Οι επόμενες μέρες θα είναι ακόμα πιο δύσκολες, λόγω του νέου καύσωνα που έρχεται και της ενίσχυσης των ανέμων, λένε οι ειδικοί και κανείς δεν αμφιβάλλει. Η χώρα δοκιμάζεται σκληρά εδώ και μέρες που καίγεται κυριολεκτικά από άκρη σε άκρη, με νέες εστίες να εμφανίζονται η μία μετά την άλλη και τα μέσα πυρόσβεσης να μην προλαβαίνουν να κατευθυνθούν σε μια φωτιά και να καλούνται να σβήσουν άλλη. Η προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι η κατάσβεση. Το προηγούμενο διάστημα ήταν η πρόληψη. Και το επόμενο διάστημα θα είναι ο απολογισμός και τα διδάγματα για το άμεσο μέλλον.
Οσοι θέλουν να είναι ενημερωμένοι πολίτες με γνώση και όχι οπαδοί που καταναλώνουν προπαγάνδα, δεν είναι εύκολο να γνωρίζουν εάν η (κάθε) κυβέρνηση έδρασε εγκαίρως, αν είχε μεριμνήσει για τα μέτρα πρόληψης, αν η τοπική αυτοδιοίκηση με τις περιφέρειες έκαναν και εκείνες αυτό που τους αναλογούσε, όπως περιγράφεται στα καθήκοντα τους. Φταίει η δαιδαλώδης διάχυση ευθυνών, το μη ξεκάθαρο πλαίσιο, οι αναρμόδιοι αρμόδιοι και οι πολιτικοί που έχουν κάθε λόγο να συντηρούν τη σύγχυση αυτή, ώστε να μην λογοδοτεί κανείς στο τέλος. Φταίει και η πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης που κι αυτά αντιμετωπίζουν τις πυρκαγιές ως έκτακτα γεγονότα, αποσπασματικά και επιφανειακά, χωρίς να διαφωτίζουν ουσιαστικά τους πολίτες.
Αυτό που χρειάζεται και στις φωτιές είναι περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία. Καμία καλή κυβέρνηση δεν έχει λόγο να το φοβάται αυτό. Αντιθέτως, οφείλει να το επιδιώκει. Εκεί που υπάρχει διαφάνεια, υποχωρούν τα fake news και δεν υπάρχει γόνιμο έδαφος για μικροκομματική προπαγάνδα.
Ο δημόσιος διάλογος συνήθως είναι μακριά από την ουσία και γίνεται εκ των υστέρων, πάνω από τις στάχτες. Κάθε κυβέρνηση λέει πως έκανε ό,τι μπορούσε, η αντιπολίτευση λέει ότι δεν έκανε τίποτα και οι ειδικοί συχνά περιορίζονται στο μερικό και άλλοτε διαφωνούν και αυτοί μεταξύ τους.
Αυτό που χρειάζεται και στις φωτιές είναι περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία. Καμία καλή κυβέρνηση δεν έχει λόγο να το φοβάται αυτό. Αντιθέτως, οφείλει να το επιδιώκει. Εκεί που υπάρχει διαφάνεια, υποχωρούν τα fake news και δεν υπάρχει γόνιμο έδαφος για μικροκομματική προπαγάνδα. Θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει τακτική ενημέρωση και πρόσβαση σε δεδομένα για την πρόληψη και την κατάσβεση των πυρκαγιών, όπως υπάρχει καθημερινή κυβερνητική ενημέρωση για τα κρούσματα του SARS-COV-2, τις νοσηλείες και τους εμβολιασμούς και όποιος θέλει, μπορεί να έχει πρόσβαση σε (ορισμένα έστω) δεδομένα για τον κορωνοιό.
