν ελέγχουν ακόμη όλη την επικράτεια αλλά και διότι το καθεστώς τους δεν έχει πλήρη νομιμοποίηση. Οι Αμερικανοί πρόλαβαν να φτιάξουν και αμερικανόφιλους. Κυρίως όμως αφήνουν (ακόμη) μια χώρα όπου το δόγμα της εισαγωγής (βλ. της έξωθεν επιβολής) της δημοκρατίας ήταν αδύνατον να εφαρμοστεί. Η δημοκρατία δεν είναι ακόμη ένα προϊόν από τα πολλά που εξάγει αυτή η παγκόσμια οικονομική δύναμη. Δεν είναι καν προϊόν ούτε και εξάγεται, και αυτό ελπίζω να αποτελεί το σοβαρότερο μάθημα της τελευταίας 20ετίας των δημοκρατικών στραυροφοριών στη Μέση Ανατολή (άλλωστε ούτε και στο Ιράκ πέτυχε το δημοκρατικό πείραμα). Το πως φύεται και πως ριζώνει επί τόπου ουδείς ξέρει να το περιγράψει ακριβώς, εξ ου και είναι αδύνατον να το επιβάλει.

Δεν υποστηρίζω εδώ ένα πολιτισμικό σχετικισμό που αντιμετωπιζει ως ισάξια όλα τα συστήματα πολιτισμικής συγκρότησης και διακυβέρνησης . Δεν μπορούμε να κλείσουμε ως ανθρωπιστές τα μάτια σε όσα περιμένουν τις γυναίκες, τα μικρά κορίτσια, τους ομοφυλόφιλους αλλά και κάθε ελεύθερο πνεύμα που θα τολμήσει να ορθώσει αντίλογο στο νέο ανελεύθερο και φρικτά καταπιεστικό ισλαμιστικό καθεστώς στο Αφγανιστάν. Απλώς διατυπώνω εδώ το διανοητικό και πολιτικό μας αδιέξοδο ως Δυτικοί (και κυρίως ως Ευρωπαίοι) που η μόνη δύναμη που αναγνωρίζουμε δεν θέλουμε πλέον να είναι του ξίφους αλλά της ηθικής. Για το αν αρκεί όμως, ας παραδεχτούμε τουλάχιστον ότι κανείς μας δεν επιθυμεί να απαντήσει με ειλικρίνεια παρά μόνο με ευχολόγια και ανεδαφικές παραινέσεις προς ανθρώπους που έτσι κι αλλιώς μισούν βαθιά όσα τους προτρέπουμε να σεβαστούν.

Ο Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος είναι Καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Γραμματέας Σύνταξης της Νέας Εστίας.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η φωτιά στο Γηροκομείο Πατρών και τα πορίσματα που αλλάζουν τα δεδομένα

Ρεπορτάζ / Η φωτιά στο Γηροκομείο Πατρών και τα πορίσματα που αλλάζουν τα δεδομένα

Ενώ τα πορίσματα της Πυροσβεστικής δεν εντοπίζουν στοιχεία εμπρησμού, δύο φοιτητές εξακολουθούν να κρατούνται προσωρινά για τη φωτιά στην περιοχή του Γηροκομείου Πατρών, με την υπόθεση να ξυπνά μνήμες από παλαιότερες δικαστικές πλάνες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η σάγκα της Μονής Σινά

Ρεπορτάζ / Μυστήριο, βία, σκάνδαλα και διαπλοκή: Η σάγκα της Μονής Σινά

Από την έρημο Σινά και την Ιερουσαλήμ μέχρι το Φανάρι, από το Κάιρο και την Αθήνα μέχρι τις Βρυξέλλες, εκτυλίσσεται μια εκκλησιαστική-διπλωματική υπόθεση που θα μπορούσε να γίνει ταινία.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Ρεπορτάζ / Γιατί ο δήμος Αθηναίων αδιαφορεί για την αρχαία κοίτη του Ιλισού; 

Αντί να απομακρύνει το Ολυμπιακό Κολυμβητήριο που έχει χτιστεί επάνω της, ο δήμαρχος το ανακαινίζει, παραβλέποντας αυτήν τη ζώνη τεράστιας ιστορικής, αρχαιολογικής και περιβαλλοντικής σημασίας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Οπτική Γωνία / Με αντιπολίτευση την ακρίβεια 

Ο πρωθυπουργός, με τα μέτρα που εξήγγειλε, έδωσε το καθαρό στίγμα της φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής του, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό για μια πιο αριστερή αντιπολίτευση, της οποίας οι προτάσεις αναμένονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Προβάλλοντας πλέον έναν ήπιο «κριτικο-μνημονιακό» τόνο, ο Αλέξης Τσίπρας καταλήγει σε ένα πενιχρό σχήμα: τη διαμάχη μεταξύ της αναπτυξιακής Ελλάδας και της κλεπτοκρατίας, την αντίθεση έντιμης-παραγωγικής χώρας με μια μικρή μερίδα διεφθαρμένων και τις προσβάσεις τους στο κράτος.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Τι ακριβώς συμβαίνει με τα αυγά στην Ελλάδα – να ανησυχούμε ή όχι;

Μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ καταγράφει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την παρουσία PFAS σε αυγά ελευθέρας βοσκής, αναδεικνύοντας το ζήτημα των «παντοτινών χημικών».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Πολιτική / Μητσοτάκης στη ΔΕΘ: Απάντηση στη δυσαρέσκεια για την ανάπτυξη που δεν μοιράζεται

Ο πρωθυπουργός με την ομιλία του στη ΔΕΘ θα προσπαθήσει να απαντήσει στους πολίτες που δεν έχουν δει ως τώρα την οικονομική ανάπτυξη που διαφημίζει η κυβέρνηση, παρουσιάζοντας τα μέτρα που θα ανακοινώσει ως απτή απόδειξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Πεθαίνοντας ως δημοσιογράφος στη Γάζα

Ακροβατώντας / Πόσο αξίζει η ζωή ενός Παλαιστίνιου δημοσιογράφου στη Γάζα;

Σίγουρα όχι όσο ενός που προέρχεται από τη Δύση, τουλάχιστον για τον ισραηλινό στρατό. Γιατί ο δυτικός κόσμος σίγουρα θα αντιδρούσε με μεγαλύτερη ένταση αν οι δημοσιογράφοι που έχασαν τη ζωή τους είχαν άλλες εθνικότητες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Ρεπορτάζ / Εξάρθρωση της «μαφίας της Κρήτης» σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.

Διακίνηση ναρκωτικών και όπλων, εκβιασμοί και αμφιλεγόμενες συναλλαγές ακινήτων/φιλέτων της μοναστηριακής περιουσίας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, η δικογραφία που έφερε στη Δικαιοσύνη το κύκλωμα το οποίο δρούσε με επίκεντρο τα Χανιά.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