Χρειάζεται αναλυτική ενημέρωση για τα μέσα και τους πυροσβέστες που έχει στη διάθεση της η κυβερνηση στην αρχή κάθε αντιπυρικής περιόδου και σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά για να διαπιστώνεται τι βελτιώθηκε, τι επιδεινώθηκε, τι παραλείφθηκε κ.τ.λ. Και φυσικά να είναι ξεκάθαρες, δημόσια γνωστές και να ορίζονται με σαφήνεια οι αρμοδιότητες κάθε αρχής και εμπλεκόμενου φορέα, ώστε στο τέλος της μέρας οι πολίτες να γνωρίζουν κατά πόσο ανταποκρίθηκε ο κάθε αρμόδιος.
Οι δήμοι θα πρέπει κι αυτοί φυσικά να καταρτίζουν κάθε χρόνο σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης της πυρκαγιάς και να το δημοσιοποιούν στους πολίτες, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να κρίνουν αφενός την ποιότητα του, αφετέρου αν οι αιρετοί ήταν σε ετοιμότητα και κατάφεραν να υλοποιήσουν τον σχεδιασμό. Τα ξερά κλαδιά και τα χόρτα με τα αφρόντιστα δέντρα σε οικόπεδα και δημόσιους χώρους που προσδίδουν τον χαρακτηρισμό της μπαρουταποθήκης σε κάποιες περιοχές και δήμους, καταδεικνύουν ότι πολλοί αιρετοί εξακολουθούν να αρνούνται την ευθύνη που τους αναλογεί και να κάνουν αυτό που πρέπει, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Κάθε χρονιά τα επισημαίνουν οι ειδικοί στη διαχείριση φυσικών καταστροφών και κάθε φορά την επόμενη ξεχνιούνται. Επειδή η ευθύνη της εκάστοτε εξουσίας δεν εξατομικεύεται και επειδή κανείς δεν υποχρεώνεται να λογοδοτήσει. Και κυρίως επειδή η αδιαφορία και η έλλειψη ευθύνης συνήθως δεν έχει συνέπειες.
Από το Μάτι έχουν περάσει τρία χρόνια και οι πολίτες ακόμα δεν έχουν μάθει, ποιοι ευθύνονται για την τραγική διαχείριση και τις παραλείψεις. Αυτό δεν πρέπει να ξανασυμβεί.
Η συμβολή της κλιματικής αλλαγής, των ακραίων μετεωρολογικών συνθηκών με τις υψηλές θερμοκρασίες και την παρατεταμένη ξηρασία δεν αμφισβητείται, αλλά το ελληνικό κράτος συνήθως δεν ήταν καλά προετοιμασμένο για να αντιμετωπίσει με επάρκεια τις πυρκαγιές, ακόμα και όταν δεν είχαμε κάποιο ακραίο κλιματικό γεγονός όπως τώρα και με εστίες φωτιάς σε ολόκληρη τη χώρα. Οι πυρκαγιές δεν είναι πλέον ένα περιστασιακό φαινόμενο ή απλώς μια σύντομη κατασταση εκτακτης αναγκης.
Χρειάζεται πολιτική άμεσης αντιμετώπισης τους , προσαρμοσμένη στα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής που κάνει τις πυρκαγιές μόνιμες, διαρκείς και καταστροφικές. Οι πυρκαγιές σε αυτές τις ακραίες κλιματικές συνθήκες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού, μπορούν να νικήσουν τον άνθρωπο, ακόμα και αν έχει κάνει όλα όσα θα μπορούσε να κάνει μέχρι εχθές. Για αυτό και το χθεσινό “ανθρωπίνως δυνατό” δεν αρκεί σήμερα. Πρέπει να ξεπεραστεί.
Εξίσου απαραίτητη με το σωστό πολιτικό σχεδιασμό είναι η πλήρης διαφάνεια. Για να εντοπίζονται οι αδυναμίες, τα λάθη, οι παραλείψεις. Να μετριέται η ευθύνη και να υπάρχει λογοδοσία. Και γιατί όχι, να επιδοκιμάζονται όσοι κάνουν καλά τη δουλειά τους. Ο εντοπισμός και η αναγνώριση των αδυναμιών κάνει τον καλό πολιτικό καλύτερο. Η απόκρυψη τους κάνει τον κακό πολιτικό επικίνδυνο.
